Cümlenin konusu.
Cümlenin genelinde üzerinde durulan duygu ya da düşünceler o cümlenin konusunu oluşturur.
Bu cümle neyden söz ediyor, neyden söz ediyor ya da bu cümle neyi anlatıyor?
soruları cümlenin konusunu bulmamıza yardımcı olur.
Demek ki neymiş?
Üzerinde durulan duygu ya da düşünceler var.
Bunlara şu şekilde sorular sorabiliyoruz.
Bu cümle neyden söz ediyor ya da bu cümle neyi anlatıyor?
sorularından bir tanesini sorduğumuz zaman cümlenin konusunu rahatlıkla bulabiliyoruz.
Örnek cümlemize bakalım şimdi.
Sizler de bunları okuduktan sonra videoyu durdurarak konuyu bulmaya çalışabilirsiniz.
Sonrasında da birlikte bulabiliriz.
Hakikat, kendini bildi bileli insanın zihnini meşgul eden en önemli sorunlardan biri olmuştur.
Şimdi burada bizim soracağımız soru ne?
Bu cümle neyden bahsediyor?
Ya da bu cümle neyi anlatıyor?
diye bir soru soralım.
Şimdi bu cümle bize neyi anlatıyor?
Ya da neyden bahsediyor?
Hakikatten bahsetti.
İnsanın zihnini meşgul eden en önemli sorunlardan biri olmuştur dedi.
O zaman bunu kısa bir ifadeyle hakikatin insanın sorunlarından biri olması diyebilir miyiz?
Konu olarak diyebiliriz.
Bunu daha farklı şekillerde de ifade edebiliriz.
Hakikatin hakikat ne demektir?
Gerçeklik demektir.
Hakikatin insanın sorunlarından biri olması konu bu.
Evet.
Neyi anlattı?
Hakikatin insanın sorunlarından biri olmasını bize anlattı.
Diğer cümlemizle devam edelim şimdi.
Yılbaşı ağacına benzeyen ve süslemeleriyle ihtişamlı görünen Nahıl ağacı eski Türklerin nardugan kutlamasındaki ağacı andırmaktadır.
Şimdi bu cümlemizin uzun olduğuna bakmayın.
Bu bir cümle.
Bu cümlemizin konusu nedir?
Düşünelim.
Evet, neyden bahsediyor?
Nahıl ağacından bahsediyor bize.
Nahıl ağacının özelliklerinden bahsediyor.
Yılbaşı ağacına benzemesi, süslemeleriyle ihtişamlı görünmesi Türklerin nardugan kutlamalarındaki ağacı andırmaktadır.
Yani oradaki ağaca benzemesi derken Nahıl ağacının özellikleri burada bize verilmiş ve bu cümlemizin konusunu oluşturmuş.
Evet, diğer cümlemize bakalım şimdi.
Sizler de cümlelerin konusunu düşünürken durdurabilirsiniz videoyu.
Şehirlere sıkışmış hayatımız içerisinde doğadan o kadar çok uzaklaştık ki onun yasaları hakkında bir bilgimiz yok.
Evet bu cümle neyden bahsediyor ya da neyi anlatıyor?
Baktığımız zaman insanın doğayı tanımaması, şehirlere sıkışmış hayatımız içerisinde doğadan o kadar çok uzaklaştık ki onun yasaları hakkında bir bilgimiz yok.
Yani doğayı tanımıyoruz.
İnsanın doğayı tanımaması diyebiliriz bunun konusuna.
İnsanın doğayı tanımaması bu cümlemizi konusunu oluşturmuş.
Evet, insan doğaya yabancılaşması da diyebilirsiniz, bunu değişik ifadelerle dile getirebilirsiniz.
Sadece konuda bahsedeceğimiz şey neyden bahsediyor?
Neyi anlatıyor?
şeklinde bir sorumuzun karşılığını bulabilmek olacak.
Konuyu bulmak istiyorsak.
Cümlenin ana fikri bir diğer ismiyle ana düşüncesi.
Cümlenin asıl anlatmak istediği düşünceye ana fikir diyoruz.
Verilen cümleyle nasıl bir mesaj verilmek istendiğine dikkat edeceğiz.
Yani bu cümle niçin yazılmış?
Bunu yazarken ya da söylerken kişi hangi mesajı verme gerekliliği duymuş ki bunu yazmış diye düşüneceksiniz.
