Cins ve Özel İsim

Evet arkadaşlar, bu videomuzda da varlıkların verilerine göre isimlerden bahsedeceğiz.
Bunlar özel isim ve cins isim olmak üzere ikiye ayrılan arkadaşlar.
Özel isimle başlayalım.
Öncelikle arkadaşlar bunu yazın kurallarında ayrıntılı bir şekilde işleyeceğiz.
O yüzden burada özet bir şekilde geçiyoruz.
Dediğim gibi yazım kuralları konusunda ayrıntılı bir şekilde işlenecek.
Özel isim ne demek?
Öncelikle arkadaşlar özel isimler cümlede kesinlikle büyük harfle başlamak zorunda.
Cümlenin başında da olsa sonunda da olsa ortasında da olsa özel isimden arkadaşlar büyük harfle başlanır.
Eşi ve benzeri olmayan o varlığın kendine ait tanıtıcı sözcüğü olan isimlere biz ne diyoruz?
Kesinlikle özel isim diyoruz.
Şahıs isim ve soy isimleri büyük harfle başlar.
Arkadaşlar mesela ne diyebiliriz?
Mesela Rabia Gönen diyorum.
Şahıs isim ve soy isimleri kesinlikle büyük harfle başlar.
Kıta, devlet ve millet isimleri arkadaşlar.
Mesela biz Türkiye yazdığımızda da bu bir özel isimdir.
Amerika Birleşik Devletleri yazarken ben bunun hepsinin baş harflerini büyük yazarım.
Kesinlikle Avrupa kıtası diyorum mesela.
Arkadaşlar Avrupa'nın ağası büyük yazılır.
Yine tekrarlıyorum yazım kurallarında ayrıntılı işleyeceğiz.
Kıtanın kesik küçük yazılır.
Kıta ismi büyük yazılır arkadaşlar.
Mesela Fransızca diyorum, Türkçe diyorum, İngilizce diyorum.
Bunlar dil adı olduğu için.
Ya da Müslüman diyorum, Protestan diyorum, Hristiyan diyorum, Katolik diyorum.
Bunlar da arkadaşlar.
Din ve mezhep adları olduğu için şafi, hanefi mesela.
Bunların hepsi büyük yazılır arkadaşlar.
Mesela Ericek köyü diyoruz.
Ericek büyük yazılır arkadaşlar işleyeceğiz zaten köyün kepçesi küçük yazılır.
Köy isimleri büyük yazılır arkadaşlar.
Ya da mesela İstanbul diyoruz.
Bu bir şehir adı olduğu için kesinlikle büyük yazılır.
Bizim Türkçemizde sadece arkadaşlar resmi gazetenin reisi zaten büyük gayesi de büyüktür.
Resmi Gazete dışında arkadaşlar mesela Posta Gazetesi diyeceğim postanın payesini büyük yazarı.
Gazetenin gayesini küçük yazarım.
Bakın kesinlikle Resmi Gazetenin gayesi büyüktür.
Çünkü gazetenin adı resmi gazetedir.
Posta gazetesi, Milliyet gazetesi.
Takvim Gazetesi.
Diğer gazetelerin gayesi hep küçük yazılır.
Ya da Türk Dili Dergisi.
Yazarken Türkü, büyük yazarım arkadaşlar, dilli büyük yazarım.
Dergisi yazarken derginin de nesini küçük yazarım.
Bunların hepsini işleyeceğiz.
Deniz, okyanus, göl, akarsu, geçit, boğaz hep büyük yazılır arkadaşlar.
Mesela Marmara Denizi diyeceğiz.
Marmara'nın meşesi de büyük yazılır, denizin deresi de büyük yazdır arkadaşlar.
Dağ tepe, ova mesela Ağrı Dağı diyorum.
Dağların hepsi büyük.
Yazdır dağların deresi.
Zaten isimleri zaten büyük kurum ve dernek.
