Basit Makineler Ders Notları

Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, ders notlarını senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Basit Makineler konusundan Makaralar, Kaldıraçlar, Palangalar, Çıkrık, Dişli ve Kasnaklar, Eğik Düzlem ve Vida hakkında bilmen gerekenler ile Basit Makineler soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!

???

Basit Makinelerin Özellikleri

Günlük hayatta iş yapmamızı kolaylaştıran araçlara basit makine denir. Basit makinelerde:

• Kuvvetin uygulanma noktası değiştirilebilir.
• Kuvvetin yönü değiştirilebilir.
• Kuvvetten kazanç sağlanabilir.
• Yoldan kazanç sağlanabilir.

Hiçbir basit makinede işten kazanç yoktur. Kuvvetten kazanç olduysa yoldan kayıp vardır.

• Kuvvet x Kuvvet Yolu = Yük x Yük Kolu (Tork prensibi)
• Kuvvet Kazancı = Yük / Kuvvet = P/F
  • P/F > 1 ise kuvvet kazancı vardır.
  • P/F < 1 ise kuvvet kaybı vardır.
  • P/F = 1 ise kayıp ya da kazanç yoktur.

Basit Makineler ve Verim

Verim = Alınan iş / Verilen iş = Alınan Enerji / Verilen Enerji = Yükün kazandığı enerji / Kuvvetin yaptığı iş

İdeal sistemlerde verim %100’dür. Bu durumda kuvvetten kazanılan oranda yoldan, yoldan kazanılan oranda kuvvetten kayıp vardır.

Basit Makineler Örnekleri

1) Kaldıraçlar

Kaldıraçlar, yoldan ya da kuvvetten kazanç sağlamak için bir çubuk ve destek ile oluşturulan düzeneklerdir.

• Yukarıdaki düzenekte x>y ise kuvvetten kazanç vardır. y>x ise kuvvetten kayıp vardır. x=y ise kazanç ya da kayıp yoktur. Destek ortada olduğundan eşit kollu terazi, makas, tahteravalli bu düzeneğe örnek verilebilir.

• Yukarıdaki düzenekte F.x=P.y, x>y ve F<P olduğundan kuvvetten kazanç yoldan kayıp vardır. Yük ortada olduğu için el arabası, ceviz kıracağı bu düzeneğe örnek verilebilir.

• Yukarıdaki düzenekte F.x=P.y, y>x ve F>P olduğundan kuvvetten kayıp yoldan kazanç vardır.

2) Makaralar ve Palangalar

Sabit Makaralar

• Sabit makarada kuvvetten ve yoldan kayıp ya da kazanç yoktur.
• F=P
• Sabit makaralarda makaranın ağırlığı, yarıçapı, cismin yükselme miktarını etkilemez. Cismin yükselme miktarı, yalnızca ipin çekilme miktarına bağlıdır.
• İp h kadar çekilirse, makaranın tur sayısı h=2.π.r.n bağıntısıyla bulunur.

Hareketli Makaralar

• Makaranın etrafına ip geçirilerek tavana bağlanmasıyla ouşturulan sistemdir. Makara hem yukarı aşağı hareket edebilir hem de döner.
• Makara ağırlığı yoksa, 2F=P (2 kat kuvvet kazancı vardır.)
• F kuvveti h kadar çekildiğinde, P yükü ve makara h/2 kadar yükselir. Ayrıca makara h/2 kadar döner.
• Dönme miktarı yarıçapa ve ipin çekilme miktarına bağlıdır.

Palangalar

• Sabit ve hareketli makaralardan oluşan sistemlerdir.
• Yukarıdaki sistemde makaralar ağırlıksız ise G=4F, F=G/4
  • Kuvvetin uygulandığı ip h kadar çekilirse, G ağırlıklı yük h/4 kadar yükselir.
• Yukarıdaki sistemde makaralar ağırlıklı ise G+G+G = 4F, F=(3G)/4
  • Kuvvetin uygulandığı h kadar çekilirse G ağırlıklı yük h/4 kadar yükselir. Makara ağırlıkları yükselme miktarını etkilemez.

3) Kasnaklar

Dönme hareketini aktarmak için kullanılan araçlardır.

• Aynı yönlü dönen kasnaklarda, n₁.r₁ = n₂.r₂

• Zıt yönlü dönen kasnaklarda, n₁.r₁ = n₂.r₂

• Eş merkezli olarak perçinlenen kasnaklar anı yönde ve eşit tur sayısıyladöner. Tur sayısı yarçapa bağlı değildir. n₁=n₂

4) Dişli Çarklar

Dönme yönü ve hızını değiştirebilen, hareketlerini üzerindeki dişliler ile diğer dişlilere aktaran aletlerdir. Dişlilerin diş sayısı ile yarıçapı orantılıdır.

• Karşılıklı dönen dişlilerde n₁.r₁ = n₂.r₂

• Eş merkezli olarak perçinlenen dişliler, aynı yönde ve eşit sayıda tur atar. n₁=n₂

5) Eğik Düzlem

Sürtünmelerin ihmal edildiği eğik düzlemde, eğik düzlemin yüksekliği h,eğik yolun uzunluğu x ise, xyolu h yolundan daima büyük olacağından mutlaka yoldan kayıp kuvvetten kazanç vardır.

• F.x=P.h
• F = (P.h)/x
• sinα = h/x ise F=P.sinα

6) Vida

• a: vida adımı
• n: tur sayısı
• h=n.a (ilerleme miktarı)

• F = 2πb = R.a (uygulanan kuvvet)

???

Basit Makineler soru çözümleri ile devam etmeye ne dersin?

Basit Makineler konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Basit Makinalar konusu, Fizik için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Kaldıraçlar, Makaralar, Palangalar, Çıkrık, Dişli, Kasnaklar, Eğik Düzlem ve Vida başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. Bilgileri, tanımları ve kuralları öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Fizik konu anlatımı videolarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Fizik netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek.

☀️☀️☀️

Sınava hazırlık uzun bir maraton. Kunduz ekibi olarak bu yolculukta yanında olmayı çok isteriz! Alanında uzman Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.