17'nci Yüzyıl Divan Edebiyatı sanatçıların dayısı ve Nef II, tabii 17'nci yüzyıldaki aslında en önemli divan sanatçılarından biridir.
Kendisi Erzurumlu odur.
İlk mahlası da zararlı anlamına gelen Dari dir.
Bakın özellikle de bakın kaside ve hiciv ustasıdır kendisi.
Tabii Fahriye de de ön plandadır.
Yani kendini övme de de ön plandadır hani.
Övdüğünü aşırı över, yer dibini yerin dibine geçir.
Babasından tutun da neredeyse padişaha, vezirleri eleştirmeye de kimse kalmamış yani.
Dile süslüdür.
Özellikle Seb ki hindi ekolüne uygun şiirler yazdığını söyleyebiliriz.
Ve kasideler de.
Bakın tabiat tasvirleri oldukça ağır basar.
Mesnevi tarzında da bir eseri yoktur.
Bakın sivri dili yüzünden de bu olarak idam edilmiştir.
Kendisi ve divanını iyi bileceğiz.
Türkçe ve Farsça bir divanı var.
Aynı zamanda cihanı kaza tabi kaza okları anlamına geliyor.
Yine Nef önemli bir eseridir.
Mutlaka bunu bilmeliyiz.
Nabi.
Asıl adı Yusuf dur ve kendisi Urfalı dır.
Bakın hikayemiz şiirin öncüsüdür, kurucusudur.
Hatta Nabi ekolü diye de daha sonra adlandırılmıştır.
Hikayemiz şiire de eleştirel bir yön katmıştır aynı zamanda.
Bunu da bilmekte fayda var.
Din ve töre ile ilgili öğütler verir.
Ahlaka da önem vermiştir kendisi ve bir şey hür şuara olarak bilindiğini de söylemeden geçemeyiz.
Bakın kendisi sade dilden yanadır ve İstanbul dilini de çok güzel kullanmıştır.
Bakın Divan, Surname, Fetih, Nizami, Ana, Kemani, Hayriye ve Hayri Abad.
Tabii Türk edebiyatının ünlü Mesnevi seridir bunlar.
Tuh ve tüylü Harameyn hac yolculuğunu anlatır ve Müşahhas Nabi'nin önemli eserleridir.
Ne saati, ne saati gazeteleri ile ünlüdür.
Ne saatinin gazeteleriyle ünlü olduğunu söylemeliyiz.
Sepp ki hindi tarzını yine benimsediğini mutlaka ifade edelim ki, bu durumda nefsinin etkisindedir.
Aynı zamanda Edirne üzerine yazmış olduğu aynı zamanda bir şehrin gizi olduğundan da söz edebiliriz.
Divan onun önemli eseridir.
Yine bunu da bilmeliyiz.
Azmi zade haleti deyince aklımıza sadece rubai ileri ile ünlü olduğunu bilmemiz, gelmesi yeterli olacaktır.
Geldim 18'inci yüzyıl sanatçılarına.
Tabi burada Nedim ve Şeyh Galip var.
Özelikle iki sanatçımız üzerinde duracağız.
Nedim yani Nedim deyince zaten aklımıza bir kere Lale Devri sanatçısı gelecek.
Lale Devri gelecek.
Daha doğrusu mahalli çeşme akımını başlatmıştır diyebiliriz.
Kendisi için en önemli ismidir de diyebiliriz.
Hatta özellikle de İstanbul'u ve İstanbul Türkçesini şiiri müziğe taşımıştır.
Gerçek doğayı bakın şu getirmiştir.
Yani böyle hayalî unsurlar ve gerçek tabiat unsurlarını şiire getirmiştir.
Aşk, şarap, tabiat, hayattan zevk alma şiirlerinin başlıca konularıdır.
Dini konulara hiç yer vermemiştir.
Bakın genelde şarap, meyhane yani meyhane mucizesi görünür taşradan.
Amma bir başka ferah, başka letafet var içinde der.
Yani uzaktan kasvetli, kötü görünebilir ama içi güzeldir diyor.
Manasına gelen bir beyti idi.
Ve şarkı türünün tabii ki en önemli ismi olduğunu mutlaka bilmeliyiz.
Kendisinin Mesnevi türünde hiçbir eseri yoktur.
Hece ölçüsüyle de iki tane koşması ve Türküsü'nü de türküsünün de olduğunu söyleyelim.
Tabii Divan yani bir eser var, o da Divan.
Bunu da mutlaka bilmeliyiz.
Şeyh Galip.
Divan edebiyatının aslında son büyük şairi olarak da geçer.
Bakın Şeyh Galip.
Peki nelerdir özelliği?
Bakın.
Divan edebiyatının son büyük şairidir.
Zaten söyledik.
