Merhaba arkadaşlar bu dersimizde alkenlere giriş yapıyoruz.
Alkenlerde hatırlarsınız ikili bağlarımız vardı En küçük alkenimiz iki karbonlu olan eten veya etilen.
Hibritleşmesine VSEPR gösterimine bakalım.
Şimdi hibritleşmesine baktığımda bir, iki, üç tane doğrultusu var.
O zaman üç doğrultu varsa sp2 diyorduk.
Peki nasıl gösteririm?
Merkez atomu iki tane değil bir tane bir karbon alıyorsunuz.
Bir, iki, üç tane grup bağlı olarak düşünün.
A x 3 ile gösterilir diyoruz.
Aradaki açım da 120 derece olduğunu sp2den de çıkartabilirsiniz aslında.
Şimdi isimlendirmelerine geçiyorum.
Alkanlarda AUPAC kurallarını detaylı bir şekilde görmüştük.
Aynı kurallar burada geçerli.
Sadece tek fark nedir?
İkili bağ küçük numara alacak ve ikili bağı da kesinlikle ben bitişikte yerini göstermek zorundayım.
Şimdi buradan başlıyorum o zaman.
Bu taraftan başlıyorum ki alkenimiz yani ikili bağımız küçük numara alsın.
Bu bir büten bakın bütan demiyorum lütfen.
Artık alken olduğu için sonu bileşiklerimizin sonu enle bitiyor.
Peki kaç büten, birinci karbonlu?
Ben ilk birinci karbonun ikili bağa denk geldiğim için Ben bunu 1 büten olarak isimlendirebiliyorum.
İkinci bileşiğime geçtim.
Burada iki tane ikili bağ var.
O zaman bu bir dien arkadaşlar.
Yine ayni şeklinde ikili bağlar küçük numara alacak.
Buradan gelirsem 2 2 numaralı alıyor.
Buradan gelirsem birinci evet birinci karbonlu denk geldiğim için 1 numarayı alır ikili bağım.
Ikinci karbonunda dallanma olur.
Bakın dallanmada küçük numara aldı.
Üçüncü karbonda da ben çift bağa rastladım, bu bir pentadien beş karbonlu pentadien ben enden alken olduğunu anlıyorum.
Ben de iki tane ikili bağı olduğunu anlıyorum.
Peki bu ikili bağlar nerede?
Birinci karbonuna denk geldim.
Bir de üçüncü karbonuna denk geldim.
O zaman şöyle diyorum 1 3 pentadien, bir üç pentadien diye bileşiğimi bitireceğim.
Peki buna bağlı olan nedir?
Klor bağlı.
Onu da belirtiyorum.
İki kloru aluyorum, iki klor ama bir üç pentadien diye bileşimi bitiriyorum arkadaşlar.
Ve geçiyorum diğer bileşiğime buradan.
Ne var?
Bir tane ikili bağım var.
Brom ve metil var bağlı olan.
Şimdi dallanma, iki tarafa da eşit uzaklıkta ama önceliğim tabii ki benim artık ikili bağ, ikili bağ öncelikli olduğu için numaralandırmaya buradan başlıyorum.
Bu beş karbonlu bir penten, penten, ikinci karbonlu Brom bağlı iki broma.
Üçüncü, dördüncü karbon metil bağlı dört metil Bir penten diye bileşiğimi isimlendirebilirim arkadaşlar.
İskelet yapısından bahsetmiştim.
Hemen iskelet yapısını yazalım.
Şimdi iskelet yapısında karbon hidrojenle göstermiyoruz ama zikzak çiziyoruz.
Her köşede karbon var gibi düşünün.
Bir.
İki.
Üçüncü karbon, dördüncü karbon, beşinci karbon bakın her köşede karbon var.
Şimdi numaralandırılmış daha kolay olsun.
İkinci karbona bir tane brom bağlayacağım, bromu gösteriyor.
Tabii ki sadece bu yapıda sadece karbon hidrojenleri göstermiyoruz.
Bir ve ikinci karbon arasında bir ikili bağ varmış.
Hemen yazdım.
Üçte bir şey yok.
Dörtte bir tane metil grubu var.
Bakın böyle çizgi çekip bırakıyorum.
