Evet, bu videomuzda da kaynaştırma ünsüzünü işleyeceğiz arkadaşlar.
Üç tane ismim vardır.
Bakın bunu sakın unutmayın.
Üçünü de ÖSYM soruyor.
Sana kaynaştırma ünsüzü diyebilir, koruyucu ünsüz diyebilir, yardımcı ünsüz diyebilir.
Bu kısma dikkat ediyoruz.
Şimdi yardımcı ünsüz ne demek arkadaşlar?
Türkçe kelimelerde iki tane ünlü yan yana gelmiyor arkadaşlar gelemez.
Mesela saat kelimesi Türkçe kelime değildir.
Çünkü iki tane ünlü yan yana gelmiştir ve bu ünlüler yan yana gelemediği için ünlü karşılaşması oluyor ve bu ünlü karşılaşması durumunda araya kaynaştırma ünsüzü giriyor.
Arkadaşlar benim kaynaştırma ünsüzüm de nedir?
y, ş, s ve n harfleridir yani biz bunu nasıl kodluyoruz?
Aslında ilkokuldan beri yaşasın diye kodluyoruz şimdi.
Arkadaşlar öğrenci sadece iki tane ünlü arasında bu harflerden bir tanesinin girildiğini zannediyor ama bunun sadece bir maddesi yoktur.
Birçok önemli kuralı vardır.
Yani kaynaştırma ünsüzü sadece iki tane ünlü arasına gelmez.
Şimdi biz bu kısmı inceleyeceğiz, ilk maddemize bakacak olursak arkadaşlar şimdi bakın ünlüyle biten sözcüklere belirtme veya yönelme eki getirildiğinde belirtme eki neydi?
ı, i, u, ü.
Yönelme eki neydi?
E ve a ekiydi.
Bunların arasında kaynaştırma ünsüzü giriyor arkadaşlar.
Mesela kapıya diyor ya, bak kapı ünlüyle bitti.
-e -a yönelme eki geldi, şu arasındaki y harfi kaynaştırma ünsüzü olur.
Pencereyi bakın ünlüyle bitti, belirtme hali eki aldı, buradaki y kaynaştırmadır.
Kimseye ünlüyle bitti, yönelme aldı, aradaki y kaynaştırmadır.
Tahtayı ünlüyle bitti, belirtme eki aldı, aradaki y kaynaştırmadır arkadaşlar.
Bir diğer maddeye bakacak olursak fiil çekimlerinde veya fiilden yapılan türlerde iki ünlü arasına da girebilir.
Mesela arkadaşlar öleyim diyor ya bu kelimenin kökü ölmektir.
Fiil kök buradaki istek kipidir.
Şuradaki y harfine ben kaynaştırma ünsüzü ya da koruyucu ünsüz ya da yardımcı ünsüz diyorum.
Buradaki -im eki ise şahıs ekidir.
Bu maddemizde ise arkadaşlar şimdi benim -idi -imiş -ise diye ek fiil eklerim var.
Bu ek fiiller ve ile sözcüğü bitişik yazıldığında araya kaynaştırma ünsüzü giriyor.
Arkadaşlar kardeşiyle diyor ya yani kardeşi ile demek istiyor bana.
Şimdi bak onun kardeşi ile anlaşma yaptık dersem ben buradaki kardeş isim köktür arkadaşlar, onun kardeşi dersem buradaki i iyelik olur.
Şuradaki y kaynaştırma ünsüzü olur.
Buradaki -l -la da arkadaşlar edat olur.
Yapsaydı kelimesinde ise arkadaşlar bakın yapmak fiil köktür.
-se, -sa şart kipidir.
Buradaki y kaynaştırma ünsüzüdür.
Buradaki -dı ise şart kipinin hikayesidir arkadaşlar yani ek değildir.
Gözleri elaysa derken ela ise demek istiyorum.
Ela isim köktür, y kaynaştırma ünsüzüdür.
Buradaki -se -sa da ek fiilin şartıdır.
Arkadaşlar ve mutluymuş derken şuradaki imiş i kast ediyorum.
Mutlu arkadaşlar isim köktür, y kaynaştırma ünsüzüdür.
