Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri konusu TYT Kimya ve AYT Kimya için önemli konulardan biri. Her sene muhakkak soru geliyor. Ayrıca, okul yazılıları için de önem teşkil ediyor. Ayırma ve Saflaştırma Tekniklerine, Karışımlar konusunu anlamak için önem vermek gerekiyor. Bu yazı, Karışımları Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri başlığı altında; Tanecik Boyutu Farkından, Yoğunluk Farkından, Manyetik Özellik Farkından, Çözünürlük Farkından, Hal Değişimi Sıcaklık Farkından yararlanarak ayırma ve Elektriklenme ile ayırma teknikleri hakkında bütün soru işaretlerini giderecek. Kunduz Kimya eğitmenimiz Ayşenur Hoca tarafından senin için hazırladı! Şimdi beraber bu konuyu keşfedelim!
Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma
- Eleme: Bileşenlerden birinin elekten geçmesi, diğerinin geçememesi ile karışım ayrılır. Adi karışımları ayırmak için uygundur. Kum ve çakılın ayrılması…
- Süzme: Heterojen (aerosol, süspansiyon) karışımları ayırmak için kullanılır. Süzgeç veya filtre kullanılır. Egzoz filtreleri, kumlu su, makarna süzme…
- Ayıklama: Katı- katı heterojen karışımları ayırmak için kullanılır. Farklı olanı seçip alma işlemidir. Pirinçteki taşları ayıklama…
- Diyaliz: Koloidal karışımların ayrıştırılmasında kullanılır. Yarı geçirgen zardan küçük moleküller geçer, büyük moleküller ise kalır. Kan diyaliz ile temizlenebilir.
Yoğunluk Farkından Yararlanarak Ayırma
- Savurma: Savurma işlemi yapıp yoğunluğu küçük olan maddenin karışımdan uzaklaştırılması işlemidir. Katı- katı heterojen karışımlar için kullanılabilir. Buğday ile samanın ayrıştırılması…
- Ayırma Hunisi: Birbiri içinde çözünmeyen ve yoğunlukları farklı iki sıvının oluşturduğu heterojen karışımları (emülsiyon) ayırmada faydalanılır. Yoğunluğu büyük olan altta toplanırken küçük olan üstte toplanır. Zeytinyağlı su, mazotlu su…
- Yüzdürme(Flotasyon): Katı- katı heterojen karışımların ayrıştırılmasında kullanılır. Karışımı oluşturan bileşenlerinin birinin yoğunluğundan büyük diğerinin yoğunluğundan küçük, iki maddeyi de çözmeyecek bir sıvı seçilir. Yoğunluğu küçük olan katı yüzeyde toplanır ve ayrıştırılması yapılır. Kum- talaş karışımının ayrıştırılması…
- Aktarma(Dekontasyon): Katı- sıvı heterojen karışımlarda katının dibe çökmesi tamamlanır ve sıvı bulandırılmadan başka bir kaba alınır. Zeytin posasından zeytinyağının alınması…
- Santrifüjleme: Katı- sıvı heterojen karışımlarda katı süzgeç kâğıdından geçecek kadar küçük olduğunda uygulanır. Merkezkaç kuvvetiyle katının çökmesi sağlanır. Kan proteinlerinin çöktürülmesi…
Manyetik Özellik Farkından Yararlanarak Ayırma
- Mıknatıs ile Ayırma: İçinde Fe, Ni, Co gibi mıknatısın çekebileceği maddeler ile başka bir katı bulunan heterojen karışımların ayrıştırılmasında kullanılır. Alaşımların ayrıştırılması, nikel tozu-karabiber…
Elektriklenme ile Ayırma
- Cam ve ebonit çubuk sürtünme ile elektriklenir. Karabiber- kükürt tozu ayrıştırılması…
Çözünürlük Farkından Yararlanarak Ayırma
- Kristallendirme: Katı- sıvı homojen karışımların ayrıştırılmasında kullanılır. Karışımın sıcaklığının değiştirilmesi ile katının kristal olarak çöktürülmesi işlemidir. Deniz suyundan tuz elde edilmesi…
- Ayrımsal Kristallendirme: İki katıdan oluşan karışımlarda çözeltinin sıcaklığının değiştirilmesi ile katıların sıra ile çöktürülmesi ve sonrasında süzme işlemi ile alınmasıdır. Tuz- şeker karışımının ayrılması…
- Özütleme (Ekstraksiyon, Çekme): Bir karışım içindeki maddeyi daha iyi çözebilecek başka bir madde içerisine alma işlemidir. Bitkiden bir ürün elde etmek genellikle bu yöntemle yapılır. Çayın demlenmesi, hoş kokulu bitkilerden esans elde edilmesi, tuzlu peynirin su ile tuzunun azaltılması…
Hal Değişimi Sıcaklık Farkından Yararlanarak Ayırma
Ayırma ve Saflaştırma Tekniklerinden Kaynama Noktası Farkı ile Ayırma
- Buharlaştırma: Katı- sıvı homojen karışımların ısıtılarak sıvının buharlaşması ile katı kristal olarak elde edilebilir. Şekerli su…
- Basit Damıtma (Destilasyon): Katı- sıvı homojen karışımlarda kaynama noktası farkına göre karışımın bileşenlerine ayrılması işlemidir. Isınarak buharlaşan sıvı soğutucudan geçerken yoğuşur ve toplama kabında toplanır.
- Ayrımsal Damıtma (Fraksiyonlu Damıtma): Sıvı- sıvı karışımlarda kullanılır. Toplama kabında ilk bulunan sıvının kaynama noktası düşüktür. Sıvılar her sıcaklıkta buharlaşabildikleri için toplama kabındaki sıvı %100 saf olmaz. Fraksiyon kolunun uzun olması saflığı arttırır. Ham petrolün ayrıştırılması…
Konu hakkındaki videomuzu izleyerek yazımıza kısa bir ara verebilirsin!
Ayırma ve Saflaştırma Tekniklerinden Erime Noktası Farkı ile Ayırma
- Eriterek Ayırma: Erime noktaları farklı bileşenler içeren karışımları ayırmak için kullanılır. Alaşımlar ve metal- metal karışımlar bu yolla ayrıştırılır.
Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri Örnek Soru Çözümü
Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri konusunu tam olarak anlamak için senin de tahmin edeceğin üzere bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Çünkü bilgileri öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görerek konuyu pekiştirmen gerekiyor. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kimya Konu Anlatımı videolarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir.
Sınava hazırlık senin de bildiğin gibi uzun bir maraton. Kunduz ekibi olarak bu yolculukta yanında olmayı çok isteriz! Alanında uzman eğitmenler tarafından hazırlanan soru çözümleri, binlerce sorunun ve detaylı çözümünün yer aldığı soru bankası, online özel ders, sınava hazırlık sürecinde sana bireysel destek verecek Rehber Kunduz gibi hizmetlerden faydalanabilirsin!