Burada karbon var ve bağ sayısı tanımlayacak kadar da hidrojen var diyorum.
Tamam ve ben bu şekilde iskelet yapısını yazmış oluyorum.
Hemen alkeninlere geçiyorum.
Alkenlerden bir hidrojen koparması elde ettiğimiz bileşiklerde.
Bileşikler gruplardır, radikaller de diyebilirim.
Hatırlarsanız alkinleri alkandan bir hidrojen kopartıyor, alkil oluyordu.
Bu sefer alkenden bir tane hidrojen kopartıyorum.
Etenden bir tane hidrojen kopardım.
Ne oldu etenil etinin oldu.
Bakın bir tane kopartıyorum ya da vinil olarak söyleyebiliriz.
Vinil de sorularda çokça karşımıza çıkıyor.
Devam ediyorum.
Propenden bir hidrojen kopartırsam ne olur?
Propenden bir tane hidrojen kopartıyor.
Şimdi bu taraftan kopartabilirim veya buradan kopartabilirim.
İkili bağ kısmından kopartırsanız bir propenil olur.
Diğer taraftan kopardığı zaman iki propenil.
Neye göre?
Alkeninlerde biz numara verilirken hidrojen koparttığımız yere birinci karbon diyoruz.
Bir, iki, üç bakın bir de ikili bağa denk geldiğiniz için bir propenil diyorum.
Burada ise buraya bir dediğimiz zaman bir, iki, üç.
Bu sefer iki propenil diye isimlendirilir.
Yine sorularda allil yapısı karşımıza gelir.
Alinin iki propenildir.
Dikkat.
Sikloalkenlerde adlandırma yaptığım zaman yine sikloalkanlardaki isimlendirme gibi yapacağız.
Sadece bileşiğimin sonu en ile bitecek.
Birkaç tane ikili bağı varsa yerlerinde belirtmemiz gerekiyor.
Tek ikili bağda zaten şöyle diyoruz.
Tek ikili bağda zaten ben buraya birinci karbon dediğim için illa ki yerini söylememe gerek yok.
İlk ikili bağdan başlamam gerekiyor.
Şimdi arkadaşlar buradan veya buradan.
E tabii ki dallanmada küçük numara alsın diye buradan başlıyorum.
1.
2.
3.
4.
5.
Bu bir siklopentendir.
Siklopentenin 1.
karbonuna metil bağlı.
Bir metil siklopenten diyoruz.
Devam ediyorum.
Şimdi buradan gelirsem bir ikinci karbonda ikili bağa denk gelirim, buradan gelirsem birinci karbona denk gelirim.
Bu daha mantıklı.
O zaman altı karbonlu bir siklohekzen.
O zaman birinci karbonda ve üçüncü karbonda metil var.
1 3 dimetili yazıyorum.
1 Üçlü metil.
Siklohekzen diye bileşiğimi okuyorum, devam ediyorum.
Bu sefer iki tane ikili bağ var.
Bakın bunların yerlerini de kesinlikle belirtmek lazım.
Nereden başlarım?
Yine metil ve bromdan başlamak daha mantıklı.
Bir, iki, üç, dört, beş, altı.
Bu bir siklohekzadien.
Birinci karbonda metil var.
4de metil var, iki de brom var.
2 bromo.
1 ve 4 dimetil.
Bir dört dimetil.
Şimdi ilkinin ben yerlerini söyleyeceğim.
Birinci karbon ve üçüncü karbonda görüyorum.
Bir üç, bir üç siklohekzadien.
Evet, bu şekilde bileşiğimi isimlendiriyorum arkadaşlar.
Alkenlerde geometrik mimariye geliyorum, cis trans izomerlik.
Alkenler de arkadaşlar ikili bağ düzlemine şu şekilde düşündüğümüzde düzlemi şöyle görüyorum, bağlı olan gruplara bakıyorum, bağlı olan gruplar mesela eksiksiz olsun, aynı tarafta ise biz buna cis izomer diyoruz.
Eğer bu gruplar farklı taraftaysa, biri yukarıda birisi aşağıda ise biz bu sefer bu izomeriye trans izomeri diyoruz.
İki büteni sizler için yazdım.
