Yatay atış hareketi.
Atışlar konusunda bu noktaya kadar baktığımız atış türleri tek boyutta hareketti Yatay atış hareketi ve bundan sonra işleyeceğimiz eğik atış hareketi için iki boyutta hareketten söz etmiş olacağız.
Buraya baktığımızda bir cisim yerden belli bir yükseklikte olmuş olsun, şöyle bir yerden, belli bir yükseklikte vx hızıyla fırlatıldığı anda ne yapıyor?
Yatay atış hareketi yapmış oluyor.
Yani hem yatayda yol alıyor hem de yere düşüyor.
Baktığımızda yatay bileşeni için sabit hızlı hareket.
Düşseydi ne yapıyor?
Serbest düşme hareketi yapıyor diye ifade edeceğiz.
Yani ne diyorum yatayda hızı ne yapmıyor?
Benim değişmiyor.
Başlangıçta ben hangi hızla fırlatmışım?
Sadece yatay hızım var.
Yani benim ilk hızım vx'e eşit yatayda hız değiştirme değişmedi.
O zaman ben yatay hız için ne söylüyorum?
Yataydaki hareket için sabit hızlı hareket.
Düşeydeki hareket için ne söylüyorum?
Düşeyde de serbest düşme hareketi yapıyordur diyeceğim.
Şimdi devam ettiğimde grafiklerimi çizmek istediğimde yatayda ne yapıyor dedim?
Sabit hızlı hareket yapıyor dedim.
O zaman hadi bakalım sabit hızlı harekette ivme neydi?
Ivme sıfırdır.
Yani bu hareket şu şekilde sabit ivmeli devam edecek.
Hızı nasıl olacak?
Sabit hızlı olduğu için hızın şurada vx kadar.
Aldığım yol nasıl olacak?
Eşit zaman aralıklarında eşit yollar alacak çünkü sabit hızlı hareketten bahsediyoruz.
O yüzden şu şekilde lineer bir grafik çizeceğim çizdiğim bu noktada aldığım yol x Menzil olarak ifade edilecek.
Peki X menzili nedir?
Yatayda alabileceği maksimum uzaklığa X menzil deniyor.
Şimdi yatayda aldığım yolu yataydaki hızla hesaplayacağım.
Yani x'i hesaplarken nasıl yazıyorum?
Yatay hız çarpı uçuş süresi hangi uçuş süresindeysem desem yani belki ben bu noktaya geldim.
Bu noktaya gelme ne kadar süre geçer?
T uçuş kadar.
Örneğin şuraya L noktası diyelim l noktasına geldiğinde ne kadar süre geçmiş olsun, Ty kadar.
O zaman ben şu mesafeye ifade etmek için x eşittir diyeceğim.
Yine yatay hız çarpı ama l noktasına gelme süresi yani TL yazalım.
Ama buraya ne dedik?
x Menzil eşittir yatay hız çarpı uçuş süresi yani hareketin tamamı diye ifade ediyoruz.
Peki yükseklik için nasıl bulacağız?
Yani düşeydeki hareketi nasıl gözlemliyorum?
Yine yere doğru hareket ettiği için nasıl negatif yönde ivme çiziyorum.
Yani yerçekimi ivmesi ile hareket etmiş oluyor.
Ne yapıyor?
Serbest düşme hareketinde aşağı doğru hızlanan bir hareket yapıyor.
Baktığımızda yere doğru olduğu için negatif yönde çizdim.
Yine eksi v kadar ve hızlanan hareketi olduğu için hızına hız katarken yoluna da yol katmış oluyor.
O yüzden parabolik olarak şöyle yol aldığını söylüyoruz.
Burası ne olacak?
H maksimum şu nokta hariç maksimum değeri olmuş olacak.
Bu şekilde ifade ettikten sonra peki ben h maksimum nasıl buluyorum?
Serbest düşmeden hatırlayalım.
Bir bölü 2 g t kare diye hesaplamış oluyorum.
Peki yere düşme hızını nasıl hesaplayacak?
Bakın buraya ben Vy demiş olayım.
Bu Y hızını hesaplarken vy eşittir.
Yerçekimi ivmesi çarpı uçuş süresi.
Mesela şu nokta L noktasındaki düşme hızı bulmak isteseydik nası bulacaktık?
Onu g çarpı l noktasına gelene kadarki süre diye ifade edecektik.
Peki bu hareketin yere çarpma hızı nedir?
Yani şu bileşenden bahsediyorum.
Bunu ve yer olarak ifade edeceğiz.
Yere çarpma hızını bulurken Pisagor bağıntısından faydalanıyoruz v yer eşittir diyorum.
Yataydaki hız zaten değişmiyor vx'in karesi artı.
