Redif

Şiirde ahenk konusuna devam ediyoruz.
Önceki dersimiz de ahenk unsurlarından ölçü gördük.
Bu dersimiz de redif konusu üzerinde duracağız.
Şimdi redif mısra sonlarında bakın.
Dikkat yazılıları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, sözcüklerin ve söz gruplarının tekrar edilmesidir.
Demek ki ben hedefi bulduğumda ya ekine köküne ayırarak bulacağım, aynı eklerin olmasına dikkat edeceğim veya aynı sözcüklerin tekrar edilmesine veya söz gruplarının tekrar edilip edilmediğine bakacağım.
Yani iki şekilde ben redif arayacağım, ya erkek öcü ayıracağım ya da aynı sözcükler olacak.
Şimdi bakın birinci örneğimizde dikkat.
Şimdi mısra sonuna tabi gideceğiz.
Mısra sonunda biz kafiye ve hedefi arayacağız.
Dikkat ederse ki yaz olur kaz olur, naz olur kurban.
Dikkat ederseniz arkadaşlar birinci, ikinci ve üçüncü mısralar kendi arasında kafiyeli dir.
Okurlardan anlıyorum bunu ben ama son mısra kurban serbes kısadır.
Ben burada kafiye redif alamayacağım.
Şimdi peki bu redif ben nasıl bulacağım?
Eğer ben mısra sonuna geldim, baktım yazılış zarı aynı olan sözcükler gördüyse hemen bunların redif olma ihtimali var diyeceğim.
Peki anlamları aynı mı?
Çünkü dikkat edin, anlamı ve görevi de olacak.
E olmak fiili bakın bir de geniş zaman almış, hem aynı anlamda hem aynı görevdi.
O zaman ben buna kesinlikle ne diyeceğim?
Redif diyebileceğim eğer bunun redif olduğunu düşünüyorsak, mesela redif olduğuna kanaat getirdiysek, redif olduğunu düşündüğünüz kelimenin üstünü kapatın.
Bir önceki kelimeyi okuduğunuz da anlamlı ise demektir.
Hedefi doğru bulduk.
Ben onurları kapatıyorum.
Yaz, kaz ve naz anlamlı sözcükler oldu.
Demek ki ben de hedefi buldum.
Peki yazılışı aynı olan her sözcük redif midir arkadaşlar?
İkinci örneğe dikkat!
Bakın yazıma, yazıma yazın kışlada aynı hemen redif mi diyeceğim bilmiyorum.
Şiirin tamamını okuyacağım anlamının ve görevinin de aynı olmasına dikkat edeceğim.
Şimdi başlıyorum, kalem böyle çalınmıştır yazıma.
Yazım kaşıma uymaz bakışımı yazıma.
Şimdi birincisi yazıma.
Nedir kalem böyle çalınmıştır dediğine göre kader bakın alın yazısı.
Birincisinde ki yazım bu.
Peki ikinci yazı ne?
Yazım kaşıma uymaz kışın yazıma.
Ben kıştan o zaman bunun ne olduğunu anladım.
Mevsim olduğunu anlarım arkadaşlar.
Bakın yazılımları aynı ama anlam farklı.
Peki yazılımları aynı, anlamları farklı ise bu nedir arkadaşlar?
Cin aslı, kafir nedir o zaman dikkat edeceğiz.
Yazılışı aynı olan her sözcüğe redif demeyeceğiz.
İkinci örneğimizde olduğu gibi anlamlarının da aynı olmasına dikkat edeceğiz.
Şimdi birinci örneğe tekrar döndüm.
Arkadaşlar şimdi ben redif leri buldum mu ya artık kafiye mi bulabilirim?
Hemen bir önceki sözcüye bakacağım.
Bir önceki sözcüklerde kaç tane ses benzerliği varsa o kadar kafiye var demek.
E bakın dikkat ederseniz az yani.
Yazıdaki az yazıdaki az mesajdaki Ajdar e 2 ses benzerliği var.
O zaman ben hemen burada bir tam kafiye olduğunu söyleyebilirim redif olduğuna.
Çünkü kanaat getirdim olurlar.
Aynı anlam ve görevdi.
Şimdi geldik arkadaşlar üçüncü örneğimizde bakın dikkat.
Şimdi yazılışı yarı aynı olan sözcük var mı?
Yok.
E peki ben burada neyi arayacağım?
İşte bu sefer köke ayıracağım arkadaşlar.
Şimdi kelimenin köküne çatmak, basmak ve tutmak kökü buldum ben.
Zaten dikkat ederseniz arkadaşlar biz genellikle eklerde resifi arayacağız, kökler de kafayı arayacağız.
Bunu unutmayın.
Genelde bakan her zaman değil, istisnaları birazdan göstereceğim.
Üçüncü örneğimizde ek yine köküne ayırarak gidelim.
Bakalım aynı anlam ve görevde ek var mı?
E çakmak fiili bakın ağır geniz zaman batmak fiili ağır geniz.
Zaman tutmak fiili ağır geniz zaman aynı anlam ve görevde bir ek olan ağır eki olduğu için ben buna redif diyeceğim.
Hani redif olduğunu düşündüğümüz ek ve kelimeyi ne yapıyorduk kapatıyordu.
Kendinden önce gelen kelime anlamlı mı?
Bakıyorum çatmak, basmak, tutmak anlamlı.
O zaman ben redif yi doğru buldum.
Şimdi kafayı bulabilirim.
E kaç tane ses benzerliği var?
Bakın sadece KİT'ler birbirine benzemiş.
Tek ses benzerliği olduğu için ben hemen buraya ne diyeceğim?
Yarım kafiye diyeceğim.
Eksik kökü ayırdıktan sonra buna dikkat edeceğiz.
Şimdi arkadaşlar gelelim dördüncü örneğimizde.
Şimdi burada bir tuzak var, önünüze gelecektir bunlar mutlaka.
Şimdi bakın yapraklar saklar.
Hemen kalkıp da buna allar çoğul eki demeyeceğiz isterseniz bakalım.
Yaprak isimdir, isimlere gelenlerle ara ki çoğul ikidir.
Bakın hemen yazdık ama saklar kelime.
Kelime mizin kökü nedir?
Arkadaşlar kelimenin kökü saklanmak fiili dir.
Bakın ben buna lar lar diyemem.
Burada sadece r geniş zaman eki var.
Dikkat şimdi birinci mi sırada lazlar çoğul eki var, ikinci musa da geniş zaman eki var.
O zaman burada arkadaşlar redif den söz edemeyiz.
Çünkü redif olması için aynı görevdeki ek olması lazımdı.
O zaman burada sadece arkadaşlar kafiye var.
E kaç tane ses benzerliği var?
Bakın dikkat ederseniz aklar birbirine benzemiş.
Üç ve daha fazla ses benzerliğine de biz ne diyecektik?
Zengin kafiye diyeceğiz.
Ve bu şekilde arkadaşlar redif konusunu bitirmiş olduk.
Bir sonraki dersimiz de kafiye üzerinde duracağız.
Bir sonraki derste görüşmek üzere.