Nasıl bir mesaj verilmek isteniyor ki bu cümle yazılmış.
Buna dikkat edeceğiz.
Asıl anlatılmak istenen düşünceye ana fikir diyoruz.
Şimdi örnek üzerinden anlamaya çalışalım bakalım.
Bir paragraf gibi gözükmesin gözünüzde, bu bir cümle.
Bağlaçlarla birleştirilmiş ya da noktalama işaretleriyle sıralanmış bir cümle.
Bakalım şimdi cümlemize.
İnsan, özellikle ilk zamanlarda büyük tehlikeler ve yetersizlikler içerisinde ihtiyaçlarının doyurulması, tehlikelerin azaltılması veya yok edilmesi için onu yaşatacak, ona zor zamanlarında yardım edecek, onu mutlu kılacak bir güce, bir lidere ihtiyaç duymuştur.
Şimdi cümlemize baktığımız zaman bu cümlemiz bizim ne için yazılmış olabilir?
Hangi mesaj verilmek isteniyor olabilir?
Bu cümleyi söyleyen kişi tarafından buna bakacağız.
Baktığımız zaman burada insanların bir lidere ihtiyaç duyduğu, bir önder gereksinimine ihtiyaç duyduğu anlatılır.
O zaman biz buraya ana fikir olarak insanların önder ya da lider aynı şekilde gereksinimi diyebiliriz.
Diğer cümlemize bakalım, Önümüzde kırmızı yaprakları olan bir ağaç duruyorsa ve siz sadece tek yaprağa bakıyorsanız ağaçtaki başka detayları göremezsiniz.
Evet, bu cümlemizin bize verdiği mesaj nedir?
Mesajı düşünelim hemen.
Buradaki sadece önünüzdeki bir yaprağa bakıyorsanız diyor.
Diğer detayları göremezsiniz.
O zaman diğer detayları görebilmemiz için bizim her yere bakmamız gerekecek.
O zaman burada bize verilmek istenen mesaj ne olabilir?
Bakış açısının önemi diyebiliriz.
Bakış açısının önemi.
Ana fikir olarak karşımızda.
Cümlemize bakalım.
Teknoloji yaşamımızın her alanında bizimle beraber fakat onu çocuklarımızın her anını değerlendirme biçimi olarak kullanmamalıyız.
Evet, buranın ana fikri ne acaba?
Bu cümlemizin ana fikri ne olabilir?
Teknoloji yaşamımızın her alanında bizimle beraber fakat onu çocuklarımızın her anını değerlendirme biçimi olarak kullanmamalıyız.
Burada bize verilmek istenen mesaj teknolojinin çocuklar üzerindeki etkisidir.
Çünkü bunu nasıl anlıyoruz?
Çocuklarımızın her anını değerlendirme biçimi olarak kullanmalıyız diyor.
Demek ki burada bize vermek istediği mesaj teknoloji çocuklar üzerinde olumsuz etkilere de sahip olabilir düşüncesinden yola çıkarak çocuklar üzerindeki etkisini söyleyebilmemiz mümkündür.
Yazalım.
Teknolojinin çocuklar üzerindeki etkisi.
Bunu düşünerek zaten böyle bir cümle söylemiştir.
Evet, genellikle olumsuz etkisi olduğu için de zaten böyle bir yorum yapabiliyoruz, ana fikir olarak bunu söyleyebiliriz.
Vermek istediğim mesaj çünkü bu ifadeyi söyleyen kişinin budur.
Şimdiki cümlelere de bakalım ve bu cümlelerimizin hem konusunu hem ana fikrini bulmaya çalışalım.
Bakalım neler çıkacak ortaya.
Evet doğanın sonsuz gücü karşısında daha saygılı olmamız, bilgisizliğimizi, yetersizliğimizi bilmemiz gerekir demiş.
Evet burada doğanın sonsuz gücü karşısında daha saygılı olmamız, bilgisizligimizi, yetersizliğimizi bilmemiz gerekir.
Konusunu bulurken ne diyorduk?
Neyden bahsediyor ya da neyi anlatıyor?
demiştik.
O yüzden burada neyden bahsetti?
Doğa ve insanın özelliklerinden bahsetti.
Nasılsa doğanın sonsuz gücü dedi.
