Evet arkadaşlar bu videomuzda da büyük ünlü uyumuna bakacağız beraber.
Size sorularda aşağıdakilerden hangisi büyük ünlü uyumuna uyar ya da uymaz şeklinde de gelebilir ya da kalınlık incelik uyumu da diyebilir.
Arkadaşlar bu kısma çok dikkat ediyoruz.
Şimdi büyük ünlü uyumu ne demek?
Arkadaşlar benim bazı önerim var.
Kalın ünlülerin ve ince ünlülerin.
Şimdi bak aaa ıı o ve u ünlülerin arkadaşlar ben kalın ünlü derim.
Ee iyi öbürü yani bunların şapkalı hallerine de arkadaşlar biz ne deriz ince deriz.
Şimdi bir sözcük arkadaşlar.
Kalın ile başlayıp kalın da devam etmek zorunda ya da ince ile başlayıp ince le devam etmek zorunda.
Örnek sorumuza bakacak olursak, aşağıdaki cümlelerin hangisinde kelimelerin hepsi Büyük'ün uyumuna uyar diye.
Arkadaşlar şimdi bakalım hangi sözcüğü?
Bakın kalın ünlü, ince ünlü.
Demek ki bu sözcük Büyük'ün uyumuna uymaz.
Ee iyi iyi hepsi ince uyuyor.
Tek bir harf var zaten uyuyor.
Iyi bir bakın arkadaşlar.
Hem ince ünlü var iyi hem de kalın ünlü var ama o zaman bu da uymaz.
Kahvemi derken bakın hem kalın var, hem ince var.
Uymaz iyi.
Ç Ceketin hepsi ince, bu uyuyor arkadaşlar ama benden hepsinin büyük gün uyumlu uymasını istedi.
Adana gitti.
Şartlar kalın, kalın, ince, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın.
Üniversitede derken arkadaşlar iyi ev, iyi ev, hepsi ince o u a ıı hepsi kalın demek ki.
Bursa'da bütün kelimeler arkadaşlar büyük ünlü uyumuna uyuyor.
Şimdi diğer şeylerde sadece uymayanlara bakalım.
Vaktimiz boşuna gitmesin.
Mesela emanet arkadaşlar burada diğerlerinin hepsi uyuyor.
Dur bakın hepsi kalın, hepsi ince, hepsi kalın, hepsi ince ve hepsi kalın.
Ama emanet kelimesi uymuyor arkadaşlar çünkü.
Ee incedir, a kalındır.
E tekrar ince iyi, gene ince ince ve kalın bir arada bulunamaz iyi niyetli insanlar elbet kazançlı çıkar derken arkadaşlar bakın iyi ve a var burda yine ince ve kalın var ya da gölgeler yerleşiyor pencereleri m derken arkadaşlar bakın e var ince iyi var ince ama o var kalın.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Yani bu kısım arkadaşlar kesinlikle büyük ünlü uyumuna uymuyor yine arkadaşlar zaten bakın şuradaki bir kelimesinde buradaki n kelimesinde ben zaten büyük ünlü uyumu aramam.
Neden?
Çünkü tek heceli sözcüklerde ünlü uyumu aranmaz arkadaşlar.
Bakın çağ neye göre arayacağım ki zaten bir tane ünlü var.
Dağ git ip.
Bu kelimelerin hiçbirinde arkadaşlar ben büyük ünlü uyumunu aramam ve arkadaşlar Türkçe olduğu halde büyük ünlü uyumuna uymayan kelimeler de vardır, şuradaki de ayrı olacak.
Mesela anne arkadaşlar bu Türkçedir istisna bir sözcüktür, anadan gelir.
Ave ev.
Türkçe sözcüklerde büyük, ünlü uyumuna uymayan kelime yoktur ama bunlar istisnadır.
Mesela kardeşten gelir kardeş a ve e vardır katkıdan gelir.
Hangi A ve ii vardır dakika da kıdem gelir dahi a ve i vardır.
