İslam Medeniyetinin Doğuşu Konu Anlatımı

İslam Medeniyetinin Doğuşu konu anlatımı Kunduz eğitmenimiz tarafından hazırlandı! Bilmen gereken tüm detaylar ve sorular bu yazımızda!

İslam Medeniyetinin Doğuşu konusu TYT ve AYT Tarih için oldukça önemli ve soru gelen konulardan biri. Bu yazı, İslam Medeniyetinin Doğuşu başlığı altında; İslamiyet’in Doğuşu Sırasında Arabistan, İslamiyet’in Doğuşu Sırasında Dünya, Müslümanların Kendini Koruma ve İslamiyet’i Yayma Mücadelesi, Dört Halife Dönemi (632-661), Emeviler Dönemi ve Abbasiler Dönemi konularını içeriyor. Kunduz Tarih eğitmenimiz Alper Hoca tarafından senin için hazırlandı! Şimdi beraber bu konuyu keşfedelim!

İslamiyet’in Doğuşu Sırasında Arabistan

• Necid , Hicaz , Yemen olarak üç bölüme ayrılır.
• Necid yaylalarında en önemli ekonomik faaliyet hayvancılıktır.
• Hicaz bölgesinde (Mekke-Medine) en önemli ekonomik faaliyet kervan ticaretidir.
• Yemen yaşamaya en elverişli yeridir.
• Arabistan’da “bedevi” (göçebe) hayvancılıkla uğraşır ve “medeni” ya da “hadari” denilen yerleşikler ticaretle uğraşırlar.
• Arabistan’ın dini merkezi Mekke şehridir. Yönetimi Kureyş kabilesinin elindedir. “Dar ’ün Nedve” denilen yerde toplanılıp yönetilirdi.
• En yaygın inanış Putperestlikti bunun yansıra Musevilik, Hristiyanlık ve Hz İbrahim’in dini “Hanif” dini vardı.
• İslamiyet öncesi Arabistan’da yaşanan döneme “Cahiliye Devri” denmiştir.

Önemli Not: cahiliye denmesinin nedeni okuma yazma bilmemeleri değildir. Buna dikkat etmelisin!

• Arap kabileleri arasında sürekli kan davaları olur bu yüzden aralarında siyasi birlik yoktur.
• Haram aylarında (zilkade, zilhicce, muharrem) kan davalarına ara verilir ve Kâbe ziyaret edilirdi. Haram aylarında yapılan savaşlara “Ficar Savaşları” denir.
• Sınıflı toplumsal yapısının hâkim olduğu ve erkek egemen bir toplum yapısı görülür. Kadınlar ikinci sınıf olarak görülürdü. Hatta bazı kabilelerde doğan ilk kız uğursuzluk getirdiği için diri diri gömme adetleri vardır. (Cahiliye denmesinin nedeni)

İslamiyet’in Doğuşu Sırasında Dünya

• Asya’da Kök-Türk egemenliğinin olduğu bir dönemdir. Çin de bulunmaktaydı.
• İran’da Sasani Devleti hüküm sürmekteydi.
• Anadolu, Suriye, Filistin, Mısır, Kartaca (Tunus), İtalya ve Tuna nehrine kadar Balkanlarda Bizans İmparatorluğunun hakimiyetinde.
• Avrupa’da feodalitenin hâkim olduğu bir dönemdir. Hristiyanlık Katolik ve Ortodoks mezheplerine ayrılmmıştır.

Hz. Muhammed (SAV) ve İslamiyet

• 571 de Mekke’de doğdu. Babası Abdullah, annesi Amine idi.
• Gençlik yıllarında amcası Ebu Talip ile ticaretle uğraşmıştır
• Mekke’de Muhammed’ül Emin (güvenilir) olarak anılmıştır.
• 25 yaşına geldiğinde Hz. Hatice ile evlenmiştir.
• Hira mağarasında Cebrail’in ilk vahyi getirmesiyle peygamberlik dönemi başlamıştır. (610)
• İlk inanalar; Hz. Hatice, Hz. Zeyd, Hz. Ali, Hz. Ebu Bekir olmuştur.
• Mekke’den ilk göç Habeşistan’a olmuştur. (615-616)
• “Akabe Biatleri” ile Medineli iki kabile (Hazrec ve Evs) önce İslamiyet’i kabul etmiş daha sonra Mekke de zulüm gören Müslümanları Medine’ye davet etmişler.