Doğanın özelliği bizim ona karşı saygılı olmamız demek ki bizden daha büyük bilgisizliğimizi, yetersizliğimizi doğa karşısında bilmemiz gerekir.
O yüzden ona saygılı olmamız gerekiyor.
Bizden daha yüce olduğu için doğanın özelliği verildi.
İnsanın da saygılı olması gerektiği, bilgisizliğini ve yetersizliğini fark etmesi gerektiği anlatılıyor.
O yüzden doğa ve insanın özellikleridir buranın konusu.
Fakat burada bize verilmek istenen mesaj nedir?
Yani bu cümleyi söyleyen kişi arka planda bize ne söylemeye çalışmış da bu cümleyi ifade etmiş?
O zaman şuraya doğanın üstünlüğü yazmak herhalde doğru olur.
Doğanın üstünlüğü.
Insanoğluna karşı doğa daima üstündür.
Her zaman bu böyle olmuştur.
Burada da bunu anlatıyor.
Yaptığı iyiliği başkaları duysun diye, kendisine daha fazla değer verilsin diye yapan insandan pek hayır gelmez.
Bir kere daha okuyorum.
Siz de o arada konusunu ve ana fikrini bulmaya çalışabilirsiniz.
Yaptığı iyiliği başkaları duysun diye, kendisine daha fazla değer verilsin diye yapan insandan pek hayır gelmez.
Konuyu bulmak için ne diyorduk?
Neyden bahsediyor, neyi anlatıyor, neyi anlattı burada?
İyilik yapan bir insandan bahsetti fakat bu iyiliği herkes görsün diye yapan birinden bahsetti.
O zaman buranın konusu iyiliği gösteriş olsun diye yapan insandan bahsediyor.
Evet, iyiliği gösteriş olsun diye yapan bir insan.
Buranın konusu.
Ana fikri ne olabilir?
Hayır gelmez dediğine göre o zaman yapılan iyilikler daima gizli kalmalı.
Öyle yapmazsak bizden hayır gelmez demeye çalışmış.
Yapılan iyilikler gizli kalmalıdır.
İyilik gizli kalmalı da diyebiliriz sadece.
Hepsi aynı şey.
Evet, gösteriş olsun diye yapılmayacak demeye çalıştım.
Cümlenin genelinde üzerinde durulan duygu ya da düşünceler o cümlenin konusunu oluşturur.
Bu cümle neyden söz ediyor, neyden söz ediyor ya da bu cümle neyi anlatıyor?
soruları cümlenin konusunu bulmamıza yardımcı olur.
Demek ki neymiş?
Üzerinde durulan duygu ya da düşünceler var.
Bunlara şu şekilde sorular sorabiliyoruz.
Bu cümle neyden söz ediyor ya da bu cümle neyi anlatıyor?
sorularından bir tanesini sorduğumuz zaman cümlenin konusunu rahatlıkla bulabiliyoruz.
Örnek cümlemize bakalım şimdi.
Sizler de bunları okuduktan sonra videoyu durdurarak konuyu bulmaya çalışabilirsiniz.
Sonrasında da birlikte bulabiliriz.
Hakikat, kendini bildi bileli insanın zihnini meşgul eden en önemli sorunlardan biri olmuştur.
Şimdi burada bizim soracağımız soru ne?
Bu cümle neyden bahsediyor?
Ya da bu cümle neyi anlatıyor?
diye bir soru soralım.
Şimdi bu cümle bize neyi anlatıyor?
Ya da neyden bahsediyor?
Hakikatten bahsetti.
İnsanın zihnini meşgul eden en önemli sorunlardan biri olmuştur dedi.
O zaman bunu kısa bir ifadeyle hakikatin insanın sorunlarından biri olması diyebilir miyiz?
Konu olarak diyebiliriz.
Bunu daha farklı şekillerde de ifade edebiliriz.
Hakikatin hakikat ne demektir?
Gerçeklik demektir.
Hakikatin insanın sorunlarından biri olması konu bu.
Evet.
Neyi anlattı?
Hakikatin insanın sorunlarından biri olmasını bize anlattı.
Diğer cümlemizle devam edelim şimdi.
Yılbaşı ağacına benzeyen ve süslemeleriyle ihtişamlı görünen Nahıl ağacı eski Türklerin nardugan kutlamasındaki ağacı andırmaktadır.
Şimdi bu cümlemizin uzun olduğuna bakmayın.
