Adezyon kavramına baktığımızda yağmur yağdığında bazı yağmur damlalarının pencere camına yapıştığını görürüz ya da günlük hayatımızda çokça karşılaşırız.
Bu örneklerle.
Tebeşir tozunun tahtaya yapışması, suyun elimizi ıslak olması, su damlasının musluk da asılı kalması gibi örneklerle belirtebiliriz.
O zaman adezyon tanımını yapmak istediğimizde.
Farklı iki molekül.
Farklı iki molekül arasındaki.
Çekim kuvveti.
Yani örneğin şurada su molekülüne baktığımızda yüzeye yapışmış halde.
O zaman ne söylerim?
Yüzeyle su molekülü arasında adezyon kuvveti vardır.
Yani farklı iki yüzeyden bahsediyorum.
Konveksiyon kuvveti nedir peki?
Su molekülünün bu şekilde küresel bir şekilde durmasının sebebi kuvvet yoldur.
O zaman aynı cins molekülleri bir arada tutan aynı cins.
Molekülleri.
Bir arada tutan kuvvet.
Ne dedi?
Su molekülünü su molekülünün küresel bir şekilde durması Koh Joon kuvvetidir.
Peki 2 tane U borusu aldım 1'in içine su 1'in içine cıva.
Civanın özel durumu var arkadaşlar.
Kompresyon kuvveti çok yüksek gerçekten.
Yani bir kaba damla damla damla cıva koyduğunuzda, onları bir araya getirdiğinizde yine küresel bir şekil oluyor ve yüzeyi ıslatıyor.
Şimdi baktığımızda o zaman cıva birbirine ne yapıyor?
Tutunuyor.
Cıva için revizyon kuvveti büyük olduğu için şöyle bir tutunma diyebilir miyiz?
O helezon kuvvetine adezyon da da yüzeye yapıştığı için adezyon adam yapışma diyebilir miyiz?
Evet.
Buralar baktığımızda su molekülünün yüzeye yapıştığını, içbükey bir şekil aldığına, adezyon ko hz.
Ondan büyük olduğunu, burada da cıva moleküllerinin birbirine tutunduğunu, dışbükey bir şekil aldığını, o zaman koleksiyonun adezyon dan büyük olduğunu ifade edeceğiz.
Yüzey gerilimine geldiğimizde.
Burada bir su molekülünü hayal edin.
Bu su molekülünü koyduğunun etkisiyle diğer su molekülleri ne yapacak, çekecek.
Peki yüzeydeki su molekülü ne olacak?
Yüzeydeki su molekülleri de koh lezyonun etkisiyle sıvının içine doğru çekilecek.
Bu yüzden sıvı gerilmiş bir zar gibi.
Yüzey alanını en küçük hale getirmeye çalışacak.
Sıvıların KOH lezyon etkisiyle yüzey alanını küçülterek bir zar gibi davranmasına yüzey gerilimi denir. O zaman yüzey gerilimi KOH lezyonun bir sonucudur.
O vizyonun sonucudur.
Peki yüzey gerilimini etkileyen faktörler nelerdir?
Yüzey gerilimini etkileyen faktörler Sıcaklık.
Sıcaklığı artırır SAK KOH lezyon etkisi düşeceği için.
Yüzey gerilimi azalır.
Ya da örneklendirerek olursak sıcak sütün soğuması da kaymak tabakasının oluşması yani sıcaklığın azalmasıyla yüzey gerilimini artmasından kaynaklanır.
Daha sonra deterjan.
Deterjan eklediniz mi düşünün.
Ya da bir katkı maddesi deterjan KOH lezyonu azaltır.
Bu yüzden yüzey gerilimi de azaltır.
Tuz eklediğimizde bir çözelti elde edeceğiz.
Tuz KOH lezyonu artırır.
Yüzey gerilimi artar.
Sıvının yoğunluğu arttıkça yüzey gerilimini artacağından bahsedeceğiz.
Peki kırılganlık kavramına geldiğimizde.
Kılcal oluk çapı 1 milim et 1 milimetre den daha küçük olan borulara kılcal borular denir.
Farklı kesit alanlara sahip kılcal borularla şöyle bir düzenekler hazırladım.
Kılcal borularda sıvıların yükselip alçalması olayına kılcal lık denir diyeceğiz.
Bunu da çok fazla günlük hayatımızda var.
Kılcal lık adezyon ve ko lezyonun bir sonucudur.
Adezyon ve ko lezyonun bir sonucudur.
Buraya baktığımızda burada adezyon kuvveti koch lezyon kuvvetinden daha büyük ve ne yapmış?
Kılcal borunun kesit alanı azaldıkça sıvı daha çok yükselmiş.
Adezyon kuvvetinin kompresyon kuvvetinden daha büyük olduğunu ve sıvının kılcal borularda.
Yükseldiğini görüyorum.
Buraya baktığımda o helezon kuvveti adezyon kuvvetinden daha büyük dışbükey bir şekil oluşturmuş.
Burada ne yapıyor?
Sıvı cıva maddesi burada alçalmış.
O zaman lezyon kuvveti adezyon kuvvetinden büyük olduğu için sıvı kılcal boruda.
Alçalıyor.
Peki günlük hayatımızda nerelerde görüyoruz?
Damarlarımızda hücrelere, damarlarımızda hücrelere kılcal lık etkisiyle madde taşıdığını.
Kumaşa damlayan boyanın, yağın kumaşa yayılması.
Masanın üzerine dökülen suyun üzerine peçeteyi koyduğumuzda peçetenin üzerinde iletilmesi.
Göz yapımızın göz pınarları mıza gelmesi.
Daha sonra ağacın yapraklarına kadar besini iletmesi.
Nasıl sağlanıyor?
