Dalgalar Ünitemizde ki sorularımıza geçebiliriz.
Dalgaların genel özellikleri ilgili ilk sorumuza bakalım.
Bu sorumuz da.
Aynı ortamda üretilen X ve Y dalgaları ilgili olarak hangi ifadeler birbirine eşittir?
İki dalga mız için ortaktır.
Buna bakacağız.
Öncelikle burada bilmemiz gereken en önemli özellik şu.
Aynı ortamda üretilen dalgalar varsa biliyorsunuz ki dalgaların hızı yalnızca ortama bağlıydı.
Aynı ortamda olduğuna göre bu dalgaların hızları birbirine eşittir.
X ve Y dalgaları mızın genel yapılarına baktığımızda şu üst kısımlar dalga tepesi, şu alt kısımlar dalga çukuru.
Şurası dalga tepesidir.
Dalga boyuna bakarken iki dalga tepesi arası mesafeyi hesapladığımızda dalga boyuna ulaşabiliriz.
O halde IX.
Dalga mızın dalga boyu bir, iki, üç ve dört birim diyebiliyoruz.
O halde Lambda X dört birim.
Aynı şekilde Y ye de şuradan bakalım.
Örneğin elinizde bir tepe ve bir çukur oluşuyorsa.
Yani bakın şu dalga parçasıyla, şu parça bir tepe ile bir çukur oluştuğunda yeni aslında bir dalga tam dalgayı yakalamış olursunuz.
O halde buraya baktığımızda bir iki, üç, dört görmüş olduğu gibi yine dalgasının dalga boyu da dört birim oldu.
Aynı şekilde o halde dalgaların hızı eşittir dalga boyu çarpı frekans.
Bizim bir matematiksel modelimiz vardı.
Dalgaların hızı eşitti.
Dalga boyları eşit olduğuna göre frekansların da ne diyebiliriz?
Eşit diyebiliriz.
Genlik için konuşacak olursak, genlik için konuşacak olursak geldiğimiz de şöyle ifade edelim yayılma doğrultusuna yayılma doğrultusu çekiyorum.
Örneğin Y dalgasının yayılma doğrusu tepe noktasına yanıt olursa çektiğimiz ifade genliği nitelendirilecek. Aynı şekilde IX.
Dalga mız için de yayılma da o yayılma doğrultusunda çekersek şu nokta ya da çukurdan da çekebiliriz.
Bu kısım genlik olacak, genlik aynı zamanda şiddet ile de.
Yani dalganın şiddeti ile de doğru orantılıdır.
Bu bilgiyi de burada verelim.
Tabii ki görmüş olduğunuz gibi X'in genliği bir birim, Ken Y'nin ki iki birim.
O halde geldikleri, eşit olmadığı cevabımız bir, iki ve üç olarak ifade edebiliriz.
Diğer turumuza kaldığımız yerden devam edelim.
Yukardaki öncül lerde hangi dalgalar elektromanyetik dalgalar olacak?
Yapılan ifadelerin hangileri elektromanyetik dalgalarla ilgilidir demiş.
Elektromanyetik dalgaları şöyle bir hatırlamak istiyorum.
Hatırlatmak istiyorum.
Birlikte manyetik dalga spektrumu çizecek olursak buna tayf diyoruz.
Aynı zamanda elektromanyetik dalga tayf diyoruz.
Radyo dalgaları ile başladık işe.
Sonra mikrodalga.
Kızılötesi dalgalar, görünür bölge.
X ışınları, X ışınları.
Şöyle düzgün yazalım şu kısmı.
X ışınları.
Ultraviyole, morötesi ışınlar ve gama ışınları olarak ifade edip, Burada elektromanyetik dalgalar da sağa doğru gittikçe, tahta yani gama ışınları doğru gittikçe, dalganın enerjisi, frekansı artarken dalga boyu azalıyor şeklinde ifade ediyorduk.
Tv ve radyo sinyalleri.
Bunlar elektromanyetik dalga vardı.
Özelikle haberleşme için kullanılanlar ne idi?
Radyo dalgaları idi.
O halde elektromanyetik dalga olarak nitelendirebiliriz.
Röntgen cihazıyla görüntüleme teknikleri.
Röntgen cihazının nerede kullanıyoruz?
Aslında X ışınlarıyla ifade ediyoruz çünkü ilk ışınları röntgen cihazının çalışma prensibidir.