Hicret

• Müslümanların Mekke’den Medine’ye göç etmeleridir.
• Göç eden Müslümanlara “Muhacir”, Medine’deki ev sahibi Müslümanlara “Ensar” denir.
• Muhacir ve Ensar kardeş ilan edilmiştir.
• Medine de yaşayan tüm gruplarla “Medine Sözleşmesi” yapılarak Medine İslam devletinin temelleri atılmıştır.
• İslam devletinin ilk anayasasıdır.

Müslümanların Kendini Koruma ve İslamiyet’i Yayma Mücadelesi

Bedir Savaşı (624)

• Müslümanlarla müşrikler arasındaki ilk mücadele
• Müslümanların ilk galibiyeti.
• Alınan esirlerin ya on Müslümana okuma yazma öğretmesi ya da fidye ödeyerek serbest bırakılması kuralı benimsenmiştir.
• Alınan ganimetin beşte biri hazineye beşte dördü ise savaşa katılanlara dağıtılmıştır.

Uhud Savaşı (625)

• Bedir yenilgisinin öcünü almak için müşriklerin saldırısıdır.
• Tepeye yerleştirilen okçuların savaşı Müslümanların kazandığı düşüncesiyle yerlerini terk etmesi Müslümanları zor duruma bırakmıştır.
• Bu savaşta Hz. Muhammed (SAV) yaralanmıştır, amcası Hz Hamza Şehit düşmüştür.
• Hz. Muhammed (SAV) ordusunu toparlayıp müşrikleri Mekke’ye kadar geri çekilmeye zorlamıştır.

Hendek Savaşı (627)

• Medine şehrinin etrafına hendekler kazılarak başarılı bir savunma savaşı yapılmıştır.
• Bu savaşta Mekkelilerle gizlice iş birliği yapan Beni Kureyza Yahudileri şehirden sürülmüşler.

Hudeybiye Barış Antlaşması (628)

• Müslümanlar ile müşrikler arasındaki ilk antlaşmadır. Bu antlaşma ile Müşrikler Medine İslam devletini resmen tanımışlardır.
• Bu antlaşmaya göre; Müslümanlar ertesi yıl Kâbe’yi ziyaret edebilecekleler, üç gün kalabilecekler, silahsız olma koşuluyla
• Mekkelilerden biri Medine’ye gelip sığınırsa o kişi velisinin isteği üzerine geri verilecek ancak Müslümanlardan biri Mekkelilere sığınacak olursa iade edilmeyecekti. Bu Müslümanların zararına gibi görünse de daha sonra yararına olacaktır.

Hayber Kalesinin Fethi (629)

• Bu fetihle hem Şam Ticaret yolunun güvenliği sağlanmış hem de kaledeki Yahudiler (hendek sırasında sürgün edilen) denetim altına alınmıştır.
• Müslümanların ilk fetih hareketidir.

Mute Savaşı (629)

• Müslümanlar ile Bizans arasındaki ilk savaştır.
• Gassani devleti üzerine sefere çıkılmışken Bizans ordusuyla karşılaşılmıştır.
• Halid Bin Velid in komutayı ele almasıyla İslam ordusu büyük bir bozgundan kurtulmuştur.

Mekke’nin Fethi (630)

Şehir savaş yapılmadan alınmıştır. Hz. Muhammed’in kuşatma sırasında askerlerine fazlaca ateş yaktırması sayıyı çok göstermiş bunun üzerine Mekkeliler şehri teslim etmişler.

Huneyn Savaşı (630)

• Taifli putperestlerin diğer Arap kabilelerini de kışkırtarak Mekke’yi Müslümanlardan geri almak istemesi üzerine yapılır.
• Müslümanlar galip gelir ve Taife doğru saldırıya geçilir bölgenin kolay savunulmasından dolayı sonuç alınamadan geri dönülür.

