Madde Kütle Hacim

Madde ve öz kütle ünitesi ile devam ediyoruz.
Madde boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylem fiziği olan tanecikli bir yapıdır.
Şimdi buraya baktığımızda maddeden söz edebilmemiz için ne olması gerekiyor?
Maddenin ortak özellikleri neler?
Kütle, hacim, eylemsizlik ve bir tanecikli yapısı olması gerekiyor.
Örneğin kitap, sıra, taş.
Bunlar için ne söyleyeceğiz?
Madde olduğunu söyleyeceğiz.
Peki madde öz açıkladıktan sonra kütle ve hacım kavramlarına bakalım.
Kütle nedir?
Kütle değişmeyen madde miktardır.
Yani maddeyi oluşturan taneciklerin sayısıyla ilgili ölçülebilir bir niteliktir.
Zaten kütlenin ne olduğunu söyledik.
Temel bir büyüklük olduğunu söyledik.
O zaman kütle şöyle değişmeyen.
Değişmeyen madde miktarıdır diye yazalım.
Değişmeyen madde miktarı diye yazalım ve kütleyi biz hangi harfle gösteriyorduk?
Küçük M harfi ile gösteriyorduk.
Kütlenin birimi uluslar arası birim sisteminde.
F birim sisteminde nedir?
Kütlenin birimi kilo gramdır ve neyle ölçülür?
Eşit kollu terazi ile ölçülür.
Kütle Eşit kollu.
Sera ağzı ile.
Ölçülür diye ifade edeceğiz.
Bu şekilde ifade ettikten sonra kütlenin katlarına bakalım.
Şöyle gram.
Dk.
Gram.
Check to gram.
Kilogram.
Gramın alt katları ne oluyor?
Desi gram.
Santigrat ve miligram bu şekilde ifade ediyoruz.
Eğer gram için.
Buraya mesela 1 gram için bakarsak D.K.
Gram yukarı doğru çıkarken neye öleceğiz ona göreceğiz.
Yani burası 10 üzeri eksi bir hece to gram olarak, onun üzeri eksi ke kilogram olarakta 10 üzeri, x ise üç gram olduğunu söylemiş olacağız.
Peki aşağı doğru inerken de çarpı 10 yapıyoruz.
Yani burası 10 üzeri bir, burası 10 üzeri 2'ye burası da n olmuş oluyor.
10 üzeri 3 olarak ifade edilmiş oluyor.
Bu şekilde ifade ettikten sonra hacım kavramı mıza bakalım.
Hacim için ne söyleyeceğiz?
Maddenin uzayda kapladığı alana hacim diyeceğiz.
Hacim de madde içi nasıl özelliktir?
Ortak özelliktir.
Yazıyorum.
Maddenin uzayda.
Kapladığı alan.
Aynı zamanda ne söyleyeceğim hacim için ve sembolüyle gösteriyorum. Nasıl bir büyüklüktür?
Türetilmiş bir büyüklüktür.
Uluslar arası birim sisteminde birimin nasıl ifade ediyorum?
Metre küp olarak ifade ediyorum ve hacım için genel bir ifade kullanmak gerekirse taban alanı çarpı yükseklik olarak matematik sembolü ve buluyor buluyoruz ve hacım nasıl bir büyüklüktür, türetilmiş bir büyüklüktür.
Yani uzunluklarının aylıkların çarpımı ile bulunur.
Peki hacım ölçü birimlerine baktığımızda alt katları ve üst katlarını söylerken nasıl ifade edeceğiz?
Şimdi şöyle mesela metre küp üzerinde dk metre küp onun üzerinde hek ton metre küp ve kilometre küp olarak ifade edeceğiz.
Alt katları olarakta desi metre küp, santimetre küp ve milimetre küp olarak ifade edeceğiz.
Şimdi 10 üzeri 3 olduğu için yukarı ve aşağı giderken omuzları üçler ile işlem yapacağız.
