Herkese merhabalar arkadaşlar.
Bugün artan madde hesaplamalarından bahsedeceğiz. Bir kimyasal tepkimede girenlerden biri diğerlerinden daha önce tükenerek tepkimenin durmasına neden olabilir.
İlk olarak biten bu maddeye sınırlayıcı bileşen denir. Giren maddelerden en az birinin tamamen tükendiği tepkimelere tam verimli tepkime denir.
Giren maddelerin tamamı tükeniyorsa bu tür tepkimelere artansız tepkimeler denir.
Artansız tepkimeler yüzde yüz verimlidir. Şimdi artanı olan tepkimelerde işlemler daima miktarı sınırlı olan madde üzerinden yapılmalıdır arkadaşlar.
Bu nedenle, öncelikle miktarı sınırlı olan madde bulunmalıdır.
Şimdi kendimiz bir tepkime üzerinden bakalım neye göre hangisi sınırlayıcı. Şimdi elimde biri X2 gazı olsun.
Bunu 2Y2 gazıyla birleştirip elimde 2 mol bundan iki molde Y'den olsun.
Şimdi başlangıç, değişim, sonuç yapmak istiyorum.
Kimden ne kadar artacak, kim benim için sınırlayıcı bileşen buna bakacağız.
Şimdi başlangıçta verilen madde miktarlarından herhangi birinin bittiği kabul edilerek işlem yapılacak.
Diğer maddeden de yeterli miktarda varsa işlemimiz doğru olacak.
Peki, neye göre ?
Buna biz stokiyometrik yorum deriz arkadaşlar.
Başlarındaki katsayılarla molleri arasındaki bir ilişkidir bu.
Çok kolaydır.
Yapacağımız olay şu.
Diyelim ki X' i bitireceğim.
X' in tamamını bitirmek istiyorum.
Bak katsayısı buranın ne ?
katsayısı nedir ?
İki.
Bak bir de iki mol ise iki de ne kadar olacaktır ?
İki katı 4 mol.
Peki, benim elimde o kadar Y var mı ?
Hayır.
O zaman burada bitmesi gereken maddem X değildir, Y' dir.
Hatta şöyle silmeyelim burayı.
Şuraya tekrar yazalım.
X2 gazı artı 2Y2 gazı gönderdim ve 2XY2 gazı.
Başlangıç, değişim, sonuç.
Bakın şimdi tekrar düzenliyorum.
2 mol bundan vardı.
2 mol de bundan vardı.
Şimdi geliyorum yorum yapmaya.
Katsayısına bakın.
İkide 2 molü bitiriyorum.
Katsayısından yola çıkıyorum yarısı.
Bir de ne kadarını bitiririm ?
2'nin yarısı bir moldür.
Bir mol bitiririm.
O zaman geliyorum sonuç kısmına.
Ne kadarmış arkadaşlar ?
Burada bir mol X2 artmış.
Y tamamını bitirmiş.
Bunun sonucunda da toplam ne kadar madden oluştu diye yorum yapabilirsin.
Şimdi madde oluşumları ile ilgili bakın katsayısından onu da bulabilirim.
Sakın buradakileri toplayarak işlem yapmayın.
İkide iki mol harcanıyorsa ikide iki mol oluşur.
Yani iki mol de madde oluştu.
O zaman burada benim sınırlayıcı bileşenim kimdir ?
Y2 biten madde. Çok basittir.
Dediğim gibi katsayılardan yorum yaparak gideceğiz arkadaşlar.
Yeri geldi mi bazen burası 3 burası 5 olabilir.
Bunlarda oran orantı yapın.
Yani yapacağınız olay şudur.
Mesela bunun üzerinden göstereyim.
2 mol Y' de 2 mol harcanıyor.
Bakın katsayısına bakıyorum.
Bir molde ne kadar harcanır ?
Yarısı.
O zaman buranın da yarısı bir geldi.
Yani bir nevi oran-orantıyı kendimiz pratik bir şekilde yapıyoruz.
Bir sonraki videomuzda görüşmek üzere.