Köklerine suyu döküyoruz.
Ağaç köklerinden aldığı besini yapraklarına kadar iletiyor.
Bunların hepsi de kılcal lık etkisiyle oluşur.
Adezyon nedir?
Farklı cins iki molekülün birbirine yapışmasını sağlayan çekim kuvvetine adezyon (yapışma) denir. Adezyon kuvveti büyüklüğü birbirine temas eden maddelerin cinsine bağlıdır. Günlük hayattan bazı adezyon örnekleri şöyle listelenebilir:
- boyanın duvara yapışması
- sıvıların bulundukları kabın şeklini alması
- tozun evdeki mobilyalara yapışması
- yağmur sonrası ev-araba camlarının ya da saçlarımızın ıslanması
- bitkiler üzerindeki çiy damlaları
Kohezyon nedir?
Aynı cins iki atomu ya da molekülü bir arada tutan çekim kuvvetine kohezyon (tutunma) denir. Kohezyon kuvveti maddelerin içerisindeki moleküler etkileşimlere bağlıdır. Kohezyon kuvveti moleküller arasındaki bağ kuvvetinin miktarına göre değişebileceği için madde cinsine göre değişiklik gösterir. Günlük hayattan bazı kohezyon örnekleri şöyle listelenebilir:
- su damlalarının küresel yapıda dağılmadan durması
- katıların sabit bir şekle sahip olması
- gazlarda kohezyon kuvvetinin ihmal edilebilecek kadar az olması sebebiyle gazların belirli bir hacmi ya da şekli olmamaması
Kohezyon kuvveti katılarda sırasıyla sıvılardan ve gazlardan büyüktür. Sıvıların kohezyon kuvveti de gazlardan büyüktür. Gazların ise ihmal edilecek kadar küçüktür. Katılar bu sayede sabit bir şekle ve hacme sahiptir. Sıvılar da kohezyon kuvveti etkisiyle belli bir hacme sahiptir. Gazların da sabit bir şekli ve hacmi yoktur. Kohezyon kuvvetinin büyüklüğü, katılara katı özelliğini, sıvılar ve gazlara akışkanlık özelliğini sağlar.
Adezyon ve kohezyon arasındaki temel fark nedir?
Adezyon, bir madde ile başka bir madde arasındaki yapışma kuvvetini ifade eder. Kohezyon, bir madde içindeki moleküller arasındaki tutunma kuvvetini ifade eder. Kohezyon madde içindeki molekül bağı olarak tanımlanırken, adezyon ise farklı maddeler arasındaki bağ olarak tanımlanır.
Kılcallık nedir ve nelere bağlıdır?
Sıvı moleküllerinin temas halinde olduğu diğer maddenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetinin (adezyon) sıvının kendi molekülleri arasındaki çekim kuvvetinden (kohezyon) büyük olması sonucu gerçekleşen etkiye kılcallık denir. Kılcallık olayı; adezyon, kohezyon ve sıvıların yüzey geriliminin toplu etkisinden kaynaklanır.
Yüzey gerilimi nedir?
Sıvıların moleküller arası kohezyon kuvveti sebebiyle yüzey alanının esnek bir zar gibi davranmasına yüzey gerilimi denir. Yüzey gerilimi kohezyonun bir sonucudur.
Yüzey geriliminin klasik bir örneği, yaprak veya örümcek ağı gibi bir yüzey üzerinde şeklini koruyan su damlacıklarıdır. Su molekülleri arasındaki birleştirici kuvvetler, damlacığın yayılmasını engelleyen bir "deri" oluşturur. Sıvı moleküllerinin kendi aralarındaki çekim kuvveti (kohezyon) sıvı yüzeyine etki eden çekim kuvvetinden (adezyon) daha büyük olduğu için sıvı yüzeyi gergin bir deri gibi davranmaktadır. Kohezyon ve adezyon kuvvetleri arasındaki bu fark yüzey gerilimidir.
Yüzey gerilimi nelere bağlıdır?
Her maddenin atomik ve bağ yapısı farklı olduğu için yüzey gerilimi de farklıdır. Sıvıların kendilerine ait yüzey gerilim katsayıları olmalarından da analayabileceğimiz gibi yüzey gerilimi ayırt edici bir özelliktir. Yüzey gerilimine etki eden faktörler şöyle listelenebilir:
- Sıcaklık ile yüzey gerilimi ters orantılıdır. Yani sıcaklık artıkça yüzey gerilimi azalır. Bildiğimiz gibi sıcaklık moleküllerin hareketliliğini arttırır. Bu durum moleküllerin birbirine tutunmasını zorlaştıracağından yüzey moleküllerinin birbirine çekilmesi de zorlaşır ve yüzey gerilimin azalması ile sonuçlanır.
- Sıvı yüzeyine etki eden gaz basıncı ile yüzey gerilimi ters orantılıdır.
- Sıvının içine sıvıda çözünmeyen başka bir sıvı eklendiğinde sıvının yüzey gerilimi azalır. Bunun sebebi sıvı moleküllerinin diğer sıvı molekülleriyle yaptığı etkileşim sonucu yüzeydeki moleküllerin kendi aralarındaki kohezyon kuvvetinin azalmasıdır.
- Sıvının yoğunluğu arttıkça yüzey gerilimi artar. Buna örnek olarak aynı yüzeye damlatılan su ve cıva damlalarından cıvanın daha küresel durması örnek verilebilir.
Sıvıların içinde çözündüğü halde yüzey gerilimini etkilemeyen maddeler nelerdir?
- şeker
- gliserin
Sıvı içinde çözündüğünde yüzey gerilimini azaltan maddeler nelerdir?
- etil alkol
- sabun
- sirke
- deterjan
- kül
