Fabl Türü Özellikleri ve Tarihsel Gelişimi konusu, AYT Edebiyat testinde sorulan konulardan biri. Anlam sorularından farklı olarak bu yazın tür ile ilgili öğrenmen gereken bazı tanımlar, kavramlar, eserler ve yazarlar mevcut. Gündelik hayatta karşına fazlasıyla çıkabilecek bir konu. Zira Fabl, günlük hayatta sıklıkla karşımıza çıkan bir kelime olsa da, edebi türdeki karşılığı bazen eksik anlaşılabiliyor. Bu konu ile ilgili özet notlara göz attıktan sonra rahatlıkla soru çözebileceğine eminiz! Şimdi birlikte Fabl Özellikleri ve Tarihsel Gelişimi konusunu keşfedelim!
Bu konu anlatımı, Kunduz Türk Dili ve Edebiyatı eğitmenimiz Buğrahan Hoca tarafından hazırlanmıştır.
Fabl Türü
Sınıfına özel detaylı konu anlatımları, video çözümlü ünite tarama testleri ve Türkiye geneli online deneme sınavları şimdi Kunduz Premium İçerik’te!
Fabl Türü: Özellikleri ve Tarihsel Gelişimi
Fabl, ders veren veya ahlaki öğütler içeren kısa kurgusal hikayelerdir. Fablın en büyük özelliği verilmek istenen mesajların kişileştirilmiş hayvanlar, bitkiler veya doğadaki diğer unsurlar aracılığıyla iletilmesidir. Fabllarda en sık kullanılan karakterler hayvanlardır ve insana özgü birçok özellik gösterirler.
Fabl Türünün Özellikleri – Fabl Türünün Bölümleri
- Fabllar en az iki karakterden oluşur. Bu karakterler genellikle hayvanlardır. Karakterlere halk arasında bilinen genel özellikler yüklenir (tilkinin kurnaz, karıncanın çalışkan, ağustos böceğinin tembel olması gibi.) Bu nedenle derin karakter betimlemeleri yapılmaz. . Bunların dışında fablda anlatıcı kişi de bulunur ve olayları dışarıdan izler. Bu kişi hakkında da herhangi bir betimlemeye yer verilmez.
- Olayları ve duyguları anlatırken de betimlemelerden kaçınılır.
- Fablın amacı öğüt vermek olduğundan olaylar insanların eksik yönlerini veya toplumsal sorunları konu alabilir. Bu nedenle öğretici (didaktik) eserlerdir. Olaylar dört ana bölümden oluşur:
- Serim
- Giriş (tanıtım) bölümüdür. Karakterler ve olayların geçtiği çevre tanıtılır.
- Düğüm
- Olayların yaşandığı bölümdür. Verilmek istenen derse göre olaylar bu bölümde şekillenir ve konuşmalara da yine bu bölümde rastlanır.
- Çözüm
- İsminden de anlaşılacağı üzere olayların çözüme kavuştuğu, yani sonuca bağlandığı bölümdür.
- Öğüt
- Fablın yazılma sebebi öğüt bölümdür. Burada çıkarılması gereken mesaj ve öğüt okuyucuya sunulur. Öğüt bölümü sonda olabileceği gibi fablın başında da yer alabilir. Mesajın okuyucuya bırakıldığı durumlarda ise hiç olmayabilir.
- Detaylı betimlemeler yoktur fakat yine de olayların geçtiği mekandan bahsedilir (orman, köy, tarla vb.).
- Sade bir dil kullanılır.
- Teşhis (kişileştirme) ve intak (konuşturma) söz sanatları sıklıkla kullanılır.
- Konular evrenseldir.
- Fablın bir tür haline gelmesinde en büyük katkıyı (her ne kadar kendisinden önce fabl yazarları olsa da) La Fontaine vermiştir.
Fabl Tarihsel Gelişimi
Hint ve Akdeniz medeniyetlerinde ortaya çıktığı düşünülen fabl türünün ilk yazarı Frigyalı Ezop (Aisipos) olarak gösterilir. Ezop, dönemin baskıcı siyasi atmosferi sebebiyle düşüncelerini hayvanları kişileştirdiği hikayeler üzerinden anlatarak bugün halen okunmakta olan fablları üretmiştir. MÖ 620 ile 650 yılları arasında ömür süren yazarın fablları ancak 300 yıl sonra yazıya geçirebilmiştir.
Doğu’da fabl türünün ilk örneklerinin izleri ise eski Hint masallarında MÖ 200’lü yıllara kadar sürülebilir. İnsan ve hayvanların birlikte yaşadığı bu fablların en önemli özelliği insanların hayvanlara üstün olmamasıdır. Pançatantra ve Jakata Masalları Hint edebiyatı içinde kayda geçen önemli eserlerdir. Yazarı bilinmeyen daha birçok eski Hint masalında örnekleri bulunan fabllardan da faydalanan Beydeba, bugün fabl türünün en önemli örneklerinden biri olarak gösterilen Kelile ve Dimne eserini MS 300’lü yıllarda dönemin Hint hükümdarına sunmuştur.
Akdeniz ve Hint kültürlerine ek olarak Afrika’da da birçok fabl bin yıllardır yazılmış ve söylenmiştir. Uzun yıllar içinde kabile hayatında kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan Afrika fablları, insanların doğa ve hayvanlarla olan yoğun etkileşiminin bir parçası olarak görülmektedir.
Fabl Eserleri ve Yazarları – Fabl Türü ve Ünlü Fabl Yazarları – Fabl Örnekleri
17. yüzyılda yaşayan La Fontaine ise Ezop ve Beydeba ile birlikte fabl tarihinde önemli yer tutan yazarlardan biridir. Çoğunlukla Doğu fabllarından esinlenen La Fontaine, kaleme aldığı fablları herkesin anlayacağı bir dilde yazmaya çalışmış ve kötüyü göstererek iyi olanı anlatma amacı taşımıştır.
Türk edebiyatında ise fabl türünde verilen ilk eser Şeyhi’nin Harname adlı yapıtıdır. Toplumun kötü yönlerinin eleştirildiği bu eser, ismini eşek anlamına gelen Har kelimesinden alır.
Modern zamanlara geldiğimizde Hayvan Çiftliği eseriyle George Orwell fabl türünün en önemli yazarlarından biri olarak karşımıza çıkarken, Antoine de Saint-Exupery de Küçük Prens adlı kitabında fabl türünün özelliklerinden faydalanmıştır. Martı Jonathan Livingston kitabıyla Richard Bach da modern fabl dünyasında parmakla gösterelen bir diğer yazardır.
Fabl Türü Özellikleri Örnek Soru Çözümü
Fabl Türü konu anlatımımızın sonuna geldik! Türk Dili ve Edebiyatı eğitmenimiz Mehmet Selim Hoca, bu konuyla ilgili bilmen gereken temel bilgileri bu yazıda özetlemeye çalıştı. Konuyu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Bu konuya ait tanımları ve kavramları gördükten sonra bol bol pratik yapmalısın. Kendi kaynaklarından sonra MEB Kazanım Testlerine de göz atabilirsin. Kunduz’da şu ana kadar, Fabl Türü konulu binlerce soru alanında uzman Türk Dili ve Edebiyatı eğitmenleri tarafından çözüldü. Şimdi o sorulardan birkaçı senin için burada. Daha fazla Fabl sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin!?
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.