Bu bir cümle.
Bu cümlemizin konusu nedir?
Düşünelim.
Evet, neyden bahsediyor?
Nahıl ağacından bahsediyor bize.
Nahıl ağacının özelliklerinden bahsediyor.
Yılbaşı ağacına benzemesi, süslemeleriyle ihtişamlı görünmesi Türklerin nardugan kutlamalarındaki ağacı andırmaktadır.
Yani oradaki ağaca benzemesi derken Nahıl ağacının özellikleri burada bize verilmiş ve bu cümlemizin konusunu oluşturmuş.
Evet, diğer cümlemize bakalım şimdi.
Sizler de cümlelerin konusunu düşünürken durdurabilirsiniz videoyu.
Şehirlere sıkışmış hayatımız içerisinde doğadan o kadar çok uzaklaştık ki onun yasaları hakkında bir bilgimiz yok.
Evet bu cümle neyden bahsediyor ya da neyi anlatıyor?
Baktığımız zaman insanın doğayı tanımaması, şehirlere sıkışmış hayatımız içerisinde doğadan o kadar çok uzaklaştık ki onun yasaları hakkında bir bilgimiz yok.
Yani doğayı tanımıyoruz.
İnsanın doğayı tanımaması diyebiliriz bunun konusuna.
İnsanın doğayı tanımaması bu cümlemizi konusunu oluşturmuş.
Evet, insan doğaya yabancılaşması da diyebilirsiniz, bunu değişik ifadelerle dile getirebilirsiniz.
Sadece konuda bahsedeceğimiz şey neyden bahsediyor?
Neyi anlatıyor?
şeklinde bir sorumuzun karşılığını bulabilmek olacak.
Konuyu bulmak istiyorsak.
Cümlenin ana fikri bir diğer ismiyle ana düşüncesi.
Cümlenin asıl anlatmak istediği düşünceye ana fikir diyoruz.
Verilen cümleyle nasıl bir mesaj verilmek istendiğine dikkat edeceğiz.
Yani bu cümle niçin yazılmış?
Bunu yazarken ya da söylerken kişi hangi mesajı verme gerekliliği duymuş ki bunu yazmış diye düşüneceksiniz.
Nasıl bir mesaj verilmek isteniyor ki bu cümle yazılmış.
Buna dikkat edeceğiz.
Asıl anlatılmak istenen düşünceye ana fikir diyoruz.
Şimdi örnek üzerinden anlamaya çalışalım bakalım.
Bir paragraf gibi gözükmesin gözünüzde, bu bir cümle.
Bağlaçlarla birleştirilmiş ya da noktalama işaretleriyle sıralanmış bir cümle.
Bakalım şimdi cümlemize.
İnsan, özellikle ilk zamanlarda büyük tehlikeler ve yetersizlikler içerisinde ihtiyaçlarının doyurulması, tehlikelerin azaltılması veya yok edilmesi için onu yaşatacak, ona zor zamanlarında yardım edecek, onu mutlu kılacak bir güce, bir lidere ihtiyaç duymuştur.
Şimdi cümlemize baktığımız zaman bu cümlemiz bizim ne için yazılmış olabilir?
Hangi mesaj verilmek isteniyor olabilir?
Bu cümleyi söyleyen kişi tarafından buna bakacağız.
Baktığımız zaman burada insanların bir lidere ihtiyaç duyduğu, bir önder gereksinimine ihtiyaç duyduğu anlatılır.
O zaman biz buraya ana fikir olarak insanların önder ya da lider aynı şekilde gereksinimi diyebiliriz.
Diğer cümlemize bakalım, Önümüzde kırmızı yaprakları olan bir ağaç duruyorsa ve siz sadece tek yaprağa bakıyorsanız ağaçtaki başka detayları göremezsiniz.
Evet, bu cümlemizin bize verdiği mesaj nedir?
Mesajı düşünelim hemen.
Buradaki sadece önünüzdeki bir yaprağa bakıyorsanız diyor.
Diğer detayları göremezsiniz.
O zaman diğer detayları görebilmemiz için bizim her yere bakmamız gerekecek.
O zaman burada bize verilmek istenen mesaj ne olabilir?
Bakış açısının önemi diyebiliriz.
Bakış açısının önemi.
Ana fikir olarak karşımızda.
Cümlemize bakalım.