Havaalanına termal kamera Kızıllı dizidir çünkü her canlının vücut sıcaklığıyla bir ışıma yapar. Bunu da biz termal klimalar ile termal kameralarla alırız.
O halde kızılötesi ışınları burada kullanır.
Yalnız sonar ses sisteme sonar sistemlerle balık avlama da ses dalgalarını kullanır.
Ses dalgaları mekanik dalgalar dır.
Yayılmak için ortama ihtiyaç duyar.
O halde ikinci önceliğimiz burada gitmiş oldu.
Burada mekanik dalgaları da şöyle bir değinecek olursak, kısaca bir üretimimiz olsa ses dalgaları, su dalgaları, deprem dalgaları ve yay dalgaları mekanik dalgalar dır ve yayılmak için ortama ihtiyaç duyar.
Ama elektromanyetik dalgaların böyle bir duruma ihtiyacı yoktur.
Burada gördüğümüz tüm dalgaları kendi içinde yine ikiye ayırırız.
Enine dalga ve boyuna dalga diye boyuna, dalgada, boyuna, dalgalarda.
Yayılma doğrultusu titreşim doğrusu birbirine paralel olur.
Buna en güzel örnek ses dalgaları dır.
Enine dalgalar ise yayılma doğrusuna titreşim doğrultusu birbirini diktir.
Yani ilk dramatik dalgalar nasıldı?
Elektrik alan ve manyetik alan birimi dik olmasıyla oluşuyordu, öyle değil mi?
O halde yine dalgalara da elektromanyetik dalgalar deriz.
Diğer dalgalar her ikisine de ortak olarak ifade edebiliriz.
Diğer kalan dalgalar, su, dalgalar, amansız yay, dalgalar, deprem de alınamaz.
Hem enine hem boyuna dalgalar dır.
Kaldığımız yerden devam edelim.
Bu görmüş olduğumuz sorumuza da şu şekilde bir kaleye yayı var.
Duvara sabitlenmiş durumda ve bir kaynak tarafından denge hizasından yalnız ilk üçünde titreşim diriliyor.
Oluşan dalga parçalı şekilde gibi oluyor.
Buna göre açıklamalardan hangileri doğru?
Öncelikle şunu bilmemiz gerekiyor. Eğer ben ilkesi doğrultusunda bu yay dalgasını hem yukarı çekip sonra denge hizasına geri getirseydi, sonra yayı doğrultusuna çekip tekrar denge hizasına geri getirseydi.
Burada oluşacak şey şuydu önce bir dalga tepesi, sonra bir dalga çukuru şeklinde ifade ederiz.
Şunu daha dostça yapalım.
Tabii ki önde gidecek olan dalga tepesi en son oluşacak dalga çukuru olacaktı.
İşte bunu sürekli devam ettirirken burada oluşan bu periyodik olaya ne diyeceğiz?
Dalga diyeceğiz.
Yalnız bu sorumuz da IX yönünde titreşim ediyor.
Yalnızca yukarı yönde çık bırakıyorum.
Yani yukarı çıkartıyorum, aşağıya indiriyorum.
Yani baş yukarı, baş yukarı atımı oluşturur.
Periyodik bir dalgayla atma arasındaki fark budur.
Siz dalga oluşturmak istiyorsanız denge hizasından hem aşağı hem yukarı ya da sağa sola şekilde hareket ettireceğiz.
Yani denge hizasına, tek bir yöne çekip bırakırsak bunu atma diyoruz.
O halde birinci de periyodik dalga parçaları atma olarak ifadeleri demiş.
Bu öngörümüz doğrudur.
Yay hizasından denk yay denge hizasında eksiye yöne titreşim, titreşim değilse de dalga oluşurdu.
Evet, artık periyodik dalga oluşabilmesi, eksiye doğrultuda ya da sağa sola yani üç boyutu düşünürsek z eksi z doğrultusunda ya titreşim dirseğe ilk dalga oluşurdu.
O şekilde yalnız baş yukarı atmalar oluşturulmuştur.
Bu ifademizi zaten açıkladık.
Bunları baş yukarı atmalar eğer sadece çukurlar olsaydı elimizde buna da baş aşağı atmalar olarak ifade edecektik.
Bu sorumuza da dalgaların ve periyot alan atmalar arasındaki farkı incelemiş olduk.