Tebük Savaşı (631)

Bizans’ın büyük bir orduyla İslam devleti üzerine harekete geçtiği haberi ile Tebük bölgesine gelinir, haberin asılsız çıkmasıyla geri dönülür.

Dört Halife Dönemi (632-661)

Hz. Ebu Bekir Dönemi (632-634)

• “Ridde Savaşları” ile dinden dönenler itaat altına alındı
• “Yemame Savaşları” ile zekât vermek istemeyenler ve yalancı peygamberler itaat altına alındı
• Kur’an-ı Kerim kitap haline getirildi
• Sasanilerin elindeki Irak’a girerek “Hire Beyliği” alındı.
• Bizans ordusuyla Suriye’de “Ecnadeyn Savaşı” ile galip gelindi.

Hz. Ömer Dönemi (634-644) (Teşkilatlanma dönemidir)

• Halifeliğinin ilk günlerinde Şam fethedildi
• Bizans’la yapılan “Yermük Savaşı (636)” ile galip geldi ve Suriye’nin fethi tamamlandı.
• “Kudüs” 638 de Hz Ömer’e teslim edildi. Savaşmadan alındı.
• Sasanilerle yapılan “Köprü Savaşı” çekilmek zorunda kalındı. (634)
• Sasanilerle yapılan Kadisiye(636) Celula(637) ve Nihavent(642) Savaşları ile galip gelinerek Sasani Devletine son verildi. (Hamedan, Rey, İsfahan, Kazvin)
• 644’te Azerbaycan fethedildi.
• 642 Mısır fethedildi
• Yönetimi kolaylaştırmak için “Divan Teşkilatı” kuruldu
• Ülke illere ayrıldı. “Vali” ve “Kadı” ataması yapıldı
• “Bey tül Mal” denilen devlet hazinesi kuruldu.
• Vergiler sistemli hale geldi. Devlet görevlilerine maaş bağlandı.
• İlk düzenli ordu kuruldu
• Hicri Takvim hazırlandı ve kullanılmaya başlandı
• 644 de İranlı bir köle tarafından şehit edilmiştir.

Hz. Osman Dönemi (644-656)

• Kuranı Kerim çoğaltılarak önemli merkezlere gönderilmiştir.
• İlk İslam donanması (deniz gücü) kurulmuştur.
• 649 Kıbrıs fethedilir
• İlk deniz savaşı olan 655 yılındaki “Zatü’s-Savari” Savaşı’nda da Bizans donanmasını yenilgiye uğrattılar
• Valiliklere ve komutanlıklara ailesinden kişiler getirmiştir. Bu kişilerin yanlış uygulamaları isyanlara neden olmuştur. Bu isyanlar sonucunda Hz. Osman 656 şehit edilmiştir.

Hz. Ali Dönemi (656-661)

• Bu dönemde yaşanan karışıklıklar nedeniyle fetihlerin durduğu dönemdir.
• Cemel Vakası (Deve Olayı): Hz. Ayişe ve Talha , Zübeyrin Hz.  Ali’nin halifeliğine karşı geldikleri olaydır. Bu olayla İslam devletinin başkenti Medine’den “Küfe” şehrine taşınmıştır.
• Sıffin Savaşı: Şam valisi Muaviye ile Hz. Ali arasında yaşanan mücadeledir. Savaşta hileyle hakeme gidilmiştir. Hakem Olayı: iki taraf hakem belirler ancak Muaviye’nin hakemi hile ile Muaviye’yi halife ilan etmiştir. Bu olay sonucunda İslam dünyası üç gruba ayrılmıştır. (Hz. Ali taraftarları-Muaviye taraftarları-Hariciler iki taraftan da olmayanlar)
• Hz. Ali’nin bir harici tarafından şehit edilmesiyle dört halife dönemi sona ermiştir.

