11. Sınıf Edebiyat dersi konularından olan Servetifünun Edebiyatı konusu, AYT Edebiyat testinde sorulan konulardan biri. Anlam sorularından farklı olarak öğrenmen gereken bazı özellikler, akımlar, tarihler, kişiler de mevcut. Notlara göz atıp soru çözmeye başladıktan sonra bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Kunduz eğitmenlerimizden Türkçe öğretmeni Celal Hoca, servetifünun özellikleri hakkında senin için çok faydalı olacak özet niteliğinde bir yazı hazırladı. Şimdi birlikte Servetifünun Edebiyatı konusunu keşfedelim!
Servetifünun edebiyatı Recaizade Mahmut Ekrem’in Tevfik Fikret’i Servetifünun dergisinin başa geçirmesiyle başlar. O zamana kadar bir fen dergisi olan bu dergi, Tevfik Fikret’in başa geçmesiyle bir edebiyat dergisi halini alır. Tanzimat 2. döneminde başlayan Eski – Yeni tartışmalarında Recaizade’nin görüşleri etrafında yani Yeni çevresinde şekillenerek Batı edebiyatını esas alır. Bu bir yenileşme hareketi olduğu için Edebiyatıcedide ( Yeni Edebiyat ) olarak da adlandırılmıştır. 1896 – 1901 yıllarında etkili olan bu edebiyat, Hüseyin Cahit Yalçın’ın Edebiyat ve Hukuk adlı makalesi yüzünden Abdülhamit tarafından kapatılmıştır.
Servetifünun Edebiyatı Genel Özellikleri – Servetifünun Dönemi Özellikleri
- Sanatçıların hemen hepsi Batılı tarzda eğitim görmüş ve Batı hayranlığı olan kişilerdir. ( Özellikle de Fransız edebiyatı ) Doğu kültürünü tamamen reddetmişlerdir.
- Servetifünun edebiyatı, Türk edebiyatında ilk edebi topluluktur.
- Roman ve hikayede realizm, natüralizm; şiirde ise parnasizm ve sembolizm akımlarından etkilenmişlerdir.
- Sanat, sanat için anlayışını benimsemişlerdir.
- Salon edebiyatı diye adlandırılan seçkinci ( jakoben ) bir edebiyattır. Toplumun üst kesimine seslenir ve onları konu edinir.
- Dilleri son derece süslü, sanatlı ve anlaşılmazdır. Alışılmamış bağdaştırmalara oldukça fazla yer verilir.
- Ana temaları karamsarlık, melankoli, içe dönüklük ve kaçma üzerine kuruludur. Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir diyerek şiirin konu alanını oldukça geniş tutmuşlardır. Abdülhamit döneminin baskıcı tutumu sebebiyle bireysel konuların dışına çıkamamışlardır.
- Şiirlerinde aruz veznini kullanmışlardır.
- Resim altına şiir yazma geleneği bu dönemde ortaya çıkmıştır.
- Anjanbuman tekniği ile nazmı şiire yaklaştırmışlardır. Anlam beyitten beyite taşınmıştır.
- Tanzimatçılar Divan şiirinin içeriğini değiştirmeyi başarırken Servetifünun sanatçıları Divan şiirinin nazım biçimlerini de değiştirerek Türk şiirini tamamen yeni bir yola sokmuşlardır.
- Divan şiirleri nazım şekilleri yerine Fransız edebiyatından alınan sone, terzarima, triyole nazım şekillerini kullanmışlardır. Divan şiiri nazım biçimi olan müstezatı yeni bir forma kavuşturarak serbest müstezat nazım biçimini ortaya çıkarmışlardır.
- Recaizade’nin görüşlerinden etkilenerek kafiye kulak içindir anlayışını benimserler.
- Edebiyatımızda mensur şiirlerin ilk örneklerini vermiştir.
