Herkese merhabalar arkadaşlar.
Bugünkü videomuzda katlı oranlar kanununa bakacağız.
Bu kanun John Dalton tarafından bulunmuştur.
İki aynı elementlerden oluşan, iki farklı bileşikte birinin sabit değerine karşı diğer elementler arasında katlı oran vardır.
Örneğin, azot dioksit ile diazot pentaoksit bileşikleri çiftlerinin arasında bir oksijen atomlarının katlı oranlarını inceleyelim.
Atomların katlı oranlarını inceleyebilmem için oksijeni inceleyeceksem azotların sayılarının eşit olması lazım.
Şimdi bu benim birinci bileşiğim, burası da ikinci bileşiğim.
Birinci bileşikte 1 tane, ikinci bileşikte 2 tane azotum var.
O zaman ne yaparım ?
Birinci bileşiği 2 ile çarparım. Çarptığım anda düzenliyorum.
2 tane azotum oldu. Sadece azotu değil, oksijeni de çarpıyorum. Burada 4 tane de oksijenim geldi.
Aynı şekilde ikinci bileşiği yazıyorum.
Bunda herhangi bir işlem yapmadım.
N2O5.
Şimdi bana diyor ki oksijen atomları arasındaki katlı orana bak. Birinci bileşikteki oksijenin, ikinci bileşikteki oksijene oranı hemen yazdığım anda ne gelir arkadaşlar ?
4 bölü 5.
Diyor ki bize bir elementin katlı oranı a bölü b ise diğer elementlerin katlı oranı b bölü a'dır.
Yani tam tersidir. O zaman yukarıdaki örnekten hemen inceleyeyim. Bakın oksijenin oranı 4 bölü 5'ti.
Şimdi burada yaptığım aynı işlemi azot içinde yapalım.
Bakalım gerçekten de bunun tam tersi mi çıkacak ?
Elimde NO2'ye N2O5 var.
Şimdi yapacağım şey ne olacak ?
Oksijenlerin sayılarını eşitlemek.
O zaman ne yaparım ?
Burayı 2 ile, burayı da 5 ile çarparım.
Çarptığım anda 5 tane azotum, geldik.
4 tane azot, 10 tane oksijenim oldu.
Yine birinci bileşikteki azotun ikinci bileşikteki azota oranına baktığımda 5 bölü 4.
Gerçekten de aşağıda verdiğimiz uyarıdaki gibi tam tersi çıkmıştır.
Peki, katlı oranlar kanunun uygulanabilmesi için bileşik içerisinde en fazla iki farklı tür element bulunmalıdır.
Örneğin, CH4, C3H4 gibi.
Yani sadece iki farklı atom türü içermesi gerekir.
Aynı elementlerden meydana gelmiş farklı bileşikler arasında olmalıdır. Örneğin, azot monoksit, diazot monoksit, diazot trioksit gibi.
Aynı atomlardan meydana geliyorlar fakat farklı bileşikler.
Bileşiklerin kaba formülleri aynı olmamalıdır.
Örneğin, Eten molekülünü (C2H4), bir de propeni inceleyelim. C3H6.
Şimdi kaba formül dediğimiz olay nedir ?
Atomların sayılarının en basit haliyle yazıldığı şekli.
Hemen geliyorum, bu sayıları bir sadeleştiriyorum.
Hemen her iki tarafı 2'ye böldüm.
Buranın kaba formülü ne geldi ?
CH2.
Aynı işlemi buraya da yapıyorum. Her iki tarafın ortak bölenini 3 olarak yazdım. CH2 olarak da bunun kaba formülü geldi.
Diyor ki sana bir şeyin katlı oranından bahsedebilmen için bunların kaba formüllerinin birbirinin aynı olmaması gerekir.
Şimdi baktığımızda burada ikisinin de kaba formülü aynı olduğu için bu iki yapı arasında katlı oran yoktur deriz.
Bir sonraki videomuzda görüşmek üzere.