Dalgaların genel özellikleri ilgili ilk sorumuza bakalım.
Bu sorumuz da.
Aynı ortamda üretilen X ve Y dalgaları ilgili olarak hangi ifadeler birbirine eşittir?
İki dalga mız için ortaktır.
Buna bakacağız.
Öncelikle burada bilmemiz gereken en önemli özellik şu.
Aynı ortamda üretilen dalgalar varsa biliyorsunuz ki dalgaların hızı yalnızca ortama bağlıydı.
Aynı ortamda olduğuna göre bu dalgaların hızları birbirine eşittir.
X ve Y dalgaları mızın genel yapılarına baktığımızda şu üst kısımlar dalga tepesi, şu alt kısımlar dalga çukuru.
Şurası dalga tepesidir.
Dalga boyuna bakarken iki dalga tepesi arası mesafeyi hesapladığımızda dalga boyuna ulaşabiliriz.
O halde IX.
Dalga mızın dalga boyu bir, iki, üç ve dört birim diyebiliyoruz.
O halde Lambda X dört birim.
Aynı şekilde Y ye de şuradan bakalım.
Örneğin elinizde bir tepe ve bir çukur oluşuyorsa.
Yani bakın şu dalga parçasıyla, şu parça bir tepe ile bir çukur oluştuğunda yeni aslında bir dalga tam dalgayı yakalamış olursunuz.
O halde buraya baktığımızda bir iki, üç, dört görmüş olduğu gibi yine dalgasının dalga boyu da dört birim oldu.
Aynı şekilde o halde dalgaların hızı eşittir dalga boyu çarpı frekans.
Bizim bir matematiksel modelimiz vardı.
Dalgaların hızı eşitti.
Dalga boyları eşit olduğuna göre frekansların da ne diyebiliriz?
Eşit diyebiliriz.
Genlik için konuşacak olursak, genlik için konuşacak olursak geldiğimiz de şöyle ifade edelim yayılma doğrultusuna yayılma doğrultusu çekiyorum.
Örneğin Y dalgasının yayılma doğrusu tepe noktasına yanıt olursa çektiğimiz ifade genliği nitelendirilecek. Aynı şekilde IX.
Dalga mız için de yayılma da o yayılma doğrultusunda çekersek şu nokta ya da çukurdan da çekebiliriz.
Bu kısım genlik olacak, genlik aynı zamanda şiddet ile de.
Yani dalganın şiddeti ile de doğru orantılıdır.
Bu bilgiyi de burada verelim.
Tabii ki görmüş olduğunuz gibi X'in genliği bir birim, Ken Y'nin ki iki birim.
O halde geldikleri, eşit olmadığı cevabımız bir, iki ve üç olarak ifade edebiliriz.
Diğer turumuza kaldığımız yerden devam edelim.
Yukardaki öncül lerde hangi dalgalar elektromanyetik dalgalar olacak?
Yapılan ifadelerin hangileri elektromanyetik dalgalarla ilgilidir demiş.
Elektromanyetik dalgaları şöyle bir hatırlamak istiyorum.
Hatırlatmak istiyorum.
Birlikte manyetik dalga spektrumu çizecek olursak buna tayf diyoruz.
Aynı zamanda elektromanyetik dalga tayf diyoruz.
Radyo dalgaları ile başladık işe.
Sonra mikrodalga.
Kızılötesi dalgalar, görünür bölge.
X ışınları, X ışınları.
Şöyle düzgün yazalım şu kısmı.
X ışınları.
Ultraviyole, morötesi ışınlar ve gama ışınları olarak ifade edip, Burada elektromanyetik dalgalar da sağa doğru gittikçe, tahta yani gama ışınları doğru gittikçe, dalganın enerjisi, frekansı artarken dalga boyu azalıyor şeklinde ifade ediyorduk.
Tv ve radyo sinyalleri.
Bunlar elektromanyetik dalga vardı.
Özelikle haberleşme için kullanılanlar ne idi?
Radyo dalgaları idi.
O halde elektromanyetik dalga olarak nitelendirebiliriz.
Röntgen cihazıyla görüntüleme teknikleri.
Röntgen cihazının nerede kullanıyoruz?
Aslında X ışınlarıyla ifade ediyoruz çünkü ilk ışınları röntgen cihazının çalışma prensibidir.