Buradaki -muş eki ise ek fiil ekidir ve buradaki y harfi kaynaştırma ünsüzü olur farkındaysanız.
Bakın iki ünlü arasına gelmedi bu sefer bakın ünsüzden önce kaynaştırma.
Ünsüzden önce kaynaştırma.
Burada da ünsüzden önce, burada da ünsüzden önce buraya dikkat ediyoruz.
İlgi zamiri ile isim durum eki arasında da kullanılabilir.
Arkadaşlar bakın biz isim köktür, buradaki -im eki tamlayan ekidir.
Buradaki -ki eki ilgi zamiridir ve buradaki -n kaynaştırma harfidir arkadaşlar ve buradaki -den ayrılma hal ekidir.
İlgi zamiri ile durum eki arasında kalan y, ş, s, n kaynaştırma oldu.
Sizinki ne derken yine siz kişi zamiri yani isim köktür.
Buradaki -in tamlayan ekidir -ki ilgi zamiridir.
Buradaki ne kaynaştırmadır arkadaşlar.
Buradaki -e -a yönelmedir yani durum ekidir.
İlgi zamiri ile durum eki arasında kalan y, ş, s, n harflerinden bir tanesi kaynaştırma ünsüzü olur.
Arkadaşlar şimdi bu kısım da önemli bizim için.
S kaynaştırma ünsüzü sadece üçüncü tekil kişilerde oluyor.
Arkadaşlar iyelik ekinde yani.
Şimdi anne isim kök ya onun annesi dediğimde aslında buradaki -si eki iyelik ekimdir ama şuradaki -s kaynaştırma ünsüzü oluyor.
Onun yavrusu dediğimde -s kaynaştırma.
Onun oyun oynaması dediğim de şuradaki -s kaynaştırma oluyor arkadaşlar.
Yani -sı, -si, -su, -sü üçüncü tekil kişi iyelik ekini gördüğünde onun da kaynaştırma ünsüzü olduğunu bileceksin.
Ama şu kısma dikkat ediyoruz arkadaşlar, öğrenciler genelde bu kısmı çok karıştırıyor.
Şimdi benim -n kaynaştırma ünsüzüm var bu -n kaynaştırma ünsüzüm arkadaşlar üçüncü kişi iyelik ekiyle durum eki arasında da kullanılabiliyor.
Şimdi bakın onun kolunda derken arkadaşlar şimdi bunun üçüncü kişi olduğuna dikkat etmem gerekiyor.
Şimdi bak kol isim köktür.
Onun kolu derken buradaki üçüncü teklik iyelik ekidir, -n kaynaştırma ünsüzüdür, -de -da bulunma ekidir.
Onun kardeşinden dersem ben kardeş isim köktür arkadaşlar, onun kardeşi derken buradaki -i üçüncü teklik iyelik ekidir.
-n kaynaştırmadır, -den -dan ayrılmadır.
Onun çözümüne derken bakın iyeliktir -n kaynaştırmadır.
Onun çözümünden derken çözmek fiil kök, çözmekten çözüm fiilden isim yapım eki.
Buradaki üçüncü teklik kişi, iyelik eki, şuradaki n kaynaştırma eki.
Ama arkadaşlar onun kolunda demedi de sana, senin kolunda dedi.
Bu kısma dikkat ediyoruz.
Bak senin kardeşin dediğimde yani burası üçüncü tekil değil de ikinci tekil olduğunda arkadaşlar kardeş isim köktür, senin kardeşin derken ben buradaki -in ekine iyelik eki derim.
Senin kardeşinden derken buradaki -den -dan ayrılma eki derim o zaman.
Mesela senin kardeşinden kelimesinde, kaynaştırma ünsüzü yokken onun kardeşinden kelimesinde kaynaştırma ünsüzü vardır.
Yani şuradaki kişiye dikkat etmen lazım, onun kolunda kaynaştırma vardır ama senin kolunda dövme yok dediğimde, senin kolunda derken arkadaşlar kol burada isim köktür.
Buradaki -un ikinci teklik kişi iyelik ekidir.
Buradaki -de -da da bulunma hal ekidir.