Bugünkü videomuzda katlı oranlar kanununa bakacağız.
Bu kanun John Dalton tarafından bulunmuştur.
İki aynı elementlerden oluşan, iki farklı bileşikte birinin sabit değerine karşı diğer elementler arasında katlı oran vardır.
Örneğin, azot dioksit ile diazot pentaoksit bileşikleri çiftlerinin arasında bir oksijen atomlarının katlı oranlarını inceleyelim.
Atomların katlı oranlarını inceleyebilmem için oksijeni inceleyeceksem azotların sayılarının eşit olması lazım.
Şimdi bu benim birinci bileşiğim, burası da ikinci bileşiğim.
Birinci bileşikte 1 tane, ikinci bileşikte 2 tane azotum var.
O zaman ne yaparım ?
Birinci bileşiği 2 ile çarparım. Çarptığım anda düzenliyorum.
2 tane azotum oldu. Sadece azotu değil, oksijeni de çarpıyorum. Burada 4 tane de oksijenim geldi.
Aynı şekilde ikinci bileşiği yazıyorum.
Bunda herhangi bir işlem yapmadım.
N2O5.
Şimdi bana diyor ki oksijen atomları arasındaki katlı orana bak. Birinci bileşikteki oksijenin, ikinci bileşikteki oksijene oranı hemen yazdığım anda ne gelir arkadaşlar ?
4 bölü 5.
Diyor ki bize bir elementin katlı oranı a bölü b ise diğer elementlerin katlı oranı b bölü a'dır.
Yani tam tersidir. O zaman yukarıdaki örnekten hemen inceleyeyim. Bakın oksijenin oranı 4 bölü 5'ti.
Şimdi burada yaptığım aynı işlemi azot içinde yapalım.
Bakalım gerçekten de bunun tam tersi mi çıkacak ?
Elimde NO2'ye N2O5 var.
Şimdi yapacağım şey ne olacak ?
Oksijenlerin sayılarını eşitlemek.
O zaman ne yaparım ?
Burayı 2 ile, burayı da 5 ile çarparım.
Çarptığım anda 5 tane azotum, geldik.
4 tane azot, 10 tane oksijenim oldu.
Yine birinci bileşikteki azotun ikinci bileşikteki azota oranına baktığımda 5 bölü 4.
Gerçekten de aşağıda verdiğimiz uyarıdaki gibi tam tersi çıkmıştır.
Peki, katlı oranlar kanunun uygulanabilmesi için bileşik içerisinde en fazla iki farklı tür element bulunmalıdır.
Örneğin, CH4, C3H4 gibi.
Yani sadece iki farklı atom türü içermesi gerekir.
Aynı elementlerden meydana gelmiş farklı bileşikler arasında olmalıdır. Örneğin, azot monoksit, diazot monoksit, diazot trioksit gibi.
Aynı atomlardan meydana geliyorlar fakat farklı bileşikler.
Bileşiklerin kaba formülleri aynı olmamalıdır.
Örneğin, Eten molekülünü (C2H4), bir de propeni inceleyelim. C3H6.
Şimdi kaba formül dediğimiz olay nedir ?
Atomların sayılarının en basit haliyle yazıldığı şekli.
Hemen geliyorum, bu sayıları bir sadeleştiriyorum.
Hemen her iki tarafı 2'ye böldüm.
Buranın kaba formülü ne geldi ?
CH2.
Aynı işlemi buraya da yapıyorum. Her iki tarafın ortak bölenini 3 olarak yazdım. CH2 olarak da bunun kaba formülü geldi.
Diyor ki sana bir şeyin katlı oranından bahsedebilmen için bunların kaba formüllerinin birbirinin aynı olmaması gerekir.
Şimdi baktığımızda burada ikisinin de kaba formülü aynı olduğu için bu iki yapı arasında katlı oran yoktur deriz.
Bir sonraki videomuzda görüşmek üzere.
