Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, ders notlarını senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Fiziksel Değişim, Kimyasal Tepkime, Tepkime Denklemi Sadeleştirme, Homojen Denklem, Heterojen Denklem, Tepkime Türlerinden olan Sentez, Analiz, Redoks, Yanma, Polimerleşme ve çok daha fazlası hakkında bilmen gerekenler ile Tepkime Türleri konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu konu anlatımı sana yardımcı olur. İyi okumalar!
Bu konu anlatımı, Kunduz eğitmenimiz Mustafa Hoca tarafından hazırlandı. Mustafa Hoca 10 yıllık Kimya öğretmenliği hayatında hazırladığı bu konu anlatımı sayesinde herkesin Kimya’yı anlamasını ve soru çözerken keyif almasını istiyor.
KİMYASAL TEPKİME VE DENKLEMLER
KONU ANLATIMI
???
Tepkime Türleri: Fiziksel Değişim & Kimyasal Tepkime
Fiziksel ve Kimyasal Olaylar
Kimyasal Tepkimelerde Değişen Özellikler:
- Fiziksel ve kimyasal özellikler
- Molekül yapısı
- Nötr atomların elektron sayısı
- Nötr atomların çapı ve hacmi
Kimyasal Tepkimelerde Değişebilen Özellikler:
- Toplam molekül sayısı
- Madde türü sayısı
- Toplam hacim
- Maddelerin fiziksel hali
Fiziksel Değişimler
- Hal değişimleri
- Kırılma
- Yırtılma
- Öğütme
- Tuzun suda çözünmesi
- Metallerin elektriği iletmesi
- Yoğurttan ayran elde edilmesi
Kimyasal Tepkimeler
- Yanma
- Fotosentez – solunum
- Çürüme – sararma
- Paslanma – kararma
- Mayalanma
- Metallerin asitte çözünmesi
- Tuzlu suyun elektriği iletmesi
- Elektroliz
Kimyasal Tepkimelerde Değişmeyen Özellikler:
- Atomların cinsi
- Atomların sayısı
- Atomların çekirdek yapısı
- Toplam proton sayısı
- Toplam nötron sayısı
- Toplam elektron sayısı
- Toplam kütle
- Toplam yük
Kimyasal Denklemler ve Denkleştirilmesi
- H2 + Cl2 → 2 HCl
- 2 Na (k) + 2 H2O (s) → H2 (g) + 2 NaOH (suda)
Basit denklem denkleştirilirken aşağıdaki kurallar uygulanabilir:
- Atom sayısı en çok olan bileşiğin kat sayısı genelde 1 alınır.
- Daha sonra bu bileşikteki atomların sayısı öncelikle eşitlenir.
- Girenlerde ya da ürünlerde serbest elementler varsa bunların sayısı en son eşitlenir.
- Bileşiklerin başına mümkün mertebe tam sayı getirilmelidir.
Homojen Tepkime:
SO2 (g) + 1/2 O2 (g) → SO3 (g)
Heterojen Tepkime:
Zn (k) + 2 HCl (suda) → ZnCl2 (suda) + H2 (g)
???
Kimyasal Tepkime Türleri
- Sentez (Birleşme) Reaksiyonları
- Analiz (Ayrışma) Reaksiyonları
- Redoks Reaksiyonları
- Yanma Reaksiyonları
- Yer Değiştirme Reaksiyonları
- Asit – Baz Reaksiyonları
- Metal – Asit Reaksiyonları
- Metal – Baz Reaksiyonları
- Aktif Metal – Su Reaksiyonları
- Ekzotermik & Endotermik Reaksiyonlar
- Çözünme – Çökelme Reaksiyonları
- Polimerleşme Reaksiyonları
- Hidroliz Reaksiyonları
1. Sentez (Birleşme) Reaksiyonları
Birden çok element veya bileşiğin birleşerek tek bileşik oluşturduğu tepkimelerdir.
- N2 (g) + 3 H2 (g) → 2 NH3 (g)
- Ca (g) + C (k) + 3/2 O2 (g) → CaCO3 (k)
2. Analiz (Ayrışma) Reaksiyonları
Bir bileşiğin ayrışarak birden çok element veya bileşiğe bölündüğü tepkimelerdir.
H2CO3 (s) + ısı → H2O (s) + CO2 (g)
3. Redoks (Yükseltgenme-İndirgenme) Reaksiyonları
Elektron alışverişi sonucunda maddelerin yükseltgenme basamağının değiştiği tepkimelerdir. Elektron veren madde yükseltgenirken elektron alan madde indirgenir. Bir redoks tepkimesinde en az bir tane yükseltgenen ve bir tane indirgenen madde olmalıdır. Metaller elektron verirler.
2 Na (k) + Cl2 (g) → 2 Na+ (g) + 2 Cl– (g)
Elektron alan madde indirgenirken yükseltgen özellik gösterir, elektron veren madde yükseltgenirken indirgen özellik gösterir.
4. Yanma Reaksiyonları
Bir maddenin oksijenle tepkimeye girerek yükseltgenmesine yanma denir.
- Mg (k) + 1/2 O2 (g) → MgO (k)
- CH4 (g) + 2 O2 (g) → 2 H2O (s) + CO2 (g)
Yanmanın gerçekleşmesi için;
- Yakıcı madde (O2, yani hava)
- Yanıcı madde (H2, kağıt, benzin gibi)
- Tutuşma sıcaklığına ihtiyaç vardır.