Emeviler Dönemi (661-750)

• Muaviye tarafından Şam merkezli kurulmuştur.
• Bu dönemde halifelik saltanata (babadan-oğula gecen) dönüşmüştür.
• Mevali politikası izlenmiştir. Arap olmayan Müslüman bile ikinci sınıf vatandaş olarak görülmüştür. Arap ırkçılığı yapılmıştır. Bu yüzden İslamiyet’in yayılması yavaşlamıştır.
• Mevali politikasına karşı “Şuubiye Akımı” oluşmuştur.
• İstanbul iki kez kuşatılmıştır
• Kuzey Afrika’nın fethi tamamlandı. Cezayir’e kadar alındı.
• Kerbela Olayı: Hz. Ali’nin küçük oğlu Hz. Hüseyin’in, Yezidin askerleri tarafından, yanındakilerle birlikte şehit edilmesi. İslam dünyasındaki ayrılıkları kesinleştirdi. (Mezhepler ortaya çıktı)
• Tarık Bin Ziyad tarafından 711 de “Kadiks Savaşı” ile İspanya fethedilmiştir.
• Pirene Dağlarını aşıp Po Ovasında 732 de Franklarla yapılan “Puvatya Savaşıyla” İslam ordularının Avrupa’daki ilerleyişi durmuştur.
• Emevilere karşı en büyük ayaklanma Horasanda Ebu Müslim adında bir Türk komutan tarafından başlatılmıştır. Onun Ebu Abbas Abdullah’ı halife ilan etmesiyle halifelik Abbasilere geçmiştir. (750) (Son Emevi halifesi 2. Mervan)

Endülüs Emevileri (756-1031)

• Emevi ailesinden İspanya’ya kaçanlar tarafından kurulmuştur.
• Başken “Kurtuba” şehridir.
• 3. Abdurrahman zamanında halifelik iddia etmişler. İslam dünyasında aynı anda üç halife ortaya çıkmıştır. (Mısır’da Fatımi halifesi-Bağdat da Abbasi halifesi ve İspanya’da Endülüs Emevi halifesi)
• Hristiyan saldırılarıyla devlet zayıfladı ve ortaya Tevaif-i Mülk denilen birçok beylikler ortaya çıktı. Bunlardan en güçlüsü Gırnata merkezli Beni Ahmer Devleti idi. Bu devlete ise Kastilya Kraliçesi ile Aragon Kralının evliliği ile kurulan Katolik Hristiyan Birliği tarafından yıkıldı (1492)

Abbasiler Dönemi (750-1258)

• Bağdat merkezi Ebu Abbas Abdullah tarafından kurulmuştur.
• Bizans sınırlarına Türkleri yerleştirdi (avasım)
• Farsça, Hintçe, İbranice ve Yunancadan Arapçaya tercüme çalışmaları yürütüldü.
• En parlak zamanını Halife Harun Reşit Dönemi’nde yaşadı.
• Halife Mutasım Türk­leri aileleriyle birlikte Bağdat’ın yüz kilomet­re kuzeyinde inşa ettirdiği “Samarra” şehrine yerleştirdi. Türklere önemli komutanlıklar, valilikler, haciplikler, emirül ümera , verilmiştir.
• Ümmetçi politika izlemişlerdir. İslamiyet’in yayılması hız kazanır.
• Merkezi otoritenin zayıflamasıyla; Kuzey Afrika’da Ağlebiler, Horasan’da Tahiriler, Maveraünnehir’de Samanoğulları, Mısır’da Tolunoğulları ve İhşîdîler ile Irak ve İran’da Büveyhoğulları ortaya çıkmıştır.
• Abbasi halifelerini baskıdan Türk hükümdarlar kurtarmıştır. Gazneli Mahmut, Tuğrul bey gibi.
• 1258 de Bağdat’ı ele geçiren İlhanlılar tarafından yıkılmışlar. Abbasi halifesi Mısır’a Memluk Devleti himayesine girmiştir.

İslam Kültür ve Medeniyeti

• Divan-ı tevki; resmî yazışmalardan
• Divan-ı beytü’l-mal; maliyeden,
• Divanü’l-ceyş; askerlik işlerinden sorumluydu.
• Divanü’l-berid; Gizli haber alma ve posta işlerini yürütür­dü.
• Divan-ı mezalim; yüksek mahkeme vardı.