Mesela Türk Dil Kurumu diyorum arkadaşlar.
Türkü büyük yazdım, dilli büyük yazdım ve kurumu kelimesini büyük yazdım arkadaşlar.
Dediğim gibi özel isimler cümlede büyük harfle başlar ve bu kelimeleri gelen çekim eki kesme işaretiyle ayrılır arkadaşlar.
Mesela Ağrı Dağı'na derken kesme ile ayrıldık.
Bakırköy'e ederken kesme ile ayırırız.
Rabia dönemden diyorum mesela.
Kesme ile ayırdım.
Türkiye'nin diyorum, kesme ile ayırdım ama Fransızca'nın derken kesme ile ayırmam arkadaşlar.
Çünkü dil adlarına gelen ekler, çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz.
Ya da Türk kelimesini biz büyük yazarız.
Millet adıdır ama Türkler dediğimizde özel isme gelen çokluk eki kesme işaretiyle ayrılmaz.
Çokluk ekinden sonra gelen ek de kesme işareti ile ayrılmaz arkadaşlar.
Bunları biz yazım kurallarında ayrıntılı bir şekilde isteyelim.
Geldik cins ismi, cins ismin diğer adı.
Arkadaşlar unutmuyoruz tür adıdır.
Bakın ÖSYM diğer adını da kullanabilir.
Aslında arkadaşlar cins isim çok basit.
Özel isim dışındaki tüm isimler cins isimdir ama bu kelimenin kesinlikle isim olması gerekiyor.
Fiili sıfatı zarfı adeta alamayız.
Aynı türden varlıkları karşılayan isimlere diyoruz arkadaşlar.
Bunlar doğadaki varlıklar da olabilir, soyut da olabilir, somut da olabilir, herhangi bir nesne de olabilir.
Dediğim gibi özel ismin dışındaki tüm isimler tür adı sayılır.
Mesela cümleler deki cins isimleri gösterelim.
Karlı dağların ötesinde uzak.
Bir kere burada karlı kelimesini alamayız.
Çünkü bu bir sıfattır.
Nasıl daha karlı da bak buradaki mesela dağ kelimesi.
Isimdir.
Öte kelimesi cins isimdir.
Uzak kelimesi uzaklık.
Var kelimesi.
Yurdum kelimesi cins isimdir arkadaşlar.
O yüzden özel isim dışındaki tüm isimlere tür adı dedik.
Bakın gökyüzünde pamuklar arasında güneş göründü.
Alamayız mesela.
Çünkü görünmek değildir bir zaman sıfattır.
Alamayız tüneli alabilirim, bunu da alabilirim arkadaşlar.
Çünkü burada isim fiile kalmış filmciler de bir türemiş isim sayıldığı için isim fiiller.
Ben bunu cins isim olarak alabilirim.
Çünkü siler artık fiil özelliğini kaybeder.
Hepimiz alamayız, amirdir, benim kelimesini alamayız, amirdir ama üzereyiz kelimesine alabiliriz burada arkadaşlar mesela dikkat etmemiz gereken bir noktada mesela pamuk kelimesi, mesela deniz kelimesi, gül kelimesi olabilir, menekşe olabilir, deniz olabilir, güneş olabilir.
Bunlar arkadaşlar duruma göre özel isim de olabiliyor, cins isim de olabiliyor.
Şimdi bu sene pamuk toplamaya gittik diyorum.
Burada cins isim olarak kullandım.
Benim en sevdiğim arkadaşım Pamuk dersem özel isim olarak kullan kullanırım.
Deniz n seneye tatile gitmeyi düşünüyoruz dersem özel isim olarak kullanırım.
Bugün deniz çok dalgalı dediğimde cins isim olur.
Yine Gül, Menekşe, Bulut gibi ifadelerin hepsi arkadaşlar özel isim de olabilir, cins isim de olabilir.
Cümledeki kullanımı bizim için önemlidir.