İki bütende şöyle düzlemi ayırdım.
Bakın metiller aynı taraftan ya da hidrojenler aynı tarafta.
Bu demek ki cis yapı.
O zaman ben bunun isminin önüne cisi getiriyorum, getiriyorum.
Cis 2 büten şeklinde okurum.
Düzlemin altında ch3 var, üstünde ch3 var.
Bakın metiller yukarıda ve aşağıda.
Hidrojenler yukarıda aşağıda, biri yukarıda biri aşağıda olursa trans yapı olur.
Trans iki bütan şeklinde bileşiğimi okurum.
Cis ve Trans izomerlerinin fiziksel özellikleri farklıdır.
Cis izomer arkadaşlar polar özellik gösterir.
Trans izomer ise apolar özellik gösterir.
Hatırlarsınız, polarların kaynama noktası yüksekti o yüzden cisin kaynama noktası transtan daha da yüksektir diye de notumuzu düşerim.
Devam ediyorum.
Peki tüm alkenlerde cis trans izomerliği görülür mü?
Hayır, tabii ki görünmüyor.
Bakalım durumumuza.
Hangi durumlarda var?
Bakın bu durumda ben birinci durumda cis trans izomerliği görürüm.
A'lar aynı tarafta b'ler aynı tarafta.
Burada cis trans izomerliği var.
İkinci duruma geliyorum.
Düzlemin altında b'ler var, üstte a'lar var.
Burada da görürüm.
Üçüncü duruma geldim.
Burada bir sıkıntı var sanki.
Şu karbona bakıyorsunuz bu karbon ya da bu da bağlı olan iki grup aynı olmamalı.
Burada iki tane a bağlı olduğu için ben burada cis trans izomerliği göremem lütfen dikkat.
Peki diğer bir duruma bakıyorum.
Karbonlara bağlı olan grupların da hepsinin farklı olmaması lazım.
A, B, C, D bakın hepsi farklı.
Burada da ben cis trans izomerliği göremem arkadaşlar.
Bu şekilde dersimizi bitiriyoruz.
Sevgili arkadaşlarım, bundan sonraki dersimize görüşmek üzere hoşçakalın.
Alkenlerde hatırlarsınız ikili bağlarımız vardı En küçük alkenimiz iki karbonlu olan eten veya etilen.
Hibritleşmesine VSEPR gösterimine bakalım.
Şimdi hibritleşmesine baktığımda bir, iki, üç tane doğrultusu var.
O zaman üç doğrultu varsa sp2 diyorduk.
Peki nasıl gösteririm?
Merkez atomu iki tane değil bir tane bir karbon alıyorsunuz.
Bir, iki, üç tane grup bağlı olarak düşünün.
A x 3 ile gösterilir diyoruz.
Aradaki açım da 120 derece olduğunu sp2den de çıkartabilirsiniz aslında.
Şimdi isimlendirmelerine geçiyorum.
Alkanlarda AUPAC kurallarını detaylı bir şekilde görmüştük.
Aynı kurallar burada geçerli.
Sadece tek fark nedir?
İkili bağ küçük numara alacak ve ikili bağı da kesinlikle ben bitişikte yerini göstermek zorundayım.
Şimdi buradan başlıyorum o zaman.
Bu taraftan başlıyorum ki alkenimiz yani ikili bağımız küçük numara alsın.
Bu bir büten bakın bütan demiyorum lütfen.
Artık alken olduğu için sonu bileşiklerimizin sonu enle bitiyor.
Peki kaç büten, birinci karbonlu?
Ben ilk birinci karbonun ikili bağa denk geldiğim için Ben bunu 1 büten olarak isimlendirebiliyorum.
İkinci bileşiğime geçtim.
Burada iki tane ikili bağ var.
O zaman bu bir dien arkadaşlar.
Yine ayni şeklinde ikili bağlar küçük numara alacak.
Buradan gelirsem 2 2 numaralı alıyor.
Buradan gelirsem birinci evet birinci karbonlu denk geldiğim için 1 numarayı alır ikili bağım.
Ikinci karbonunda dallanma olur.
Bakın dallanmada küçük numara aldı.