- Romanlarında eksiltili ve devrik cümleleri ilk kez kullanırlar, Fransızca dil yapısını Türkçeye uygulamaya çalışmışlardır.
- Yazarlar, Tanzimat romanın aksine tip değil karakter yaratmaya çalışmışlardır.
- Yazarlar, romanlarında kişiliklerini gizlemişlerdir.
- Romanlarda sadece İstanbul’da geçmiştir.
- Batılı anlayışa uygun edebi romanlar ilk kez bu dönemde yazılmıştır.
Servetifünun Döneminde Roman
- Realizm ve natüralizm akımlarının etkisi görülür.
- Tip değil karakter olusturulmaya çalışılmıştır.
- Yazarlar, eserlerinde kişiliklerini gizli tutmuşlardır.
- Çevre betimlemeleri süs için değil, kahramanların ruh durumlarını açıklamak için yapılmıştır.
- Kişiler genelde İstanbul aydın kesiminden seçilir, olaylarda İstanbul’da üst kesimin yaşadığı yerlerde geçer.
- Konu olarak konak yaşamı, düş kırıklıkları, yasak aşklar gibi konular seçilmiştir.
- Fransız dil yapısından etkilenerek eksiltili ve devrik cümleler kullanılmıştır.
Halit Ziya Uşaklıgil
- Batılı anlamda Türk romanının ilk örneklerini vermiştir.
- Realizm ve natüralizmden etkilenmiştir.
- Romanları teknik bakımdan kusursuza yakındır. Romanlarında kişiliğini gizlemiş, gözleme yer vermiştir.
- Romanlarında İstanbul’un üst kesimini konu edinmiştir. Romanlarının dili ağırdır fakat sonrasında sadeleştirmiştir.
- Edebiyatımızda ilk mensur şiir ( Mezardan Sesler ) örneğini vermiştir.
- Mai ve Siyah edebiyatımızın Batılı anlamda ilk romanıdır.
- Aşk-ı Memnu edebiyatımızın ilk büyük romanıdır.
- Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şürekası, Kırık Hayatlar roman; Kadın Pençesi hikaye; Füruzan tiyatro; Kırk Yıl, Saray ve Ötesi anı türünde eserleridir.
Mehmet Rauf
- İnsan psikolojisini eserlerinde başarıyla anlatmıştır. Aşk, hüzün, karamsarlık konularını işlemiştir.
- Dili Halit Ziya’ya göre daha sadedir. Teknik bakımdan hataları vardır.
- Realizm ve natüralizmden etkilenmiştir.
- Romanlarında mekan olarak İstanbul’u kullanmıştır.
- Eylül romanı Türk edebiyatında ilk psikolojik romandır.
- Toplumsal konulara değinmemiştir.
- Ferda-yı Garam, Halas, Genç Kız Kalbi roman; Pençe, Cidal tiyatro; Siyah İnciler mensur şiir türünde eserleridir.
Servetifünun döneminde roman türünde eser veren diğer yazarlar şöyledir:
- Hüseyin Cahit Yalçın: Nadide, Hayal İçinde
- Ahmet Hikmet Müftüoğlu: Gönül Hanım
Servetifünun Edebiyatında Anı
Servetifünun dönemine kadar anı, yazınsal bir tür olarak görülmüyordu. Servetifünun döneminde yazarlar anı’yı edebi bir tür olarak kabul etmiş ve bu türde ilk önemli eserleri vermiştir.
- Halit Ziya Uşaklıgil: Kirk Yıl, Saray Ötesi
- Ahmet İhsan Tokgöz: Matbuat Hatıralarım
- Mehmet Rauf: Edebi Hatıralar
- Hüseyin Cahit Yalçın: Siyasal Anılar, Edebiyat Anıları
Servetifünun Edeiyatı konusunu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Soru çözerek bu türün özellikleri, tanınan yazar ve eserleri hakkında alıştırma yapıp konuyu pekiştirebilirsin!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.