Bunlar Türkçe sözcüktür arkadaşlar ama kesinlikle sana bu kelimelerde ki büyük ünlü uyumunu sorarsa eğer büyük ünlü uyumuna uymaz diyeceksin yine.
Arkadaşlar alıntı kelimelerde zaten büyük'ün uyumunu aranmaz çünkü bu zaten alıntı kelimedir yani türkçe değildir.
Bakınız selam.
Ego otomobil o eve iyi enfeksiyon iyi, o limonata iyi o ziyaret.
Arkadaşlara bakın iyi ve ah.
Bu kelimeler zaten Büyük'ün uyumunu uymuyor zaten ama zaten ben bunda Büyük'ün uyumunu anlayamam.
Çünkü alıntıdır çünkü Türkçe değildir.
Bitişik yazılan birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
Arkadaşlar mesela cumartesi diyorum ya bunun açılımı nasıldır?
Cuma ertesi Karadeniz derken bakın kara deniz, ak deniz, akciğer, alışveriş, yüzbaşı.
Bunlar birleşik sözcüktür ve ben birleşik sözcüklerde büyük ünlü uyumunu arayan ama arkadaşlar kural dışı yani arkadaşlar şu yerlere dikkat ediyoruz bu ekleri aldığı zaman bir kelime büyük ünlü uyumuna uymuyor.
Mesela sabahleyin diyorum ya sabah hepsi kalındır ama öğleyin incedir.
Ağlamak kalındır ama ken incedir, turunç u kalındır ama dillerdeki iyi ve incedir.
Meslektaş bakın Ece İnci a kalın.
Karşıdaki arkadaşlar bakın A.
A.
Sondaki olayı bozuyor ya da eğleniyor dediğimde arkadaşlar bakın ee iyi ama sonundaki o harfe benim büyük ünlü uyumu mı bozdu arkadaşlar bizim büyük ünlü ayıbımız bu kadar.
Bir diğer videomuzda da küçük ünlü uyumundan bahsedeceğiz.
Size sorularda aşağıdakilerden hangisi büyük ünlü uyumuna uyar ya da uymaz şeklinde de gelebilir ya da kalınlık incelik uyumu da diyebilir.
Arkadaşlar bu kısma çok dikkat ediyoruz.
Şimdi büyük ünlü uyumu ne demek?
Arkadaşlar benim bazı önerim var.
Kalın ünlülerin ve ince ünlülerin.
Şimdi bak aaa ıı o ve u ünlülerin arkadaşlar ben kalın ünlü derim.
Ee iyi öbürü yani bunların şapkalı hallerine de arkadaşlar biz ne deriz ince deriz.
Şimdi bir sözcük arkadaşlar.
Kalın ile başlayıp kalın da devam etmek zorunda ya da ince ile başlayıp ince le devam etmek zorunda.
Örnek sorumuza bakacak olursak, aşağıdaki cümlelerin hangisinde kelimelerin hepsi Büyük'ün uyumuna uyar diye.
Arkadaşlar şimdi bakalım hangi sözcüğü?
Bakın kalın ünlü, ince ünlü.
Demek ki bu sözcük Büyük'ün uyumuna uymaz.
Ee iyi iyi hepsi ince uyuyor.
Tek bir harf var zaten uyuyor.
Iyi bir bakın arkadaşlar.
Hem ince ünlü var iyi hem de kalın ünlü var ama o zaman bu da uymaz.
Kahvemi derken bakın hem kalın var, hem ince var.
Uymaz iyi.
Ç Ceketin hepsi ince, bu uyuyor arkadaşlar ama benden hepsinin büyük gün uyumlu uymasını istedi.
Adana gitti.
Şartlar kalın, kalın, ince, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın, kalın.
Üniversitede derken arkadaşlar iyi ev, iyi ev, hepsi ince o u a ıı hepsi kalın demek ki.
Bursa'da bütün kelimeler arkadaşlar büyük ünlü uyumuna uyuyor.