Havaalanına termal kamera Kızıllı dizidir çünkü her canlının vücut sıcaklığıyla bir ışıma yapar. Bunu da biz termal klimalar ile termal kameralarla alırız.
O halde kızılötesi ışınları burada kullanır.
Yalnız sonar ses sisteme sonar sistemlerle balık avlama da ses dalgalarını kullanır.
Ses dalgaları mekanik dalgalar dır.
Yayılmak için ortama ihtiyaç duyar.
O halde ikinci önceliğimiz burada gitmiş oldu.
Burada mekanik dalgaları da şöyle bir değinecek olursak, kısaca bir üretimimiz olsa ses dalgaları, su dalgaları, deprem dalgaları ve yay dalgaları mekanik dalgalar dır ve yayılmak için ortama ihtiyaç duyar.
Ama elektromanyetik dalgaların böyle bir duruma ihtiyacı yoktur.
Burada gördüğümüz tüm dalgaları kendi içinde yine ikiye ayırırız.
Enine dalga ve boyuna dalga diye boyuna, dalgada, boyuna, dalgalarda.
Yayılma doğrultusu titreşim doğrusu birbirine paralel olur.
Buna en güzel örnek ses dalgaları dır.
Enine dalgalar ise yayılma doğrusuna titreşim doğrultusu birbirini diktir.
Yani ilk dramatik dalgalar nasıldı?
Elektrik alan ve manyetik alan birimi dik olmasıyla oluşuyordu, öyle değil mi?
O halde yine dalgalara da elektromanyetik dalgalar deriz.
Diğer dalgalar her ikisine de ortak olarak ifade edebiliriz.
Diğer kalan dalgalar, su, dalgalar, amansız yay, dalgalar, deprem de alınamaz.
Hem enine hem boyuna dalgalar dır.
Kaldığımız yerden devam edelim.
Bu görmüş olduğumuz sorumuza da şu şekilde bir kaleye yayı var.
Duvara sabitlenmiş durumda ve bir kaynak tarafından denge hizasından yalnız ilk üçünde titreşim diriliyor.
Oluşan dalga parçalı şekilde gibi oluyor.
Buna göre açıklamalardan hangileri doğru?
Öncelikle şunu bilmemiz gerekiyor. Eğer ben ilkesi doğrultusunda bu yay dalgasını hem yukarı çekip sonra denge hizasına geri getirseydi, sonra yayı doğrultusuna çekip tekrar denge hizasına geri getirseydi.
Burada oluşacak şey şuydu önce bir dalga tepesi, sonra bir dalga çukuru şeklinde ifade ederiz.
Şunu daha dostça yapalım.
Tabii ki önde gidecek olan dalga tepesi en son oluşacak dalga çukuru olacaktı.
İşte bunu sürekli devam ettirirken burada oluşan bu periyodik olaya ne diyeceğiz?
Dalga diyeceğiz.
Yalnız bu sorumuz da IX yönünde titreşim ediyor.
Yalnızca yukarı yönde çık bırakıyorum.
Yani yukarı çıkartıyorum, aşağıya indiriyorum.
Yani baş yukarı, baş yukarı atımı oluşturur.
Periyodik bir dalgayla atma arasındaki fark budur.
Siz dalga oluşturmak istiyorsanız denge hizasından hem aşağı hem yukarı ya da sağa sola şekilde hareket ettireceğiz.
Yani denge hizasına, tek bir yöne çekip bırakırsak bunu atma diyoruz.
O halde birinci de periyodik dalga parçaları atma olarak ifadeleri demiş.
Bu öngörümüz doğrudur.
Yay hizasından denk yay denge hizasında eksiye yöne titreşim, titreşim değilse de dalga oluşurdu.
Evet, artık periyodik dalga oluşabilmesi, eksiye doğrultuda ya da sağa sola yani üç boyutu düşünürsek z eksi z doğrultusunda ya titreşim dirseğe ilk dalga oluşurdu.
O şekilde yalnız baş yukarı atmalar oluşturulmuştur.
Bu ifademizi zaten açıkladık.
Bunları baş yukarı atmalar eğer sadece çukurlar olsaydı elimizde buna da baş aşağı atmalar olarak ifade edecektik.
Bu sorumuza da dalgaların ve periyot alan atmalar arasındaki farkı incelemiş olduk.
