Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, ders notlarını senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Elektrik Akımı, Potansiyel Fark, Direnç, Elektrik Devreleri, Mıknatıslar ve Manyetik Alan hakkında bilmen gerekenler ile Elektromanyetizma konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!
Bu notlar, Kunduz eğitmenlerimiz Memet Hoca ve Semra Hoca tarafından hazırlandı. Memet Hoca, Gazi üniversitesi Fizik bölümü mezunu. Yetiştirdiği insanların kendinden daha iyi mevkilere gelmesinden mutluluk duyan bir öğretmen. Semra Hoca ise Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Fizik bölümü mezunu. Tüm öğrencilerin bu süreci en başarılı şekilde atlamaları için elinden geleni yapıyor.
ELEKTROMANYETİZMA
ELEKTRİK AKIMI
???
Püf Noktalarıyla 15 Soruda Elektrik ve Manyetizma
Elektrik Akımı Konu Anlatımı
Akım Şiddeti Nedir?
Bir elektrik devresinin herhangi bir kesitinden bir saniyede geçen yük miktarına akım şiddeti denir. Elektrik akım birimi amperdir. Akım şiddeti, ampermetre adı verilen aletle ölçülür.
Ampermetre Devreye Nasıl Bağlanır?
Ampermetrenin iç direnci yok denecek kadar azdır. Devreye seri olarak bağlanır; akım, ampermetrenin içinden geçer.
Potansiyel Fark Nedir?
Pilin iki kutbunun elektron miktarları farklıdır. Bu farkın elektrik oluşturma gücü vardır. Bu güç, gerilmi (potansiyel fark) adını alır. Gerilimin (potansiyel fark) birimi volttur. V ile gösterilir. Gerilim voltmetre denilen aletle ölçülür.
Voltmetre Devreye Nasıl Bağlanır?
Voltmetre devreye paralel bağlanır. İç direnci yüksek olduğundan üzerinden akım geçmez.
Ohm Kanunu – Direnç Formülü
Bir elektrik devresinden geçen akım ile potansiyel farkı arasındaki oran devrenin direncini verir. Potansiyel Fark – Akım şiddeti grafiğinde tanjant = V/I sabittir ve V/I=R olur.
???
Elektrik Devreleri
Bazı Devre Elemanları
- Üreteç: Devrede sabit potansiyel fark oluşturan araçlardır.
- Lamba: Elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine dönüştüren araçlardır.
- Anahtar: Elektrik devresini açan ve kapayan araçlardır.
- Reosta: Akım şiddetini ayarlayan araçlardır.
- Ampermetre: Akım şiddetini ölçe araçlardır. Devreye seri olarak bağlanır.
- Voltmetre: İki nokta arasındaki potansiyel farkını ölçen araçlardır.
Üreteç Nedir?
Bir devrede iki nokta arasında potansiyel fark oluşturararak yüklerin sürekli hareketini sağlayacan devre elemanlarına elektrik akım kaynağı (üreteç) denir.
Bir devrede elektrik akımının yönü ve şiddeti zamanla değişmiyorsa bu akıma doğru akım, bu akımı sağlayan kaynağa da doğru akım kaynağı (doğru akım üreteci) denir.
- Üreteçlerin seri ve düz bağlanması: Üreteçlerin zıt kutpları birbirine bağlanmış ise bu bağlamaya seri ve düz bağlama denir. Devrenin toplam elektromotor kuvveti (emk), εtoplam= ε1 + ε2
- Üreteçlerin ters bağlanması: Devredeki akımın yönü, emk’sı büyük olan üretecin akımı yönündedir. Devrenin toplam elektromotor kuvveti ε1 > ε2 ise, εtoplam= ε1 – ε2 Eğer ε1 = ε2 ise devreden akım geçmez.
- Üreteçlerin paralel bağlanması: Üreteçlerin (+) kutupları bir noktaya, (-) kutupları başka bir noktaya bağlanarak oluşturulan bağlama şeklinde paralel bağlama denir. Paralel bağlanacak dirençlerin özdeş olmaarı gerekmektedir. Devrenin toplam emk’sı herhangi bir üretecin emk’sına eşittir. n tane üreteç paralel bağlanırsa, eşdeğer direnç r/n olur.
Elektriksel Güç (P) ve Enerji (E)
Bir iletken üzerinde birim zamanda harcanan enerjiye elektriksel güç denir. (P) ile gösterilir. Gücü Elektriksel Güç (P)=Harcanan Enerji (w) / Zaman (t) şeklinde tanımlayabiliriz. Yine bu eşitlikten bir devre elemanı üzerinde yapılan iş, W=P.t olur.
