Maddenin Hal Değişimi konusu, TYT ve AYT Kimya için önemli bir konu. Her sene mutlaka soru geliyor. Temel konulardan biri olması sebebiyle, diğer konular için de katı sıvı gaz arasındaki ilişkileri bilmek önemli. “Katıdan gaza geçmeye ne denir?” gibi bilgileri öğrendikten sonra soru çözmeye başladığında bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Bu konudan önce, Maddenin Halleri konusuna da göz atmanı tavsiye ediyoruz. Kunduz eğitmenlerimizden Tıp Fakültesi öğrencisi Sefa, Maddenin Halleri ve Hal Değişimi Konu Anlatımı yaparak mutlaka görmen gereken örnek soruları seçti! Şimdi birlikte bu konuyu keşfedelim!
HAL DEĞİŞİMİ
HAL DEĞİŞİMİ
Saf Maddelerin Hal Değişimi Konu Anlatımı
- Katı halden sıvı hale geçmesine Erime
- Sıvı halden gaz haline geçmesine Buharlaşma,
- Katı halden gaz haline geçmesine Süblimleşme,
- Gaz halden plazma haline geçmesine İyonizasyon,
- Gaz hâlden sıvı haline geçmesine Yoğuşma,
- Sıvı halden katı haline geçmesine Donma,
- Gaz halden katı hâline geçmesine Kırağılaşma,
- Plazma halden gaz haline geçmesine Deiyonizasyon denir.
??Hâl değişimi kimyasal değil, fiziksel bir olaydır.
Sıcaklık Artışında Hal Değişimi Grafiği
I. Bölge: Katı maddeye ısı verdiğinde katının sıcaklığı artar. Sıcaklık arttıkça katı taneciklerinin kinetik enerjileri artarak titreşim hareketleri hızlanır. Bu bölgede hâl değişimi gerçekleşmediği için madde homojendir.
II. Bölge: Düzenli biçimde ısı verilmeye devam edilirse verilen ısı, tanecikleri bir arada tutan etkileşimleri zayıflatır. Tanecikler daha serbest hareket ederek birbiri üzerinden kayar. Saf maddeler için bu değişimin meydana geldiği sıcaklık maddenin erime noktası olarak adlandırılır. Sıcaklık erime süresince sabittir. Bu bölgede bir miktar katı eridiği için ortamda katı-sıvı karışımı bulunur, madde heterojendir.
III. Bölge: Katının tamamı eridikten sonra kaynama noktasına kadar sıcaklık tekrar yükselmeye başlar. Verilen ısı sıvının buharlaşmasını sağlarken sıcaklık yükselmeye devam eder. Bu bölgede madde homojendir.
IV. Bölge: Kaynama noktasına gelince buharlaşma hızlanır. Sıvı tanecikleri arasındaki etkileşimler kopar. Tanecikler daha serbest, hızlı, bağımsız hareket eden gaz tanecikleri hâline gelir. Saf maddeler için bu değişimin gerçekleştiği sıcaklık maddenin kaynama noktası olarak adlandırılır. Sıcaklık kaynama süresince sabittir. Bu bölgede sıvı-gaz bir arada bulunur, madde heterojendir.
V. Bölge: Sıvının tamamı buharlaştıktan sonra sıcaklık tekrar yükselmeye başlar. Verilen ısı gazın sıcaklığını yükseltir. Bu bölgede madde homojendir.
Sıcaklık Düşüşünde Hal Değişimi Grafiği
I.Bölge: Gaz soğutulursa gaz taneciklerinin sıcaklığı düşer. Sıcaklık düştükçe gaz taneciklerinin kinetik enerjileri azalarak hareketleri yavaşlar. Bu bölgede hâl değişimi gerçekleşmediği için madde homojendir.
II. Bölge: Düzenli biçimde soğutmaya devam edilirse tanecikler arasında etkileşimler oluşarak gaz sıvıya dönüşür. Saf maddeler için bu değişimin meydana geldiği sıcaklık yoğuşma noktası olarak adlandırılır ve kaynama sıcaklığına eşittir. Sıcaklık yoğuşma süresince sabittir. Bu bölgede gaz-sıvı karışımı olur, madde heterojendir.
III. Bölge: Gazın tamamı yoğuştuktan sonra oluşan sıvının sıcaklığı tekrar düşmeye başlar. Bu düşme donma noktasına kadar devam eder. Bu bölgede madde homojendir.
IV. Bölge: Sıvı tanecikleri arasındaki etkileşimler oluşarak taneciklerin hareketi kısıtlanır. Tanecikler bulunduğu yerde titreşim hareketi yapar. Saf maddeler için bu değişimin gerçekleştiği sıcaklık maddenin donma noktası olarak adlandırılır ve erime sıcaklığına eşittir. Sıcaklık donma süresince sabittir. Bu bölgede sıvı-katı bir arada bulunur, madde heterojendir.
V. Bölge: Sıvının tamamı donduktan sonra sıcaklık tekrar düşmeye başlar. Bu bölgede madde homojendir. Saf bir maddenin ısınma-zaman ve soğuma-zaman grafiği birbirinin tersidir.
NOT:? Erime noktası donma noktasına, kaynama noktası da yoğuşma noktasına eşittir.
ÖNEMLİ NOT: ??Saf maddelerde erime, donma, kaynama, yoğuşma süresince sıcaklık sabittir.
Örnek Soru Çözümü
Maddenin Halleri ve Hal Değişimi konusunu tam olarak anlamak için senin de tahmin edeceğin üzere bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Çünkü bilgileri ve kuralları öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekiyor. Kunduz’da şu ana kadar, Maddenin Halleri ve Hal Değişimi konulu binlerce soru alanında uzman Kimya eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Hal Değişimi sorusu ve detaylı çözümleri aşağıda!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.