Ünsüz Düşmesi

Kunduz Türkçe ünsüz düşmesi konu anlatım videosundan herkese merhaba arkadaşlar.
Ünsüz düşmesi öncelikle şu demek kelime de bir tane ünsüz harf olacak.
O kelime başka bir kelime ile birleşirken ya da bir ek aldığında kökü de yer alan ünsüz yüzü ek aldıktan sonra veya kelimeyle birleştikten sonra göremeyeceğim.
Yani o ünsüz düşmüş oluyor.
Bu ses olayına da ünsüz düşmesi deniliyor.
Dilimizde yer alan bazı kelimeler ek alırken ya da başka bir kelimeyle birleşirken, kelimenin öncesinde, yani kök halindeyken yer alan bir ünsüz düşerse buna ünsüz düşmesi denir.
Hemen bakalım.
Minik kelimesi cik ekini aldığında oluşan yeni kelime minik çik olmaz, minicik olur ve şurada kelimede yer alan ki ünsüz yüzü şurada yok düşmüş, buna ünsüz düşmesi denir.
Yüksek kelimesi l yapım ekini aldığında oluşan yeni kelimeye yüksekken mek demeyiz, yüksel mek deriz.
Şimdi kelime min öncesinde yer alan şu ke ünsüz sözü ek aldıktan sonra düşmüş.
Buna ünsüz düşmesi denir.
Bir tane daha bakalım.
Çabuk kelimesi cak.
Ekini aldığında oluşan yeni kelime çabuk çak olmaz çabucak olur.
Şurada kelimenin öncesinde yer alan key ünsüz yüzü burada düşmüş, buna da ünsüz düşmesi denir.
Alıştırmaları geçelim.
Aşağıda yer alan kelimeler deki ünsüz düşmelerini inceleyin demişim.
Bakalım şimdi daha önceki videolu aramızdan söyledik. Ses olaylarını kolayca alabilmenin bir yöntemi.
Kelimenin kökünü ve eklerini ayrı ayrı yazmaktır.
Eğer kelimenin kökünü ve eklerini ayrı ayrı yazarsak, oluşan ses olaylarını kendi gözümüzle görürüz ve kolayca isimlendirme biliriz.
Küçücük kelimesini bir inceleyelim.
Ben bunu nasıl ayırırım?
Küçük kelimesi ve küçük ekini almış.
Hemen bakıyorum burada ne değişimi var?
Şuradaki ke yok.
O zaman burada bir ünsüz düşmesi var.
Yumuşacık kelimesine bakalım.
Kökünü ve ekini ayrı yazarsam kolayca inceleyebilir.
Hem yumuşak kelimesi cık ekini almış ancak yumuşak çık olmamış, yumuşacık olmuş ve şurada yer alan ke ün sözü düşmüş.
Seyretmek kelimesine bakalım.
Seyrek kelimesi L yapım ekini almış ve seyrek gelmek değil seyreltme konmuş ve ben şuradaki ke ünsüz yüzünü göremediğim için ünsüz düşmesi derim.
Asteğmen hemen bakalım ast ve teğmen kelimesinin birleşmesinden oluşur.
Ancak bu iki kelime birleşirken şurada yer alan t ünsüz lerinden biri düşmüş.
Buna da ünsüz düşmesi denir.
Alçalma kelimesine bakalım.
Alçak kelimesi L yapım ekini almış.
Ancak alçak almak değil alçalma konmuş ve şuradaki ke ünsüz ini göremediğim için düşmüş.
Küçümseme kelimesine bakalım.
Küçük kelimesi ımf ekini almış ve oluşan yeni kelime küçük gülümse değil küçümser olmuş ve kelime min şurasını daki ke ünsüz yü olmadığı için düşmüş.