- Bir devre elemanı üzerinde yapılan iş enerjiye eşit olduğundan, W=E=İ.V.t=İ2.R.t = (V2.t)/R şeklinde yazılabilr.
- Devre elemanın gücü ise P = W/t = İ.V = İ2.R = V2/R olarak tanımlayabiliriz. Birimi watt’tır.
???
Mıknatıslar ve Manyetik Alan
Demir, nikel, kobalt gibi elementleri çekme özelliği gösteren maddelere mıknatıs denir. Mıknatıslardan etkilenebilen ve mıknatıs haline getirilebilen maddelere manyetik maddeler denir. Doğal ve yapay olmak üzere iki çeşittir. Mıknatısın kuzey (N) ve güney (S) olmak üzere iki kutbu vardır. Aynı cins kutuplar birbirini iter. Zıt cins kutuplar ise birbirini çeker. Çekme ya da itme kuvveti kutup şiddetleri ile doğru, aralarındaki uzalığın karesi ile ters orantılıdır. Mıknatıslar her zamna çift kutupludur. Bir mıknatıs iki parçaya ayrılırsa ayrılan her bir parça da çift kutuplu olur.
Cisimlerin manyetik alan içindeki etkilenmeleri farklıdır. Bunu üç durumda inceleyebiliriz:
- Diamagnetik Maddeler: Manyetik alan içerisine konuldğunda manyetik alana zıt yönde zayıf olarak mıknatıslanan cisimlerdir.
- Paramagnetik Maddeler: Manyetik alan içerisine konulduğunda manyetik alan yönünde zayıf olarak mıknatıslanan maddelere denir.
- Ferromagentik Maddeler: Manyetik alan içerisine konulduğunda çok kuvvetli olarak mıknatıslanan manyetik alan yönünü kendi yönüne çevirmeye çalışan maddelere denir.
Manyetik Alan, mıknatısların etkisini gösterebildiği bölgeye denir.
- B ile gösterilir.
- Yönlü büyüklük olduğundan vektöreldir.
- Manyetik alanın büyüklüğü, kuvvet çizgilerinin sık olduğu bölgelerde büyük, seyrek olduğu yerlerde ise küçüktür.
- Manyetik alanın yönü N kutbundan S kutbuna doğrudur.
- Alan çizgileri hiçbir zaman kesişmezler.
- Manyetik alan çizgileri bir yerden başlayıp br yerde bitmezler, daima kapalı eğriler çizerler.
- N kutbundan çıkan çizgi sayısı S kutbuna giren çizg isayısı birbirine eşittir.
- Bu çizgilerin tamamına mıknatısın manyetik tayfı denir.
Düz Telin Manyetik Alanı
- Akım geçen bir telin etrafında bir manyetik alan oluşur.
- Telin üzerindeki akımın yönü değiştirilirse manyetik alanın yönünde değişir.
Sağ El Kuralı: Baş parmak teldeki akım yönünü gösterecek şekilde tel avuçlanırsa dört parmağın yönü manyetik alanın yönünü gösterir. Sayfa düzleminden içeri doğru ise daire içine “X” ile, Sayfa düzleminden dışarı doğru ise daire içine “.” ile gösterilir. Eğer akım taşıyan halkada sağ el kuralı uygulanıyorsa, farklı olarak bu kez dört parmak çemberde dolanan akım yönünü gösterecek şekilde kavranır. Baş parmağın yönü bize manyetik alanın yönünü verir.
Yerkürenin manyetik alanı, coğrafik yönün tersidir. Yerkürenin coğrafik kuzeyi manyetik güneyi, coğrafik güneyi de manyetik kuzeyi gösterir. Bu yüzden pusula her zaman coğrafik kuzeyi gösterir.
???
Elektrik Akımı ve Elektrik Alan Soru Çözümleri
Elektromanyetizma konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Bu konu, Fizik Elektrik konusu için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Elektrik Akımı, Potansiyel Fark, Direnç, Elektrik Devreleri, Mıknatıslar ve Manyetik Alan gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. Ders Fizik olunca, Elektrik konusu da çok geniş oluncabu kavramlar, her zaman karşımıza çıkabilir! TYT ve AYT Fizik testlerinde de sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.
Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Fizik Konu Anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Fizik dersindeki netleri yükseltmedeki anahtar, okumalarını yaptıktan sonra bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Fizik dersinden binlerce soru alanında uzman Fizik eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Elektromanyetizma sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve detaylı çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında!Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.