Hesapladığım düşeydeki hızın karesi bize yere çarpma hızının büyüklüğünü verecektir.
Bu şeklinde ifade ediyoruz.
Burayı gezdikten sonra şöyle bir hareketli çizdim.
Çizdiğim Bu hareketlinin 45 metre yükseklikten x kadar mesafesi var.
İşte ilk hızını vermiş olalım, ilk hızı da otuz metre bölü saniye olmuş olsun.
Şimdi ben bu hareketliye baktığımda şöyle ifade edeceğim şey bölmelere ayırıyorum.
Şurada bir yol almış olacak, şurada bir yol almış olacak ve şurası.
Baktığımızda şurada 5 metre.
Şurada 15 metre.
Burada 25 metre yol almış olacak.
Toplam bize 45 metreyi veriyor.
Hareketin havada kalma süresi yani uçuş süresi için de söyleyeceğim üç saniyedir diyeceğim.
Bunun dışında nasıl hesaplayabilirsiniz?
H eşittir bir bölü iki gt kareden hesap yapabilirdik.
H yerine 45 yazdığımızda, G yerine on yazdığımızda buradan 5T kare gelir.
T de buradan 3 saniye gelirdi.
Bu hareketi yaptıktan sonra mesela şu noktadaki durumuna bakalım.
Bu noktadaki durumunu yazarken nasıl ifade edeceğiz?
Şurası 30 metre bölü saniyedir.
Burası 10 metre bölü saniyedir.
Neden?
Çünkü buradan buraya kadar bir saniye geçmiş.
Buraya geldiğimde yatayda yine hareketli 30 metre bölü saniye, düşeyde iki saniye geçtiği için yirmi metre bölü saniye oldu.
Bu noktaya geldiğimde yatayda otuz metre bölü saniye, düşeyde otuz metre bölü saniye yere çarpma hızı nedir dediğimde şu iki bileşene bakıyorum.
Aradaki açı 90 derece olduğu için otuz kırk iki metre bölü saniye yere çarpma hızıdır diye ifade ediyoruz.
Peki şu x mesafesi nedir?
x mesafesi vx çarpı T uçuş olarak ifade edilir ve istediğim büyüklük 30.
Uçuş sürem üç saniye.
Buradan doksan metre olarak hesaplanır.
Bu şekilde uygulayabiliriz.
Atışlar konusunda bu noktaya kadar baktığımız atış türleri tek boyutta hareketti Yatay atış hareketi ve bundan sonra işleyeceğimiz eğik atış hareketi için iki boyutta hareketten söz etmiş olacağız.
Buraya baktığımızda bir cisim yerden belli bir yükseklikte olmuş olsun, şöyle bir yerden, belli bir yükseklikte vx hızıyla fırlatıldığı anda ne yapıyor?
Yatay atış hareketi yapmış oluyor.
Yani hem yatayda yol alıyor hem de yere düşüyor.
Baktığımızda yatay bileşeni için sabit hızlı hareket.
Düşseydi ne yapıyor?
Serbest düşme hareketi yapıyor diye ifade edeceğiz.
Yani ne diyorum yatayda hızı ne yapmıyor?
Benim değişmiyor.
Başlangıçta ben hangi hızla fırlatmışım?
Sadece yatay hızım var.
Yani benim ilk hızım vx'e eşit yatayda hız değiştirme değişmedi.
O zaman ben yatay hız için ne söylüyorum?
Yataydaki hareket için sabit hızlı hareket.
Düşeydeki hareket için ne söylüyorum?
Düşeyde de serbest düşme hareketi yapıyordur diyeceğim.
Şimdi devam ettiğimde grafiklerimi çizmek istediğimde yatayda ne yapıyor dedim?
Sabit hızlı hareket yapıyor dedim.
O zaman hadi bakalım sabit hızlı harekette ivme neydi?
Ivme sıfırdır.
Yani bu hareket şu şekilde sabit ivmeli devam edecek.
Hızı nasıl olacak?
Sabit hızlı olduğu için hızın şurada vx kadar.
Aldığım yol nasıl olacak?
Eşit zaman aralıklarında eşit yollar alacak çünkü sabit hızlı hareketten bahsediyoruz.
O yüzden şu şekilde lineer bir grafik çizeceğim çizdiğim bu noktada aldığım yol x Menzil olarak ifade edilecek.
Peki X menzili nedir?
Yatayda alabileceği maksimum uzaklığa X menzil deniyor.
Şimdi yatayda aldığım yolu yataydaki hızla hesaplayacağım.
Yani x'i hesaplarken nasıl yazıyorum?
