Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken veya soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, notları senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Yapısal ve Anlamsal Bozukluklar hakkında bilmen gerekenler ve Anlatım Bozuklukları soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!
Bu notlar, Kunduz eğitmenimiz Aslı Hoca tarafından hazırlandı. Aslı Hoca, Polatlı Duatepe Anadolu Lisesi, Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Bölümü mezunu. Bir yıllık çiçeği burnunda bir öğretmen. Sizlerle olmaktan mutluluk duyuyor ve tüm öğrencilere ayrı ayrı başarılar diliyor.
Yapısal ve Anlamsal Bozukluklar
Anlatım Bozukluklarının Sınıflandırılması
Anlatım Bozuklukları:
- Anlamsal Bozukluklar
- Gereksiz Sözcük Kullanımı
- Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması
- Deyimin Yanlış Anlamda Kullanılması
- Mantık ve Sıralama Hatası
- Anlamca Çelişen Sözcükler
- Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
- Anlam Belirsizliği
- Yapısal Bozukluklar
- Özne – Yüklem Uyumsuzluğu
- Öge Eksikliği
- Tamlama Yanlışları
- Eklerle İlgili Yanlışlar
- Yüklem Eksikliği
- Bağlaç Yanlışları
Anlamsal Bozukluklar
- Gereksiz Sözcük Kullanımı: Eş anlamlı kelimelerin veya anlamca birbirini kapsayan kelimeleri bir arada kullanılması olmak üzere iki yolla olur.
- az kalsın, neredeyse
- karşılıklı, mektuplaşmak
- hala, henüz
- yaya, yürüyerek
- yaşanmış, deneyim
2. Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanımı: Cümlede çeşitli anlamlar meydana geliyorsa o cümlede çelişkili anlatım söz konusudur.
- Elbette seni seviyor olabilir.
3. Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması: Sözcüklerin karşılaşacakları anlamlar iyi bilinmelidir. Bu olmadığı zaman, anlatmak istediğimiz düşünce ile ortaya çıkan düşünce farklı olur.
- Konuyu en ayrımına kadar anlattı. (Ayrım, fark demektir. Burada “ayrıntı” sözcüğü kullanılmalıydı.)
- ücret, fiyat
- kuralık, kuruma
- azımsamak, küçümsemek
4. Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması: Sözcüklerin yerinde kullanılmaması, söylenmek istenilen düşüncenin tersini ortaya çıkarır.
- Yeni okula geldim ki ders zili çaldı. (“Yeni” sözcüğü yer değiştirmelidir.)
5. Deyimin Yanlış Anlamda Kullanılması: Deyimler kendi ifade ettikleri anlam dışında kullanılmamalıdırlar.
- Patronun geldiğini görünce etekleri zil çaldı. (“etekleri tutuştu” olmalıydı.)
6. Anlam Belirsizliği: Kişi veya durumlardan bahsedilirken o kişilerin yerini tutan zamirleri kullanmalıyız. Aksi takdirde anlam belirsizliği meydana gelir.
- Kalemini kaybetmiş. (senin kalemini, onun kalemini. o mu, sen mi belli değildir.)
7. Mantık ve Sıralama Yanlışlığı: Verilen kavramların önem sırasının karıştırılması sonucunda oluşur.
- Bırak soğan doğramayı yemek bile yapamaz o. (Bırak yemek yapmayı soğan bile doğrayamaz o, şeklinde olmalıdır.)
Yapısal Bozukluklar
- Özne – Yüklem Uyumsuzluğu: Özne birinci tekil, ikinci tekil veya veya üçüncü tekil (ben, sen, o) ise yüklem birinci çoğul (biz) kişiye göre çekimlenir.
- Ben ve Asu buraya daha önce gelmemişti. (“gelmemiştik” şeklinde düzeltilmelidir.)
Özne insan ve çoğul ise yüklem çoğul olabilir. Ancak insan dışındaki varlıkların çoğul şekilleri özne olduğunda yüklem tekil olur.
- Martılar uçuyorlar. (yanlış). Martılar uçuyor. (doğru)
Cümlenin temel ögesi olan öznenin olmayışı da anlatım bozukluğuna yol açar.
- Herkes onu seviyor, kırmak istemiyordu. (kimse kırmak istemiyordu)
2. Eklerle İlgili Yanlışlar: Cümlede eklerin eksik veya fazla kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
- O, sevmesini bilmez. (sevmeyi)
3. Öge eksikliği: Nesne ve dolaylı tümleç üzerinde duracağım. Öge eksikliği genellikle sıralı ve bağlı cümlelerde ortaya çıkar.
- Ben sana inanırım ve severim. (seni severim: nesne eksikliği)
- Onları sevmiyor, kaçıyordum. (onlardan kaçıyordum: dolaylı tümleç eksikliği)
4. Yüklem Eksikliği: Sıralı ve bağlı cümlelerde iki cümlenin bir yükleme bağlanması sonucu oluşur.
- Bugün ayran ve yemek yedik. (“Ayran içtik”)
5. Tamlama Yanlışları: Ad ve sıfat tamlamalarıın aynı tamlanana bağlanması sonucu oluşur.
- Özel ve kamu kuruluşları (Özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları)
Yapısal ve Anlamsal Bozukluklar soru çözümü ile devam edebilirsin!
Anlatım Bozuklukları konusunda, bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Yapısal ve Anlamsal Bozukluklar konusu, içerik olarak kısa ve basit görünse de, bu konu pek çok soru tipini barındırıyor. Bilgileri, tanımları ve kuralları öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Türkçe netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Anlatım Bozuklukları konulu binlerce soru alanında uzman Türkçe eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Anlatım Bozuklukları sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!