10. sınıf coğrafya kayaçlar ve topografya ders notları ile konunun detaylarını hızlıca öğrenebilirsin. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, ders notlarını senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Kayaç Türleri olan Püskürük Kayaç, Tortul Kayaç, Başkalaşım Kayacı hakkında bilmen gerekenler ile Topografya ve Kayaç konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. İyi okumalar!
???
Kayaç Nedir?
Yer kabuğunu yapı malzemesi olan, bir veya daha fazla mineralden oluşan kütlelere kayaç denir. Taşları inceleyen bilim dalı peteografidir. Yeryüzünün şekillenmesinde kayaçların oluşum şekli ve direnç özelliği etkilidir.
Kayaç Türleri Nelerdir?
Püskürük Kayaç
- İç Püskürük: Giranit – Siyenit – Gabra – Diyosir
- Dış Püskürük: Bazalt – Tüf – Andesit – Obsidyen
Magma sıcaklık ve basınçla yeryüzüne hareket eder, dışarı çıkamazsa iç püskürük; çıkarsa dış püskürük oluşur.
İç püskürük iri taneli, dış püskürük ince tanelidir. Soğuma hızlıdır. Püskürük kayaçlarda tabakalanma oluşmaz ve fosil görülmez.
Ülkemizde en çok görülen dış püskürük kayaçlar andezit, bazalt ve granittir.
Tortul (Sediment) Kayaçlar
Kimyasal tortul kayaçlari kırıntılı tortul kayaçlar ve organik tortul kayaçlar olarak üçe ayrılır. Bünyelerinde fosil vardır. Dış kuvvetler tarafından aşındırılan maddelerin deniz, okyanus, göl gibi su kütlelerinde birikmesi ve çökelmesiyle oluşur.
- Kimyasal tortul kayaçlar suda eriyebilen maddelerin suda eriyip, çökmesiyle oluşan kayaçlardır.
- Fiziksel (kırıntılı) tortul kayaçlar rüzgar, dalgalar gibi sebeplerle yeryüzünden kopan kayaçların çukurlarda birikmesi ve yapışması ile oluşur.
- Organik tortul kayaçlar insanların , hayvanların, bitkilerin fosillerinin çökmesi ve taşlaşması ile oluşur.
Tortul Kayaçlara Örnekler:
- Kimyasal Tortul: Traverten – Kaya Tuzu – Kireçtaşı – Alçı Taşı
- Kırıntılı Tortul: Konglomera – Kumtaşı – Kiltaşı – Miltaşı
- Organik Tortul: Taşkömürü – Linyit – Mercakaya – Antrasit
Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçlar
Sıcaklık ve basınca bağlı olarak püskürük kayaçların ve tortul kayaçların başkalaşıma uğrayarak yeni türlere dönüşmesiyle oluşur. Aşağıda başkalaşıma uğrayarak dönüşen kayaç örneklerini görebilirsin.
- Kalker > Mermer
- Granit > Grays
- Kumtaşı > Kuvarsit
- Kömür > Elmas
???
Şimdi Kayaç Türleri soru çözümlerine devam edebilirsin!
Kayaçlar konu anlatımından sonra bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Topografya ve Kayaçlar konusu, Coğrafya dersi için ilk ve temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Yer Şekillerinin Oluşumu, Kayaç Türleri olan Püskürük Kayaç, Tortul Kayaç, Başkalaşım Kayacı gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. TYT coğrafya kayaçlar konusundan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde geçtiğini görüyoruz.
Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Coğrafya netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek.
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.