Şimdi diğer şeylerde sadece uymayanlara bakalım.
Vaktimiz boşuna gitmesin.
Mesela emanet arkadaşlar burada diğerlerinin hepsi uyuyor.
Dur bakın hepsi kalın, hepsi ince, hepsi kalın, hepsi ince ve hepsi kalın.
Ama emanet kelimesi uymuyor arkadaşlar çünkü.
Ee incedir, a kalındır.
E tekrar ince iyi, gene ince ince ve kalın bir arada bulunamaz iyi niyetli insanlar elbet kazançlı çıkar derken arkadaşlar bakın iyi ve a var burda yine ince ve kalın var ya da gölgeler yerleşiyor pencereleri m derken arkadaşlar bakın e var ince iyi var ince ama o var kalın.
O yüzden bu kısma dikkat ediyoruz.
Yani bu kısım arkadaşlar kesinlikle büyük ünlü uyumuna uymuyor yine arkadaşlar zaten bakın şuradaki bir kelimesinde buradaki n kelimesinde ben zaten büyük ünlü uyumu aramam.
Neden?
Çünkü tek heceli sözcüklerde ünlü uyumu aranmaz arkadaşlar.
Bakın çağ neye göre arayacağım ki zaten bir tane ünlü var.
Dağ git ip.
Bu kelimelerin hiçbirinde arkadaşlar ben büyük ünlü uyumunu aramam ve arkadaşlar Türkçe olduğu halde büyük ünlü uyumuna uymayan kelimeler de vardır, şuradaki de ayrı olacak.
Mesela anne arkadaşlar bu Türkçedir istisna bir sözcüktür, anadan gelir.
Ave ev.
Türkçe sözcüklerde büyük, ünlü uyumuna uymayan kelime yoktur ama bunlar istisnadır.
Mesela kardeşten gelir kardeş a ve e vardır katkıdan gelir.
Hangi A ve ii vardır dakika da kıdem gelir dahi a ve i vardır.
Bunlar Türkçe sözcüktür arkadaşlar ama kesinlikle sana bu kelimelerde ki büyük ünlü uyumunu sorarsa eğer büyük ünlü uyumuna uymaz diyeceksin yine.
Arkadaşlar alıntı kelimelerde zaten büyük'ün uyumunu aranmaz çünkü bu zaten alıntı kelimedir yani türkçe değildir.
Bakınız selam.
Ego otomobil o eve iyi enfeksiyon iyi, o limonata iyi o ziyaret.
Arkadaşlara bakın iyi ve ah.
Bu kelimeler zaten Büyük'ün uyumunu uymuyor zaten ama zaten ben bunda Büyük'ün uyumunu anlayamam.
Çünkü alıntıdır çünkü Türkçe değildir.
Bitişik yazılan birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
Arkadaşlar mesela cumartesi diyorum ya bunun açılımı nasıldır?
Cuma ertesi Karadeniz derken bakın kara deniz, ak deniz, akciğer, alışveriş, yüzbaşı.
Bunlar birleşik sözcüktür ve ben birleşik sözcüklerde büyük ünlü uyumunu arayan ama arkadaşlar kural dışı yani arkadaşlar şu yerlere dikkat ediyoruz bu ekleri aldığı zaman bir kelime büyük ünlü uyumuna uymuyor.
Mesela sabahleyin diyorum ya sabah hepsi kalındır ama öğleyin incedir.
Ağlamak kalındır ama ken incedir, turunç u kalındır ama dillerdeki iyi ve incedir.
Meslektaş bakın Ece İnci a kalın.
Karşıdaki arkadaşlar bakın A.
A.
Sondaki olayı bozuyor ya da eğleniyor dediğimde arkadaşlar bakın ee iyi ama sonundaki o harfe benim büyük ünlü uyumu mı bozdu arkadaşlar bizim büyük ünlü ayıbımız bu kadar.
Bir diğer videomuzda da küçük ünlü uyumundan bahsedeceğiz.