Yani olay ikinci tekil olursa kelime burada kaynaştırma yoktur.
Ama üçüncü tekil olursa vardır.
Yani seni düşürürse sadece bu noktadan düşürür arkadaşlar.
Ve şu kısma da bakalım.
Bu şu o kendi gibi zamirlere gelen ekler arasında da kullanılabilir.
Mesela bunlar diyor ya arkadaşlar.
Bu isim köktür, -n kaynaştırmadır, lar çokluk ekidir.
Şu isim köktür, -n kaynaştırmadır, lar çokluk ekidir.
Bakın şuralar.
O isim köktür, -n kaynaştırmadır.
Şuradaki -lar çokluk ekidir, a yönelmedir.
O zamirdir yani isim köktür, -n kaynaştırmadır -u belirtme hal ekidir yani şuradaki n'ler hep kaynaştırmadır arkadaşlar.
Ve isim tamlamalarının tamlayanında da -n kaynaştırma ünsüzü kullanılır.
Arkadaşlar derenin şırıltısı derken dere, pencere, dil tamlayandır.
Şuradaki ilk n'lerin hepsine tamlayan olduğu için kaynaştırma ünsüzüdür diyebilirim ve üleştirme sıfatlarından da kullanılabilir.
Arkadaşlar bakın iki isim köktür, -ş kaynaştırmadır.
-ar -er üleştirme ekidir.
Yedi isim köktür, -ş kaynaştırmadır, -ar -er birleştirme ekidir.
Yine aynı şekilde, altı isim köktür,-ş kaynaştırmadır, -ar -er birleştirme ekidir.
Ama arkadaşlar burda da sizi düşürecekse eğer beşer kelimesini verir şimdi.
Beşer kelimesinde kaynaştırma ünsüzü yoktur arkadaşlar çünkü kökten sonra gelmek zorunda.
5 bak kökün içinde yer aldı, bak iki yedi altı bu kökten sonra oldu bakın ş'ler ama beş -ar -er üleştirme ekidir.
Yani verirse tuzak olarak beşer kelimesini verir ve sizin de bu kısma dikkat etmeniz gerekir.
Üç tane ismim vardır.
Bakın bunu sakın unutmayın.
Üçünü de ÖSYM soruyor.
Sana kaynaştırma ünsüzü diyebilir, koruyucu ünsüz diyebilir, yardımcı ünsüz diyebilir.
Bu kısma dikkat ediyoruz.
Şimdi yardımcı ünsüz ne demek arkadaşlar?
Türkçe kelimelerde iki tane ünlü yan yana gelmiyor arkadaşlar gelemez.
Mesela saat kelimesi Türkçe kelime değildir.
Çünkü iki tane ünlü yan yana gelmiştir ve bu ünlüler yan yana gelemediği için ünlü karşılaşması oluyor ve bu ünlü karşılaşması durumunda araya kaynaştırma ünsüzü giriyor.
Arkadaşlar benim kaynaştırma ünsüzüm de nedir?
y, ş, s ve n harfleridir yani biz bunu nasıl kodluyoruz?
Aslında ilkokuldan beri yaşasın diye kodluyoruz şimdi.
Arkadaşlar öğrenci sadece iki tane ünlü arasında bu harflerden bir tanesinin girildiğini zannediyor ama bunun sadece bir maddesi yoktur.
Birçok önemli kuralı vardır.
Yani kaynaştırma ünsüzü sadece iki tane ünlü arasına gelmez.
Şimdi biz bu kısmı inceleyeceğiz, ilk maddemize bakacak olursak arkadaşlar şimdi bakın ünlüyle biten sözcüklere belirtme veya yönelme eki getirildiğinde belirtme eki neydi?
ı, i, u, ü.
Yönelme eki neydi?
E ve a ekiydi.
Bunların arasında kaynaştırma ünsüzü giriyor arkadaşlar.
Mesela kapıya diyor ya, bak kapı ünlüyle bitti.
-e -a yönelme eki geldi, şu arasındaki y harfi kaynaştırma ünsüzü olur.
Pencereyi bakın ünlüyle bitti, belirtme hali eki aldı, buradaki y kaynaştırmadır.