Teknoloji yaşamımızın her alanında bizimle beraber fakat onu çocuklarımızın her anını değerlendirme biçimi olarak kullanmamalıyız.
Evet, buranın ana fikri ne acaba?
Bu cümlemizin ana fikri ne olabilir?
Teknoloji yaşamımızın her alanında bizimle beraber fakat onu çocuklarımızın her anını değerlendirme biçimi olarak kullanmamalıyız.
Burada bize verilmek istenen mesaj teknolojinin çocuklar üzerindeki etkisidir.
Çünkü bunu nasıl anlıyoruz?
Çocuklarımızın her anını değerlendirme biçimi olarak kullanmalıyız diyor.
Demek ki burada bize vermek istediği mesaj teknoloji çocuklar üzerinde olumsuz etkilere de sahip olabilir düşüncesinden yola çıkarak çocuklar üzerindeki etkisini söyleyebilmemiz mümkündür.
Yazalım.
Teknolojinin çocuklar üzerindeki etkisi.
Bunu düşünerek zaten böyle bir cümle söylemiştir.
Evet, genellikle olumsuz etkisi olduğu için de zaten böyle bir yorum yapabiliyoruz, ana fikir olarak bunu söyleyebiliriz.
Vermek istediğim mesaj çünkü bu ifadeyi söyleyen kişinin budur.
Şimdiki cümlelere de bakalım ve bu cümlelerimizin hem konusunu hem ana fikrini bulmaya çalışalım.
Bakalım neler çıkacak ortaya.
Evet doğanın sonsuz gücü karşısında daha saygılı olmamız, bilgisizliğimizi, yetersizliğimizi bilmemiz gerekir demiş.
Evet burada doğanın sonsuz gücü karşısında daha saygılı olmamız, bilgisizligimizi, yetersizliğimizi bilmemiz gerekir.
Konusunu bulurken ne diyorduk?
Neyden bahsediyor ya da neyi anlatıyor?
demiştik.
O yüzden burada neyden bahsetti?
Doğa ve insanın özelliklerinden bahsetti.
Nasılsa doğanın sonsuz gücü dedi.
Doğanın özelliği bizim ona karşı saygılı olmamız demek ki bizden daha büyük bilgisizliğimizi, yetersizliğimizi doğa karşısında bilmemiz gerekir.
O yüzden ona saygılı olmamız gerekiyor.
Bizden daha yüce olduğu için doğanın özelliği verildi.
İnsanın da saygılı olması gerektiği, bilgisizliğini ve yetersizliğini fark etmesi gerektiği anlatılıyor.
O yüzden doğa ve insanın özellikleridir buranın konusu.
Fakat burada bize verilmek istenen mesaj nedir?
Yani bu cümleyi söyleyen kişi arka planda bize ne söylemeye çalışmış da bu cümleyi ifade etmiş?
O zaman şuraya doğanın üstünlüğü yazmak herhalde doğru olur.
Doğanın üstünlüğü.
Insanoğluna karşı doğa daima üstündür.
Her zaman bu böyle olmuştur.
Burada da bunu anlatıyor.
Yaptığı iyiliği başkaları duysun diye, kendisine daha fazla değer verilsin diye yapan insandan pek hayır gelmez.
Bir kere daha okuyorum.
Siz de o arada konusunu ve ana fikrini bulmaya çalışabilirsiniz.
Yaptığı iyiliği başkaları duysun diye, kendisine daha fazla değer verilsin diye yapan insandan pek hayır gelmez.
Konuyu bulmak için ne diyorduk?
Neyden bahsediyor, neyi anlatıyor, neyi anlattı burada?
İyilik yapan bir insandan bahsetti fakat bu iyiliği herkes görsün diye yapan birinden bahsetti.
O zaman buranın konusu iyiliği gösteriş olsun diye yapan insandan bahsediyor.
Evet, iyiliği gösteriş olsun diye yapan bir insan.
Buranın konusu.
Ana fikri ne olabilir?
Hayır gelmez dediğine göre o zaman yapılan iyilikler daima gizli kalmalı.
Öyle yapmazsak bizden hayır gelmez demeye çalışmış.
Yapılan iyilikler gizli kalmalıdır.
İyilik gizli kalmalı da diyebiliriz sadece.
Hepsi aynı şey.
Evet, gösteriş olsun diye yapılmayacak demeye çalıştım.