Kendisi bir Mevlevi şehridir.
Aynı zamanda bir mutasavvıf olur.
Ağır bir dili var ve hep hindi akımı.
Akımına uygun eserler verdiğini söylemeliyiz.
Özellikle de şiirlerinde musiki önemlidir ve şiirlerinde anlamın kapalı olduğunu söyleyebiliriz.
Hece ölçüsüyle bir şiiri var.
Bunu mutlaka bilelim.
Aynı zamanda kendisi mahlas olarak Esat mahlasını kullanmıştır.
Divanını ve Hüsnü aşkını mutlaka bilmeliyiz.
Şeyh Galip'in.
Ve artık divan edebiyatında 19'uncu yüzyıldayız.
Yani artık divan edebiyatının son yüzyılı ve bu yüzyılda da iki tane sanatçıyı bilmemiz yeterli olacaktır.
Birincisi Keçecizade İzzet Molla dır.
Bakın şimdi Keçecizade İzzet Molla'nın sade bir dili vardır ve aynı zamanda kendisi nüktedan bir mizaca sahiptir.
Şeyh galibini, hüsnü aşkına nazire olarak bakın Gülşen'i Aşk'ı yazmıştır.
Mihnet Keşan eseri önemlidir.
Bakın çünkü Keşan'a sürgün edilmiştir.
Oradaki sürgün günlerini anlatır bakın.
Ve son olarak bilmemiz gereken ender ünlü vasıfta bir ender ünlü vasıf Nedim'in etkisindedir.
Bir kere bunu bilmeliyiz.
En çok şarkı yazan sanatçıdır.
En güzel örneklerini Nedim vermiş.
En çok yazan ender ünlü Vasıf.
İlk yazan da Naili Kadın.
Hatırlarsanız bu sıralamayı hep önceki derslerimizde yazmıştık.
Mahalli Çeşme akımının da yine önemli temsilcilerinden biridir dedik ve bu şekilde Divan Edebiyatı sanatçılarını da bitirmiş olduk.
Divan şiiri ile ilgili örnek sorumuza bakabiliriz.
Şimdi bir gazeli ait üç beyit verilmiş ve bu bey için şiirde doğru şekilde sıralanır.
Yani şiirde yer alma sırası nedir?
Demiş.
Şimdi eğer bu bir örnek olarak verilen şiir gazel ise biz öncelikle gaz elin kafiye düzenini bileceğiz.
Bir kere gaz elimizin kafiye düzeni a, ilk A, ilk a diye gitmektedir.
Yani ben aslında ilk iki dizesi birbiriyle kafiyeli olan yani a olan beyti bulmam lazım.
O benim ilk b içim olacak.
E bakın Üçüncü Beyt'e dikkat!
Anı bile anı bile birbiriyle uyumlu.
Aynı kafiye ve redif olduğu için ben buna a diyebilirim.
O zaman 3 numarayla gösterilen beyit aslında gaz elimizin ilk beyti dir.
Bakın sıralamada bu.
O zaman ben 3 numarayı ne yapacağım başa alacağım.
Bakın hemen A seçeneğini, B seçeneğini ve C seçeneğini eledim.
Çünkü 3 numaralı beytin gazetenin sıralamasında birinci beyit olacağını biliyorum.
Buna göre sıralamayı yaptım.
Şimdi diğerleri IX, IX olduğu için kafi eden bulamayacağız.
Peki ben 2 ve 3'ü nasıl ayırt edeceğim?
Şimdi böyle sorularda şairin adı verilecek.
Kim mahlas olsun?
Çünkü mahlas beyti bir gaz elde son beyti dir.
Şairin adını arayacağım.
Peki şairin adının olduğu beyit?
Bakın ikinci Beyt'e dikkat.
Ne Şafi bakın ne şairinin bir gaz elidir bu.
Necati ismini buldum mu?
O zaman bu benim gazeli min son beyti dir.
E üç tane verildiğine göre üçüncü beyit ne olacak?
Benim bakın 2 numarada gösterilen beyit olacak.
O zaman bir numaralı bir gazeli, 1 beyti, 3 numara olacak.
Son beyti iki numara olacaksa benim cevabım çıktı eş seçeneği.
Zaten kafiye düzenine de baktığımızda ilk sağa bir numaralı bir içe bakıyoruz.
Onun da kafiye düzeni aksa.
O zaman 1 numara gazeli mizin birinci sırasında 3 numaralı beyit olacak.
Kafiye düzeni A.
Olduğu için gaz elimizin son beyti 3 numaralı beyti Necati'nin ismi geçtiği için mahlas beyit olacak.
E bu durumda gazeli ikinci beyti de 1 numarayla gösterilen beyit olacak.
Dolayısıyla cevabımız en seçeneği.