Yatay hız çarpı uçuş süresi hangi uçuş süresindeysem desem yani belki ben bu noktaya geldim.
Bu noktaya gelme ne kadar süre geçer?
T uçuş kadar.
Örneğin şuraya L noktası diyelim l noktasına geldiğinde ne kadar süre geçmiş olsun, Ty kadar.
O zaman ben şu mesafeye ifade etmek için x eşittir diyeceğim.
Yine yatay hız çarpı ama l noktasına gelme süresi yani TL yazalım.
Ama buraya ne dedik?
x Menzil eşittir yatay hız çarpı uçuş süresi yani hareketin tamamı diye ifade ediyoruz.
Peki yükseklik için nasıl bulacağız?
Yani düşeydeki hareketi nasıl gözlemliyorum?
Yine yere doğru hareket ettiği için nasıl negatif yönde ivme çiziyorum.
Yani yerçekimi ivmesi ile hareket etmiş oluyor.
Ne yapıyor?
Serbest düşme hareketinde aşağı doğru hızlanan bir hareket yapıyor.
Baktığımızda yere doğru olduğu için negatif yönde çizdim.
Yine eksi v kadar ve hızlanan hareketi olduğu için hızına hız katarken yoluna da yol katmış oluyor.
O yüzden parabolik olarak şöyle yol aldığını söylüyoruz.
Burası ne olacak?
H maksimum şu nokta hariç maksimum değeri olmuş olacak.
Bu şekilde ifade ettikten sonra peki ben h maksimum nasıl buluyorum?
Serbest düşmeden hatırlayalım.
Bir bölü 2 g t kare diye hesaplamış oluyorum.
Peki yere düşme hızını nasıl hesaplayacak?
Bakın buraya ben Vy demiş olayım.
Bu Y hızını hesaplarken vy eşittir.
Yerçekimi ivmesi çarpı uçuş süresi.
Mesela şu nokta L noktasındaki düşme hızı bulmak isteseydik nası bulacaktık?
Onu g çarpı l noktasına gelene kadarki süre diye ifade edecektik.
Peki bu hareketin yere çarpma hızı nedir?
Yani şu bileşenden bahsediyorum.
Bunu ve yer olarak ifade edeceğiz.
Yere çarpma hızını bulurken Pisagor bağıntısından faydalanıyoruz v yer eşittir diyorum.
Yataydaki hız zaten değişmiyor vx'in karesi artı.
Hesapladığım düşeydeki hızın karesi bize yere çarpma hızının büyüklüğünü verecektir.
Bu şeklinde ifade ediyoruz.
Burayı gezdikten sonra şöyle bir hareketli çizdim.
Çizdiğim Bu hareketlinin 45 metre yükseklikten x kadar mesafesi var.
İşte ilk hızını vermiş olalım, ilk hızı da otuz metre bölü saniye olmuş olsun.
Şimdi ben bu hareketliye baktığımda şöyle ifade edeceğim şey bölmelere ayırıyorum.
Şurada bir yol almış olacak, şurada bir yol almış olacak ve şurası.
Baktığımızda şurada 5 metre.
Şurada 15 metre.
Burada 25 metre yol almış olacak.
Toplam bize 45 metreyi veriyor.
Hareketin havada kalma süresi yani uçuş süresi için de söyleyeceğim üç saniyedir diyeceğim.
Bunun dışında nasıl hesaplayabilirsiniz?
H eşittir bir bölü iki gt kareden hesap yapabilirdik.
H yerine 45 yazdığımızda, G yerine on yazdığımızda buradan 5T kare gelir.
T de buradan 3 saniye gelirdi.
Bu hareketi yaptıktan sonra mesela şu noktadaki durumuna bakalım.
Bu noktadaki durumunu yazarken nasıl ifade edeceğiz?
Şurası 30 metre bölü saniyedir.
Burası 10 metre bölü saniyedir.
Neden?
Çünkü buradan buraya kadar bir saniye geçmiş.
Buraya geldiğimde yatayda yine hareketli 30 metre bölü saniye, düşeyde iki saniye geçtiği için yirmi metre bölü saniye oldu.
Bu noktaya geldiğimde yatayda otuz metre bölü saniye, düşeyde otuz metre bölü saniye yere çarpma hızı nedir dediğimde şu iki bileşene bakıyorum.
Aradaki açı 90 derece olduğu için otuz kırk iki metre bölü saniye yere çarpma hızıdır diye ifade ediyoruz.
Peki şu x mesafesi nedir?
x mesafesi vx çarpı T uçuş olarak ifade edilir ve istediğim büyüklük 30.
Uçuş sürem üç saniye.
Buradan doksan metre olarak hesaplanır.
Bu şekilde uygulayabiliriz.