Üçüncü karbonda da ben çift bağa rastladım, bu bir pentadien beş karbonlu pentadien ben enden alken olduğunu anlıyorum.
Ben de iki tane ikili bağı olduğunu anlıyorum.
Peki bu ikili bağlar nerede?
Birinci karbonuna denk geldim.
Bir de üçüncü karbonuna denk geldim.
O zaman şöyle diyorum 1 3 pentadien, bir üç pentadien diye bileşiğimi bitireceğim.
Peki buna bağlı olan nedir?
Klor bağlı.
Onu da belirtiyorum.
İki kloru aluyorum, iki klor ama bir üç pentadien diye bileşimi bitiriyorum arkadaşlar.
Ve geçiyorum diğer bileşiğime buradan.
Ne var?
Bir tane ikili bağım var.
Brom ve metil var bağlı olan.
Şimdi dallanma, iki tarafa da eşit uzaklıkta ama önceliğim tabii ki benim artık ikili bağ, ikili bağ öncelikli olduğu için numaralandırmaya buradan başlıyorum.
Bu beş karbonlu bir penten, penten, ikinci karbonlu Brom bağlı iki broma.
Üçüncü, dördüncü karbon metil bağlı dört metil Bir penten diye bileşiğimi isimlendirebilirim arkadaşlar.
İskelet yapısından bahsetmiştim.
Hemen iskelet yapısını yazalım.
Şimdi iskelet yapısında karbon hidrojenle göstermiyoruz ama zikzak çiziyoruz.
Her köşede karbon var gibi düşünün.
Bir.
İki.
Üçüncü karbon, dördüncü karbon, beşinci karbon bakın her köşede karbon var.
Şimdi numaralandırılmış daha kolay olsun.
İkinci karbona bir tane brom bağlayacağım, bromu gösteriyor.
Tabii ki sadece bu yapıda sadece karbon hidrojenleri göstermiyoruz.
Bir ve ikinci karbon arasında bir ikili bağ varmış.
Hemen yazdım.
Üçte bir şey yok.
Dörtte bir tane metil grubu var.
Bakın böyle çizgi çekip bırakıyorum.
Burada karbon var ve bağ sayısı tanımlayacak kadar da hidrojen var diyorum.
Tamam ve ben bu şekilde iskelet yapısını yazmış oluyorum.
Hemen alkeninlere geçiyorum.
Alkenlerden bir hidrojen koparması elde ettiğimiz bileşiklerde.
Bileşikler gruplardır, radikaller de diyebilirim.
Hatırlarsanız alkinleri alkandan bir hidrojen kopartıyor, alkil oluyordu.
Bu sefer alkenden bir tane hidrojen kopartıyorum.
Etenden bir tane hidrojen kopardım.
Ne oldu etenil etinin oldu.
Bakın bir tane kopartıyorum ya da vinil olarak söyleyebiliriz.
Vinil de sorularda çokça karşımıza çıkıyor.
Devam ediyorum.
Propenden bir hidrojen kopartırsam ne olur?
Propenden bir tane hidrojen kopartıyor.
Şimdi bu taraftan kopartabilirim veya buradan kopartabilirim.
İkili bağ kısmından kopartırsanız bir propenil olur.
Diğer taraftan kopardığı zaman iki propenil.
Neye göre?
Alkeninlerde biz numara verilirken hidrojen koparttığımız yere birinci karbon diyoruz.
Bir, iki, üç bakın bir de ikili bağa denk geldiğiniz için bir propenil diyorum.
Burada ise buraya bir dediğimiz zaman bir, iki, üç.
Bu sefer iki propenil diye isimlendirilir.
Yine sorularda allil yapısı karşımıza gelir.
Alinin iki propenildir.
Dikkat.
Sikloalkenlerde adlandırma yaptığım zaman yine sikloalkanlardaki isimlendirme gibi yapacağız.
Sadece bileşiğimin sonu en ile bitecek.
Birkaç tane ikili bağı varsa yerlerinde belirtmemiz gerekiyor.
Tek ikili bağda zaten şöyle diyoruz.
Tek ikili bağda zaten ben buraya birinci karbon dediğim için illa ki yerini söylememe gerek yok.
İlk ikili bağdan başlamam gerekiyor.