• Abbasiler Dönemi’nde Bağdat’ta açılan Beytü’l-Hikme hem çevirilerin yapıldığı yer hem de akademidir.
• Kur’an’ı ve İslam’ın esaslarını öğreterek onlara mescidin sofasında toplanan dostlar anlamında “Eshâb-ı Suffe” adını verdi.

Tefsir: Kuranı Kerimin açıklaması

Hadis: Hz. Muhammed’in sözleri ve davranışları

Kelam: İman esaslarının felsefe yoluyla kanıtlanmasıdır.

Fıkıh: İslam hukuku demektir.

• Farbi, İbn-i Sina, İbn-i Rüst, İmam-ı Gazali önemi İslam alimleridir.

İslam Medeniyetindeki Başlıca İlim Havzaları

Endülüs Havzası

• Şehirler:Kurtuba, Tuleytula, Gırnata, Sevilla
• Bilimler:Coğrafya, botanik, felsefe, tıp, astronomi, matematik
• Kurumlar:Kurtuba Kütüphanesi.

Suriye Havzası

• Şehirler:Şam
• Bilimler:Tıp, kimya, felsefe ve astronomi
• Kurumlar:Şam Rasathanesi

Bağdat Havzası

• Şehirler:Bağdat, Harran, Cündişapur
• Bilimler:Tıp, felsefe, siyaset, edebiyat, astronomi, fizik, kimya, botanik, matematik, müzik
• Kurumlar:Beytü’l-Hikme, Bağdat Kütüphanesi, Nizamiye Medresesi, Cündişapur Tıp Okulu

Mağrip (Kuzey Afrika) Havzası

• Şehirler:Kayrevan, Rakkade (Tunus)
• Bilimler:Fıkıh, kelam, tefsir, matema­tik, tarih, coğrafya
• Kurumlar:Ebu Zeke­riyyâ Kütüphanesi, Zeytûne Camii Kütüp­hanesi, Beytü’l-Hik­metü’l-Kayrevan

Mısır Havzası

• Şehirler:Kahire, İskenderiye
• Bilimler:Felsefe, tıp, mantık, matematik, fıkıh, tarih
• Kurumlar:Dârü’l-Hikme

Hicaz Havzası

• Şehirler:Mekke, Medine
• Bilimler:Hadis, fıkıh
• Kurumlar:Suffe, Medreseler

İran-Horasan Havzası

• Şehirler:İsfahan Nişabur, Rey, Merv, Hemedân, Kazvin
• Bilimler:Astronomi, tıp, matematik, kelam, tasavvuf
• Kurumlar:İsfahân Rasathanesi

• Sanat anlayışında resim ve heykel putperestliği canlandırabileceği için gelişmemiştir.

Hat: güzel yazı

Tezhip: iç sayfa süsleme

Ebru: sulu resim  

Minyatür: iki boyutlu ve gölgesiz resim.

• İslam sanatı Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte yeni bir gelişim sürecine girdi. Türkler başta mimari olmak üzere ağaç oymacılığı, taş işçiliği, çinicilik ve musikide hayranlık uyandırıcı eserler verdiler. Özellik­le hat alanında büyük sanatçılar yetiştirerek İslam dünyasında “Kur’an Mekke’de indi, Kahire’de okundu, İstanbul’da yazıldı.” sözünü meşhur ettiler.
• Tolunoğlu Ahmet Camii, İslam sanatında minare geleneğini başlatan ilk eser oldu.

İslam Medeniyetinin Doğuşu Örnek Soru Çözümü

TARİH

İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

Aşağıdakilerden hangisi bu savaşlardan biri değildir?

DAHA FAZLA SORU GÖRÜNTÜLE SORUYU İNCELE

İslam Medeniyetinin Doğuşu konusunu tam olarak anlamak için senin de tahmin edeceğin üzere bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Çünkü bilgileri öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görerek konuyu pekiştirmen gerekiyor. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Kunduz’da şu ana kadar, İslam Medeniyetinin Doğuşu konulu binlerce soru alanında uzman Tarih eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla İslam Medeniyetinin Doğuşu sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin!

☀️☀️☀️

Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.
Uygulamada senin için hazırlanmış , tüm konuları öğrenebileceğin premium içerik ders videolarını incelemeyi unutma!