Mesela bir metre küpü almış olalım.
Yukarı doğru çıkarken 1000'e bileceğiz.
Yani 10 üzeri üçe göreceğiz.
Ne diyorum 10 üzeri eksi 3.
Burası 10 üzere eksi 6 burasıda 10 üzere eksi 9 olmuş oluyor.
Aşağı doğru inerken metre, küpten aşağı doğru inerken 10 üzeri 3'le çarpacağı yani burası 10 üzeri 3, burası 10 üzeri 6, burası da 10 üzeri 9 olarak gelmiş olacak.
Aynı zamanda bir litre 1 desi metre küp demektir.
Bu da bir bilgi olarak yer alsın.
1 litre bir de su metre küp demektir.
Buna da dikkat edelim.
Peki bir santimetre küp nedir?
1 santimetre küp de 1 mili litredir.
Bunları bilgi olarak not alabilirsiniz.
Peki hacmi nasıl ölçüyoruz?
Düzgün geometrik şekillerin hacmini ölçerken ve düzgün olmayan geometrik şekillerin hacmini ölçerken de kullanıyoruz.
Şimdi düzgün geometrik şekillerin hacmi ölçerken taban alanı çarpı yükseklik diyoruz.
Mesela ne diyorum?
Bir küp küpün bütün ağırlıklarına aha diyelim.
Taban alanı ak kare yüksekliği a kadar.
O zaman ne diyeceğim?
Küpün hacmine ak küp kadardır diye ifade edeceğim. Peki bu dikdörtgen prizmanın hacmini a, B, c diye 3 farklı ayrıntı var burada.
Biz bu ayrımları yazmak istediğimizde taban alalım.
B çarpı c çarpı yükseklikten a, b, c olarak hesaplamış olacağım.
Bu silindire bakıyorum.
Bu silindirin taban alanı pire kare kadardır.
Yüksekliği de taş kadar.
O zaman silindirin hacmi pire kare haz olarak hesaplanmış oluyor.
Küreye baktığımızda kürenin işte r yarıçaplı bir küre olmuş olsun.
Bu kürenin hacmine 4 bölü 3 pi r küp olarak ifade edeceğim.
Koninin hacmine bakmak istediğimde yine r yarıçap da haz yüksekliğinde olmuş olsun.
Burası da bir bölü 3 pi r kare haz olarak ifade edilir.
Yani düzgün geometrik şekillerin hacmine bu matematiksel modellerle bulmuş oluyorum.
Peki düzgün olmayan bir şekil olsaydı?
Yani şöyle bir şekli ele almış olsaydım o zaman bunun hacmini nasıl ölçecek dedim.
Şu şekilde örneğin su dolu bir kap olsun, işte bir miktar şuraya kadar su dolu dereceli bir silindir burası 80 santimetre küpü göstersin, şuraya kadar suyla dolu olmuş olsun.
Ben bu taşı bu 80 santimetre küp boyuncu dolu olan sıvının içine bıraktığımda, buradaki yer değiştiren sıvı miktarı bize taşın hacmini verecek.
Örneğin 80 kadardı.
Taş sisteme girdikten sonra 100 santimetre küpü gösterirse ne kadar sıvı yer değiştirdi?
20 santimetre küp.
O zaman ne diyorum?
Taşın hacmi 20 santimetre küp dür diyorum.
Ya da ne yapacağım?
Bir tane taşırma kabı kullanacağım.
Taşırma kabı ağzına kadar dolu olmuş olsun ve ben bu sistemin içine aynı taşı bıraktığımda ne göreceğim?
Sistemden sıvı taştığını göreceğim.
Sistemden taşan sıvının hacmi 20 santimetre küp ise o zaman taşın hacmi de nedir?
20 santimetre küp yani Burada dereceli silindir ve taşırma kapları kullanırken yer değiştiren sıvı miktarı bize düzgün olmayan şeklin hacmini vermiş oluyor.