Direnç ve bağlı olduğu değişkenler.
K-L uçları arasına bağladığımız R direncimizin uçları arasına bir potansiyel fark bağlarsak yani üreteç bağlarsak K'dan L'ye doğru da akımın geçtiğini düşünürsek devre elemanımız direnç akıma karşı koyan bir sistem olmuş olacak.
R harfi ile gösterdiğimiz direncimizin birimi ohm diyeceğiz ve şöyle bir ifadeyle temsil edecek.
R direncimizi üç boyutlu gösterip daha yakından inceleyecek olursak.
Direncimi şöyle gösteriyorum üç boyutlu, şurası K girişi, şurası L çıkışıydı ve akımımız artıdan eksiye doğru oluşur demiştik.
Direncimizin uzunluğuna L harfi ile ifade edersek direncimizin uzunluğu kesit alanını a harfi ile ifade edeceğim.
Direncimizin büyüklüğünü hesaplayacak olursak direncimizin büyüklüğünü hesaplayacak olursak. Belirli bir kesit alanından şöyle bir belirli bir kesit alanı çiziyorum akım K'dan L'ye doğru gittiğine göre eksi yüklerimiz hangi yönde hareket edecek, yani elektronlarımız K'ya doğru hareket edecek çünkü akımın oluşması için elektronların hareketinin tersi yönünde olması gerekiyordu ve belirli bir kesit alanından belirli bir kesit alanından geçen yüklerin birim zamanda oluşturduğu sistem akım diyorduk.
Akıma karşı koyan direncimizin büyüklüğünü hesaplayacak olursak. R ile yani direncimizin büyüklüğü ile uzunluğunu kıyaslayacak olursak direncimiz daha büyük olursa, akımımız daha fazla direncin içinde bulunacak ve daha fazla direnç tarafından karşı koyulmuş olacak. Demek ki direncimizin uzunluğu arttıkça direncimizin büyüklüğü de artıyor. O zaman R ile l doğru orantılıdır.
R ile A'yı kıyaslayacak olursak, ilk duruma göre kesit alanımızın daha büyük olduğunu düşünürsek akım buradan daha rahat geçecek yani direnç akım o kadar da karşı koyamayacak.
O halde kesit alanı arttığında direnç azalıyor diyebiliriz. O halde direncin büyüklüğüyle kesit alanı nasıl orantılıdır, ters orantılıdır.
Elbette direnç ile yapıldığı maddenin cinsi de çok önemli.
Yapıldığı maddenin cinsini şöyle ifade edeceğiz.
ρ ya da p harfi ile göstereceğiz.
Buna da özdirenç sabiti olduğunu söyleyebiliriz, özdirenç sabiti.
Yapıldığı maddenin cinsi ile direncin büyüklüğü de yine doğru orantılıdır.
Matematiksel modelimizi formülize edecek olursak.
Uzunluğumuzla doğru orantılı, kesit alanımızla ters orantılı, yapıldığı madde ile doğru orantılı diyebiliriz. O halde direncimiz R eşittir ρ çarpı l bölü A ile direncin büyüklüğü ifade edilir.
Devam ediyoruz, bir devrede direncimiz seri yada paralel bağlama şekli ile iki tane bağlanma yöntemimiz var.
Yine seri bağlı devrede üç tane direnci şekildeki gibi görüyoruz.
K ile L uçları arasında bir potansiyel fark uygulanırsa akımın şu şekilde oluştuğunu söylersek, aynı akım 3 direncin üzerinden de geçerek L noktasından çıkış yapacak. O halde bu devrimiz seri bağlı devre diyeceğiz. Üç tane direncimiz yok da sanki bir direncimiz varmış gibi düşünürsek bu bize işlem kolaylığı sağlayacak.
Biz buradaki direncimize eşdeğer direnç diyeceğiz.
Eşdeğer direnci hesaplarken de, kısaca Reş yazıyorum, dirençlerin toplamıdır. Seri bağlı devrede eşdeğer direnç bulurken dirençleri direkt topluyoruz.
Peki bir devrede dirençlerin paralel bağlı olup olmadığını nasıl anlarız?
X ile Y arasında görmüş olduğunuz gibi potansiyel fark yani üreteç bağlarsak X noktasından akım geçerse dirençlerin önüne geldiğinde üç farklı kola ayrılmak zorunda.
Şuradan i1 akımı, şuradan i2 akımı, şuradan i3 akımı geçsin ve bu akımlar yine Y'de bir araya gelmiş olacak.
O halde bir devrede akım belirli kollara ayrılıp tekrar birleşiyorsa o kollar birbirine paraleldir.
Diğer bir yöntemimiz de harflendirme yöntemi, girişi X harfi ile başlamıştık.
O halde önüme direnç çıkana kadar her noktaya her noktaya X harfini verebilirim. Peki önüme direnç çıktıktan sonra artık şu görmüş olduğunuz yere de X harfini kullanabilir miyim?
Hayır, o halde Y'yi kullanalım.
Burası Y noktası ise önüme direnç çıkana kadar her yere Y harfini verebilirim.
Görmüş olduğunuz gibi arasında kaldığına göre bu devrimiz paralel bağlı devredir.
Peki 3 tane direnç ile işlem yapmak yerine yine tek bir dirence düşüreceğiz, buna da az önce ne demiştik, eşdeğer direnç demiştik.
Peki paralel bağlı devrede eşdeğer direnci nasıl hesaplıyoruz?
Bir bölü Reş eşittir bir bölü R1 artı bir bölü R2 artı bir bölü R3 ile hesaplayabiliriz.
Seri ve paralel bağlı devrede dirençlerin hesaplanması şekildeki gibi.