N2 gazının yanması hariç diğer yanma olayları ısı vererek (ekzotermik) gerçekleşir.
5. Yer Değiştirme Reaksiyonları
Aktif olan bir elementin kendisinden daha pasif bir elementle yer değiştirdiği tepkimelerdir.
Ca (k) + ZnCl2 (suda) → Zn (k) + CaCl2 (suda)
tepkimesindeki Ca metalinin aktifliği Zn metalinin aktifliğinden fazladır.
6. Asit – Baz Reaksiyonları
Asit ve bazın sulu çözeltilerinin tepkimeye girerek tuz oluşturmasına nötrleşme denir. Nötrleşme reaksiyonlarında tuzun yanı sıra su da oluşmaktadır.
HCl (suda) + NaOH (suda) → H2O (s) + NaCl (suda)
asit + baz → su + tuz
Yapısında OH bulundurmayan bazlara susuz baz denir. Buna örnek olarak NH3 verilebilir. NH3‘ün asitlerle tepkimesinden sadece tuz oluşur.
HCl (suda) + NH3 (suda) → NH4Cl (katı)
asit + baz → tuz
7. Metal – Asit Reaksiyonları
- Hidrojenden aktif metaller, asitlerle tepkimeye girerek değerliklerinin yarısı kadar H2(g) açığa çıkarırlar.
Ca (k) + 2 HCl (suda) → H2 (k) + CaCl2 (g) - Hidrojenden pasif olan tüm soy metaller (Au, Pt) ve yarı soy metaller (Cu, Ag, Hg) bütün asitlerle tepkime vermezler.
Örneğin Cu + HCl tepkimesi gerçekleşmez. - Cu, Hg, Ag metalleri ancak HNO3 ve H2SO4 gibi oksijen içeren kuvvetli asitlerle tepkime verirler.
Cu (k) + 4 HNO3 (suda) → 2 H2O (s) + 2 NO2 (s) + Cu(NO3)2 (suda) - Pt ve Au metallerine tek başına bir asit etki etmez. Bu iki metale kral suyu (3HCl + HNO3) denen bir asit karışımı etki eder.
8. Metal – Baz Reaksiyonları
Aktif metaller bazlarla reaksiyon vermezler. Sadece amfoter metaller (Zn, Sn, Al, Pb, Cr, Be) kuvvetli bazlarla tepkimeye girerek H2 (g) açığa çıkarırlar.
Al (k) + 3 NaOH (suda) → 3/2 H2 (g) + Na3AlO3 (suda)
9. Aktif Metal – Su Reaksiyonları
Aktif metaller (1A, 2A grubu metalleri) su ile tepkimeye girerek baz ve H2 (g) oluştururlar.
Na (k) + H2O (s) → NaOH (suda) + 1/2 H2 (g)
Ca (k) + 2 H2O (s) → Ca(OH)2 (suda) + H2 (g)
10. Ekzotermik ve Endotermik Reaksiyonlar
Ekzotermik Reaksiyon: Dışarıya ısı vererek gerçekleşen reaksiyonlardır.
SO2 (g) + 1/2 O2 (g) → SO3 (s) + ısı
Endotermik Reaksiyon: Dışarıdan ısı alarak gerçekleşen reaksiyonlardır.
KClO3 (suda) + ısı → 3/2 O2 (g) + KCl (suda)
11. Çözünme – Çökelme Tepkimeleri
Pb(NO3)2 (suda) + K2CrO4 (suda) → 2 KNO3 (suda) + PbCrO4 (k)
12. Polimerlerşme
Monomer denilen küçük moleküllerin birbirlerine kovalent bağlarla bağlanarak oluşturdukları büyük moleküllere polimer, gerçekleşen tepkimeye de polimerleşme tepkimesi denir.
Katılma Polimerleşmesi:
Monomer Polimer
Etilen Polietilen (PET)
Kullanım Alanları: Oyuncak, torba, şişe, ambalaj malzemesi, mutfak eşyası
Tetrafloroetilen Politetrafloroetilen (PTFE) (Teflon)
Kullanım Alanları: Yapışmaz yüzey yapımı, elektrik yalıtımı, pişirme kabı yapımı
Kondenzasyon Polimerleşmesi:
Monomerlerin birleşmesi sırasında H2O, NH3, CH3OH gibi küçük yapıların ayrılmasıyla gerçekleşen polimerleşme tepkimesidir.
13. Hidroliz
Büyük moleküllerin su molekülü etkisi ile parçalanmasıdır. Kondenzasyon tepkimesinin tersi de bir hidroliz tepkimesidir.
Protein, karbonhidrat ve yağlar hidroliz sonucunda daha küçük moleküllere parçalanırlar.
- Protein + (n – 1) H2O → n (Aminoasit)
- Karbonhidrat + (n – 1) H2O → n (Monosakkarit)
- Yağ + H2O → Yağ Asidi + Gliserin
???
Kimyasal Tepkime ve Denklemler Konu Anlatımı
Kimyasal Tepkime ve Denklemler konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Kimyasal Tepkime ve Denklemler konusu, Kimya testi için temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Fiziksel Değişim, Kimyasal Tepkime, Tepkime Denklemi Sadeleştirme, Homojen Denklem, Heterojen Denklem, Tepkime Türleri gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. TYT ve AYT Kimya’da sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.
Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kimya konu anlatımı videolarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Kimya netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Kimyasal Tepkime ve Denklemler konulu binlerce soru alanında uzman Kimya eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Kimyasal Tepkime ve Denklemler sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında!Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.