Kimseye ünlüyle bitti, yönelme aldı, aradaki y kaynaştırmadır.
Tahtayı ünlüyle bitti, belirtme eki aldı, aradaki y kaynaştırmadır arkadaşlar.
Bir diğer maddeye bakacak olursak fiil çekimlerinde veya fiilden yapılan türlerde iki ünlü arasına da girebilir.
Mesela arkadaşlar öleyim diyor ya bu kelimenin kökü ölmektir.
Fiil kök buradaki istek kipidir.
Şuradaki y harfine ben kaynaştırma ünsüzü ya da koruyucu ünsüz ya da yardımcı ünsüz diyorum.
Buradaki -im eki ise şahıs ekidir.
Bu maddemizde ise arkadaşlar şimdi benim -idi -imiş -ise diye ek fiil eklerim var.
Bu ek fiiller ve ile sözcüğü bitişik yazıldığında araya kaynaştırma ünsüzü giriyor.
Arkadaşlar kardeşiyle diyor ya yani kardeşi ile demek istiyor bana.
Şimdi bak onun kardeşi ile anlaşma yaptık dersem ben buradaki kardeş isim köktür arkadaşlar, onun kardeşi dersem buradaki i iyelik olur.
Şuradaki y kaynaştırma ünsüzü olur.
Buradaki -l -la da arkadaşlar edat olur.
Yapsaydı kelimesinde ise arkadaşlar bakın yapmak fiil köktür.
-se, -sa şart kipidir.
Buradaki y kaynaştırma ünsüzüdür.
Buradaki -dı ise şart kipinin hikayesidir arkadaşlar yani ek değildir.
Gözleri elaysa derken ela ise demek istiyorum.
Ela isim köktür, y kaynaştırma ünsüzüdür.
Buradaki -se -sa da ek fiilin şartıdır.
Arkadaşlar ve mutluymuş derken şuradaki imiş i kast ediyorum.
Mutlu arkadaşlar isim köktür, y kaynaştırma ünsüzüdür.
Buradaki -muş eki ise ek fiil ekidir ve buradaki y harfi kaynaştırma ünsüzü olur farkındaysanız.
Bakın iki ünlü arasına gelmedi bu sefer bakın ünsüzden önce kaynaştırma.
Ünsüzden önce kaynaştırma.
Burada da ünsüzden önce, burada da ünsüzden önce buraya dikkat ediyoruz.
İlgi zamiri ile isim durum eki arasında da kullanılabilir.
Arkadaşlar bakın biz isim köktür, buradaki -im eki tamlayan ekidir.
Buradaki -ki eki ilgi zamiridir ve buradaki -n kaynaştırma harfidir arkadaşlar ve buradaki -den ayrılma hal ekidir.
İlgi zamiri ile durum eki arasında kalan y, ş, s, n kaynaştırma oldu.
Sizinki ne derken yine siz kişi zamiri yani isim köktür.
Buradaki -in tamlayan ekidir -ki ilgi zamiridir.
Buradaki ne kaynaştırmadır arkadaşlar.
Buradaki -e -a yönelmedir yani durum ekidir.
İlgi zamiri ile durum eki arasında kalan y, ş, s, n harflerinden bir tanesi kaynaştırma ünsüzü olur.
Arkadaşlar şimdi bu kısım da önemli bizim için.
S kaynaştırma ünsüzü sadece üçüncü tekil kişilerde oluyor.
Arkadaşlar iyelik ekinde yani.
Şimdi anne isim kök ya onun annesi dediğimde aslında buradaki -si eki iyelik ekimdir ama şuradaki -s kaynaştırma ünsüzü oluyor.
Onun yavrusu dediğimde -s kaynaştırma.
Onun oyun oynaması dediğim de şuradaki -s kaynaştırma oluyor arkadaşlar.
Yani -sı, -si, -su, -sü üçüncü tekil kişi iyelik ekini gördüğünde onun da kaynaştırma ünsüzü olduğunu bileceksin.
Ama şu kısma dikkat ediyoruz arkadaşlar, öğrenciler genelde bu kısmı çok karıştırıyor.