Bugün artan madde hesaplamalarından bahsedeceğiz. Bir kimyasal tepkimede girenlerden biri diğerlerinden daha önce tükenerek tepkimenin durmasına neden olabilir.
İlk olarak biten bu maddeye sınırlayıcı bileşen denir. Giren maddelerden en az birinin tamamen tükendiği tepkimelere tam verimli tepkime denir.
Giren maddelerin tamamı tükeniyorsa bu tür tepkimelere artansız tepkimeler denir.
Artansız tepkimeler yüzde yüz verimlidir. Şimdi artanı olan tepkimelerde işlemler daima miktarı sınırlı olan madde üzerinden yapılmalıdır arkadaşlar.
Bu nedenle, öncelikle miktarı sınırlı olan madde bulunmalıdır.
Şimdi kendimiz bir tepkime üzerinden bakalım neye göre hangisi sınırlayıcı. Şimdi elimde biri X2 gazı olsun.
Bunu 2Y2 gazıyla birleştirip elimde 2 mol bundan iki molde Y'den olsun.
Şimdi başlangıç, değişim, sonuç yapmak istiyorum.
Kimden ne kadar artacak, kim benim için sınırlayıcı bileşen buna bakacağız.
Şimdi başlangıçta verilen madde miktarlarından herhangi birinin bittiği kabul edilerek işlem yapılacak.
Diğer maddeden de yeterli miktarda varsa işlemimiz doğru olacak.
Peki, neye göre ?
Buna biz stokiyometrik yorum deriz arkadaşlar.
Başlarındaki katsayılarla molleri arasındaki bir ilişkidir bu.
Çok kolaydır.
Yapacağımız olay şu.
Diyelim ki X' i bitireceğim.
X' in tamamını bitirmek istiyorum.
Bak katsayısı buranın ne ?
katsayısı nedir ?
İki.
Bak bir de iki mol ise iki de ne kadar olacaktır ?
İki katı 4 mol.
Peki, benim elimde o kadar Y var mı ?
Hayır.
O zaman burada bitmesi gereken maddem X değildir, Y' dir.
Hatta şöyle silmeyelim burayı.
Şuraya tekrar yazalım.
X2 gazı artı 2Y2 gazı gönderdim ve 2XY2 gazı.
Başlangıç, değişim, sonuç.
Bakın şimdi tekrar düzenliyorum.
2 mol bundan vardı.
2 mol de bundan vardı.
Şimdi geliyorum yorum yapmaya.
Katsayısına bakın.
İkide 2 molü bitiriyorum.
Katsayısından yola çıkıyorum yarısı.
Bir de ne kadarını bitiririm ?
2'nin yarısı bir moldür.
Bir mol bitiririm.
O zaman geliyorum sonuç kısmına.
Ne kadarmış arkadaşlar ?
Burada bir mol X2 artmış.
Y tamamını bitirmiş.
Bunun sonucunda da toplam ne kadar madden oluştu diye yorum yapabilirsin.
Şimdi madde oluşumları ile ilgili bakın katsayısından onu da bulabilirim.
Sakın buradakileri toplayarak işlem yapmayın.
İkide iki mol harcanıyorsa ikide iki mol oluşur.
Yani iki mol de madde oluştu.
O zaman burada benim sınırlayıcı bileşenim kimdir ?
Y2 biten madde. Çok basittir.
Dediğim gibi katsayılardan yorum yaparak gideceğiz arkadaşlar.
Yeri geldi mi bazen burası 3 burası 5 olabilir.
Bunlarda oran orantı yapın.
Yani yapacağınız olay şudur.
Mesela bunun üzerinden göstereyim.
2 mol Y' de 2 mol harcanıyor.
Bakın katsayısına bakıyorum.
Bir molde ne kadar harcanır ?
Yarısı.
O zaman buranın da yarısı bir geldi.
Yani bir nevi oran-orantıyı kendimiz pratik bir şekilde yapıyoruz.
Bir sonraki videomuzda görüşmek üzere.
