Elektrik Akımı

Elektrik ve manyetizma; günlük yaşantımızda  bir çok alanda kullandığımız elektrik ve   manyetizmayı daha yakından tanıyalım.  Öncelikle elektrik devrelerinden   başlayalım.
Görmüş olduğunuz gibi basit  bir elektrik devremiz var.
Üretecimiz, pil ya da batarya da diyebiliriz.
İletken,   iletken kablo ya da teller sayesinde direnç  üzerine bağlamışız ve bir de anahtarımız var.   Burada görmüş olduğunuz gibi, anahtarımızı  kapattığımız anda +'dan -'ye doğru ne oluşuyordu?
   Elektrik alan çizgileri oluşuyordu.  Elektronlar ise yani - yüklerimiz ise   elektrik alanın tersi yönünde harekete  başlıyordu.
Elektronların hareketinin   tersi yönünde devrede ne oluşur o halde?
Akımımız  oluşur ve akımı i harfi ile şöyle ifade ederiz.   Akımı i harfiyle göstermiş olduk.
O halde  akım, bir pilimizde + kutuptan - kutbuna   doğru hareket eder diyebiliriz.
O halde  akımdan elektrik akımından bahsedecek olursak, tarifini şöyle yapabiliriz.  Burada görmüş olduğunuz direncin   üzerinde oluşan bir akımdır.
Direnci üç  boyutlu göstermek istersek şu şekilde,   örneğin şu noktaya K noktası şu noktaya L  noktası demek istiyorum, akımımız K noktasından L   noktasına doğru oluşuyordu.
Fakat bu da direncimiz  olduğunu üstünü yazarak gösterelim.
Elektronların   bu direncin herhangi bir noktasındaki kesit  alanını şu şekilde belirliyorum.
Görmüş olduğunuz   gibi elektronların hareketinin yönünü L'den K'ya  doğru olduğunu biliyoruz.
O halde elektrik akımı   K'dan L'ye doğru oluşur demiştik.
O halde  elektrik akımının tanımını yapacak olursak,   şu şekilde yapalım.
Görmüş olduğunuz gibi  direncin belirli bir kesit alanından direncin belirli bir bir kesit alanından birim zamanda geçen birim  zamanda geçen yük miktarına denir diyeceğiz.
O halde burada yaptığımız  tarife göre adama dixell modelimizi oluşturacak   olursak birim zamanda geçen yük miktarı elektrik  akımının değerini verir.
q yük miktarımıza ve   birimine coulomb diyorduk.
Görmüş olduğunuz gibi  t harfi zamanı ifade ediyor ve onu da s harfi ile   saniyede gösterecek olursak coulomb/saniye bize  neyi vermiş oldu?
Akım şiddetini vermiş oldu.   Akım şiddeti birimi neydi?
Tabi ki amperdi.  O halde bir direncin uçları arasında görmüş   olduğunuz gibi potansiyel farkı V kadar olan  bir üreteç bağlarsak, ki bu potansiyel farka   yeri geldiğinde üretecin elektromotor kuvveti  diyeceğiz.
Elektromotor kuvveti yani diğer adıyla   bu EMK' sı diyeceğiz ve epsilon harfi ile de şöyle  bir epsilon harfi ile de ifade edeceğiz potansiyel   farkı.
Aslında voltu söylemiş oluyoruz.
Basit  elektrik devremizin durumu bu şekilde anahtarımız,   direncimiz, üretecimizden bahsettik.
Birkaç  tane devre elemanının daha bahsedip durumu   konumuzu özetlemiş olalım.
Devredeki akım  şiddetini ölçen aletimiz ampermetreydi.   Şöyle gösteriyoruz ve devreye seri bağlanır.  Bir direncin uçları arasındaki potansiyel farkı   ölçen aletimizi de şöyle gösterir V harfi  ile bu da voltmetreydi ve devreye paralel   bağlanır.
İlerleyen derslerimizde göreceğiz  aynı zamanda bir de ayarlı direncimiz vardı   reostamız.
Direnci ayarlayarak üzerinden geçen  akımın şiddeti artırıp azaltabiliriz.
Reostayı   da göstermek istersek şöyle bir direncimiz  olsun reostamızı da şöyle ifade ediyoruz:   reostamızı istediğimiz yönde çekersek örneğin   şu şekilde devreden bir akımın geçtiğini  söylüyorum görmüş olduğunuz gibi şu anda   akım şu kadar direnci kullanır reostanın üzerinden  yola devam ediyor ama reostamı görmüş olduğunuz   gibi şöyle bir ok yönünde hareket ettirirsem  reostamız şu noktaya gelir ve kullandığımız direnç   artar ve reostaya da ne diyoruz?
Ayarlanabilir  yani ayarlı direnç ifadesini kullanabiliriz