Şimdi benim -n kaynaştırma ünsüzüm var bu -n kaynaştırma ünsüzüm arkadaşlar üçüncü kişi iyelik ekiyle durum eki arasında da kullanılabiliyor.
Şimdi bakın onun kolunda derken arkadaşlar şimdi bunun üçüncü kişi olduğuna dikkat etmem gerekiyor.
Şimdi bak kol isim köktür.
Onun kolu derken buradaki üçüncü teklik iyelik ekidir, -n kaynaştırma ünsüzüdür, -de -da bulunma ekidir.
Onun kardeşinden dersem ben kardeş isim köktür arkadaşlar, onun kardeşi derken buradaki -i üçüncü teklik iyelik ekidir.
-n kaynaştırmadır, -den -dan ayrılmadır.
Onun çözümüne derken bakın iyeliktir -n kaynaştırmadır.
Onun çözümünden derken çözmek fiil kök, çözmekten çözüm fiilden isim yapım eki.
Buradaki üçüncü teklik kişi, iyelik eki, şuradaki n kaynaştırma eki.
Ama arkadaşlar onun kolunda demedi de sana, senin kolunda dedi.
Bu kısma dikkat ediyoruz.
Bak senin kardeşin dediğimde yani burası üçüncü tekil değil de ikinci tekil olduğunda arkadaşlar kardeş isim köktür, senin kardeşin derken ben buradaki -in ekine iyelik eki derim.
Senin kardeşinden derken buradaki -den -dan ayrılma eki derim o zaman.
Mesela senin kardeşinden kelimesinde, kaynaştırma ünsüzü yokken onun kardeşinden kelimesinde kaynaştırma ünsüzü vardır.
Yani şuradaki kişiye dikkat etmen lazım, onun kolunda kaynaştırma vardır ama senin kolunda dövme yok dediğimde, senin kolunda derken arkadaşlar kol burada isim köktür.
Buradaki -un ikinci teklik kişi iyelik ekidir.
Buradaki -de -da da bulunma hal ekidir.
Yani olay ikinci tekil olursa kelime burada kaynaştırma yoktur.
Ama üçüncü tekil olursa vardır.
Yani seni düşürürse sadece bu noktadan düşürür arkadaşlar.
Ve şu kısma da bakalım.
Bu şu o kendi gibi zamirlere gelen ekler arasında da kullanılabilir.
Mesela bunlar diyor ya arkadaşlar.
Bu isim köktür, -n kaynaştırmadır, lar çokluk ekidir.
Şu isim köktür, -n kaynaştırmadır, lar çokluk ekidir.
Bakın şuralar.
O isim köktür, -n kaynaştırmadır.
Şuradaki -lar çokluk ekidir, a yönelmedir.
O zamirdir yani isim köktür, -n kaynaştırmadır -u belirtme hal ekidir yani şuradaki n'ler hep kaynaştırmadır arkadaşlar.
Ve isim tamlamalarının tamlayanında da -n kaynaştırma ünsüzü kullanılır.
Arkadaşlar derenin şırıltısı derken dere, pencere, dil tamlayandır.
Şuradaki ilk n'lerin hepsine tamlayan olduğu için kaynaştırma ünsüzüdür diyebilirim ve üleştirme sıfatlarından da kullanılabilir.
Arkadaşlar bakın iki isim köktür, -ş kaynaştırmadır.
-ar -er üleştirme ekidir.
Yedi isim köktür, -ş kaynaştırmadır, -ar -er birleştirme ekidir.
Yine aynı şekilde, altı isim köktür,-ş kaynaştırmadır, -ar -er birleştirme ekidir.
Ama arkadaşlar burda da sizi düşürecekse eğer beşer kelimesini verir şimdi.
Beşer kelimesinde kaynaştırma ünsüzü yoktur arkadaşlar çünkü kökten sonra gelmek zorunda.
5 bak kökün içinde yer aldı, bak iki yedi altı bu kökten sonra oldu bakın ş'ler ama beş -ar -er üleştirme ekidir.
Yani verirse tuzak olarak beşer kelimesini verir ve sizin de bu kısma dikkat etmeniz gerekir.