Şimdi arkadaşlar buradan veya buradan.
E tabii ki dallanmada küçük numara alsın diye buradan başlıyorum.
1.
2.
3.
4.
5.
Bu bir siklopentendir.
Siklopentenin 1.
karbonuna metil bağlı.
Bir metil siklopenten diyoruz.
Devam ediyorum.
Şimdi buradan gelirsem bir ikinci karbonda ikili bağa denk gelirim, buradan gelirsem birinci karbona denk gelirim.
Bu daha mantıklı.
O zaman altı karbonlu bir siklohekzen.
O zaman birinci karbonda ve üçüncü karbonda metil var.
1 3 dimetili yazıyorum.
1 Üçlü metil.
Siklohekzen diye bileşiğimi okuyorum, devam ediyorum.
Bu sefer iki tane ikili bağ var.
Bakın bunların yerlerini de kesinlikle belirtmek lazım.
Nereden başlarım?
Yine metil ve bromdan başlamak daha mantıklı.
Bir, iki, üç, dört, beş, altı.
Bu bir siklohekzadien.
Birinci karbonda metil var.
4de metil var, iki de brom var.
2 bromo.
1 ve 4 dimetil.
Bir dört dimetil.
Şimdi ilkinin ben yerlerini söyleyeceğim.
Birinci karbon ve üçüncü karbonda görüyorum.
Bir üç, bir üç siklohekzadien.
Evet, bu şekilde bileşiğimi isimlendiriyorum arkadaşlar.
Alkenlerde geometrik mimariye geliyorum, cis trans izomerlik.
Alkenler de arkadaşlar ikili bağ düzlemine şu şekilde düşündüğümüzde düzlemi şöyle görüyorum, bağlı olan gruplara bakıyorum, bağlı olan gruplar mesela eksiksiz olsun, aynı tarafta ise biz buna cis izomer diyoruz.
Eğer bu gruplar farklı taraftaysa, biri yukarıda birisi aşağıda ise biz bu sefer bu izomeriye trans izomeri diyoruz.
İki büteni sizler için yazdım.
İki bütende şöyle düzlemi ayırdım.
Bakın metiller aynı taraftan ya da hidrojenler aynı tarafta.
Bu demek ki cis yapı.
O zaman ben bunun isminin önüne cisi getiriyorum, getiriyorum.
Cis 2 büten şeklinde okurum.
Düzlemin altında ch3 var, üstünde ch3 var.
Bakın metiller yukarıda ve aşağıda.
Hidrojenler yukarıda aşağıda, biri yukarıda biri aşağıda olursa trans yapı olur.
Trans iki bütan şeklinde bileşiğimi okurum.
Cis ve Trans izomerlerinin fiziksel özellikleri farklıdır.
Cis izomer arkadaşlar polar özellik gösterir.
Trans izomer ise apolar özellik gösterir.
Hatırlarsınız, polarların kaynama noktası yüksekti o yüzden cisin kaynama noktası transtan daha da yüksektir diye de notumuzu düşerim.
Devam ediyorum.
Peki tüm alkenlerde cis trans izomerliği görülür mü?
Hayır, tabii ki görünmüyor.
Bakalım durumumuza.
Hangi durumlarda var?
Bakın bu durumda ben birinci durumda cis trans izomerliği görürüm.
A'lar aynı tarafta b'ler aynı tarafta.
Burada cis trans izomerliği var.
İkinci duruma geliyorum.
Düzlemin altında b'ler var, üstte a'lar var.
Burada da görürüm.
Üçüncü duruma geldim.
Burada bir sıkıntı var sanki.
Şu karbona bakıyorsunuz bu karbon ya da bu da bağlı olan iki grup aynı olmamalı.
Burada iki tane a bağlı olduğu için ben burada cis trans izomerliği göremem lütfen dikkat.
Peki diğer bir duruma bakıyorum.
Karbonlara bağlı olan grupların da hepsinin farklı olmaması lazım.
A, B, C, D bakın hepsi farklı.
Burada da ben cis trans izomerliği göremem arkadaşlar.
Bu şekilde dersimizi bitiriyoruz.
Sevgili arkadaşlarım, bundan sonraki dersimize görüşmek üzere hoşçakalın.