K-L uçları arasına bağladığımız R direncimizin uçları arasına bir potansiyel fark bağlarsak yani üreteç bağlarsak K'dan L'ye doğru da akımın geçtiğini düşünürsek devre elemanımız direnç akıma karşı koyan bir sistem olmuş olacak.
R harfi ile gösterdiğimiz direncimizin birimi ohm diyeceğiz ve şöyle bir ifadeyle temsil edecek.
R direncimizi üç boyutlu gösterip daha yakından inceleyecek olursak.
Direncimi şöyle gösteriyorum üç boyutlu, şurası K girişi, şurası L çıkışıydı ve akımımız artıdan eksiye doğru oluşur demiştik.
Direncimizin uzunluğuna L harfi ile ifade edersek direncimizin uzunluğu kesit alanını a harfi ile ifade edeceğim.
Direncimizin büyüklüğünü hesaplayacak olursak direncimizin büyüklüğünü hesaplayacak olursak. Belirli bir kesit alanından şöyle bir belirli bir kesit alanı çiziyorum akım K'dan L'ye doğru gittiğine göre eksi yüklerimiz hangi yönde hareket edecek, yani elektronlarımız K'ya doğru hareket edecek çünkü akımın oluşması için elektronların hareketinin tersi yönünde olması gerekiyordu ve belirli bir kesit alanından belirli bir kesit alanından geçen yüklerin birim zamanda oluşturduğu sistem akım diyorduk.
Akıma karşı koyan direncimizin büyüklüğünü hesaplayacak olursak. R ile yani direncimizin büyüklüğü ile uzunluğunu kıyaslayacak olursak direncimiz daha büyük olursa, akımımız daha fazla direncin içinde bulunacak ve daha fazla direnç tarafından karşı koyulmuş olacak. Demek ki direncimizin uzunluğu arttıkça direncimizin büyüklüğü de artıyor. O zaman R ile l doğru orantılıdır.
R ile A'yı kıyaslayacak olursak, ilk duruma göre kesit alanımızın daha büyük olduğunu düşünürsek akım buradan daha rahat geçecek yani direnç akım o kadar da karşı koyamayacak.
O halde kesit alanı arttığında direnç azalıyor diyebiliriz. O halde direncin büyüklüğüyle kesit alanı nasıl orantılıdır, ters orantılıdır.
Elbette direnç ile yapıldığı maddenin cinsi de çok önemli.
Yapıldığı maddenin cinsini şöyle ifade edeceğiz.
ρ ya da p harfi ile göstereceğiz.
Buna da özdirenç sabiti olduğunu söyleyebiliriz, özdirenç sabiti.
Yapıldığı maddenin cinsi ile direncin büyüklüğü de yine doğru orantılıdır.
Matematiksel modelimizi formülize edecek olursak.
Uzunluğumuzla doğru orantılı, kesit alanımızla ters orantılı, yapıldığı madde ile doğru orantılı diyebiliriz. O halde direncimiz R eşittir ρ çarpı l bölü A ile direncin büyüklüğü ifade edilir.
Devam ediyoruz, bir devrede direncimiz seri yada paralel bağlama şekli ile iki tane bağlanma yöntemimiz var.
Yine seri bağlı devrede üç tane direnci şekildeki gibi görüyoruz.
K ile L uçları arasında bir potansiyel fark uygulanırsa akımın şu şekilde oluştuğunu söylersek, aynı akım 3 direncin üzerinden de geçerek L noktasından çıkış yapacak. O halde bu devrimiz seri bağlı devre diyeceğiz. Üç tane direncimiz yok da sanki bir direncimiz varmış gibi düşünürsek bu bize işlem kolaylığı sağlayacak.
Biz buradaki direncimize eşdeğer direnç diyeceğiz.
Eşdeğer direnci hesaplarken de, kısaca Reş yazıyorum, dirençlerin toplamıdır. Seri bağlı devrede eşdeğer direnç bulurken dirençleri direkt topluyoruz.
Peki bir devrede dirençlerin paralel bağlı olup olmadığını nasıl anlarız?
X ile Y arasında görmüş olduğunuz gibi potansiyel fark yani üreteç bağlarsak X noktasından akım geçerse dirençlerin önüne geldiğinde üç farklı kola ayrılmak zorunda.
Şuradan i1 akımı, şuradan i2 akımı, şuradan i3 akımı geçsin ve bu akımlar yine Y'de bir araya gelmiş olacak.
O halde bir devrede akım belirli kollara ayrılıp tekrar birleşiyorsa o kollar birbirine paraleldir.
Diğer bir yöntemimiz de harflendirme yöntemi, girişi X harfi ile başlamıştık.
O halde önüme direnç çıkana kadar her noktaya her noktaya X harfini verebilirim. Peki önüme direnç çıktıktan sonra artık şu görmüş olduğunuz yere de X harfini kullanabilir miyim?
Hayır, o halde Y'yi kullanalım.
Burası Y noktası ise önüme direnç çıkana kadar her yere Y harfini verebilirim.
Görmüş olduğunuz gibi arasında kaldığına göre bu devrimiz paralel bağlı devredir.
Peki 3 tane direnç ile işlem yapmak yerine yine tek bir dirence düşüreceğiz, buna da az önce ne demiştik, eşdeğer direnç demiştik.
Peki paralel bağlı devrede eşdeğer direnci nasıl hesaplıyoruz?
Bir bölü Reş eşittir bir bölü R1 artı bir bölü R2 artı bir bölü R3 ile hesaplayabiliriz.
Seri ve paralel bağlı devrede dirençlerin hesaplanması şekildeki gibi.
