Koşul sonuç cümleleri.
Bir olayın ya da durumun gerçekleşmesinin başka bir olay ya da duruma bağlı olduğu cümlelerdir.
Yani bir şart aranacak burada.
Bu cümlelerde birinci bölüm koşul yani şart.
İkinci bölüm ise sonuçtur.
Koşul anlamı asıl olarak -sa, -se ekiyle sağlanır.
Bunun dışında ise ise, -ince, -dikçe, mi, ama, üzere, yeter ki ifadeleriyle de koşul anlamı sağlanabilir.
Ama esas ekimiz bizim se, sa yani şart anlamı taşıyan ifademiz.
Peki hangi soru soracağız?
Soruyu soracağız.
Hangi şartla?
sorusu sorulur.
Sorusunu sorabiliyoruz.
Örnek cümlelerimize bakalım.
Odanı dağıtmazsan toplamak zorunda kalmasın.
Sonucumuz burada Nedir?
Toplamak zorunda kalmaması sonucumuz.
Şöyle belirtelim.
Hangi şartla toplamak zorunda kalmasın?
Odanı dağıtmama şartım var.
O zaman burası da şart yani şart sonuç cümlesi diyoruz.
Buraya seninle gelirim ama her mağazaya girmeyeceğiz.
Sonucumuz burada nedir?
Her mağazaya girmeyeceğiz.
Burada bir sonuç.
Her mağazaya girmeme şartı ne?
Seninle gelirim.
Evet.
Şimdi bir açıklamamız var, buna dikkat edelim.
Bu açıklama şart sonuç cümlelerinin diğer cümlelerden farkını bize anlatır.
Bu cümlelerde şart sonuç cümlelerinde birbirine bağlı iki yargı da henüz gerçekleşmemiştir.
Yani birinci yargı da, iki yargı da, ikinci yargı da henüz gerçekleşmemiştir.
Diğer cümlelerden farkı bu şekilde.
Cümlelerimize şimdi bu açıdan bakalım.
Daha iyi değerlendirelim.
Sessiz olursanız şikayet almayız.
Sonucumuz ne?
Şikayet almayız, sonuç.
Bunun şartı ne?
Sessiz olma şartı.
Peki birinci yargıya baktığımız zaman gerçekleşmiş bir durum mu var?
sessiz olursanız da gerçekleşmiş bir durum yok, şikayet almayız diyor.
Daha gerçekleşmiş bir durum yok.
Yani ikisi de daha gerçekleşmemiş durumlardan bahsediyor.
Şart sonuç cümlesi burası da.
Okudukça ufkun açılır.
Baktığımız zaman sonucumuz neresi?
Burada ufkunun açılması sonuç.
Peki ufkunun açılmasının şartı ne?
Okudukça ufkun açılır diyor.
Peki gerçekleşmiş mi?
Okudukça tamamlanmamış.
Süreç devam ediyor.
Ufkun açılır diyor.
Bu da daha süreç belki devam ediyor, tamamlanmamış iki durumda da tamamlanmamış.
O yüzden şart sonuç cümlesi diyebiliyoruz.
Yeter ki dinle bütün kapılar açılır.
Sonucumuz nedir?
Bütün kapıların açılması.
Sonuç.
Bunun şartı ne?
Bütün kapıların açılmasının şartı ne?
Yeter ki dinle.
Dinlemek aslında baktığımız zaman.
Gerçekleşmiş bir durum mu var burada?
Hayır, burada gerçekleşmiş bir durum mu var.
Hayır, o zaman ne diyoruz?
Koşul sonuç cümlesi.
Diğer cümlemiz.
Saygı duymayı öğreneceksin ki saygın bir kişi olasın.
Buradaki sonucumuz nedir?
Saygın bir kişi olasın.
Şurası bizim sonucumuz.
Bunun şartı ne?
Saygı duymayı öğreneceksin ki.
ki'yi de alıyoruz.
Şurası da koşul gerçekleşmiş durum var.
İki yargıda da hayır henüz gerçekleşmiş, tamamlanmış bir durum söz konusu değildir.
Bir olayın ya da durumun gerçekleşmesinin başka bir olay ya da duruma bağlı olduğu cümlelerdir.
Yani bir şart aranacak burada.
Bu cümlelerde birinci bölüm koşul yani şart.
İkinci bölüm ise sonuçtur.
Koşul anlamı asıl olarak -sa, -se ekiyle sağlanır.
Bunun dışında ise ise, -ince, -dikçe, mi, ama, üzere, yeter ki ifadeleriyle de koşul anlamı sağlanabilir.
Ama esas ekimiz bizim se, sa yani şart anlamı taşıyan ifademiz.
Peki hangi soru soracağız?
Soruyu soracağız.
Hangi şartla?
sorusu sorulur.
Sorusunu sorabiliyoruz.
Örnek cümlelerimize bakalım.
Odanı dağıtmazsan toplamak zorunda kalmasın.
Sonucumuz burada Nedir?
Toplamak zorunda kalmaması sonucumuz.
Şöyle belirtelim.
Hangi şartla toplamak zorunda kalmasın?
Odanı dağıtmama şartım var.
O zaman burası da şart yani şart sonuç cümlesi diyoruz.
Buraya seninle gelirim ama her mağazaya girmeyeceğiz.
Sonucumuz burada nedir?
Her mağazaya girmeyeceğiz.
Burada bir sonuç.
Her mağazaya girmeme şartı ne?
Seninle gelirim.
Evet.
Şimdi bir açıklamamız var, buna dikkat edelim.
Bu açıklama şart sonuç cümlelerinin diğer cümlelerden farkını bize anlatır.
Bu cümlelerde şart sonuç cümlelerinde birbirine bağlı iki yargı da henüz gerçekleşmemiştir.
Yani birinci yargı da, iki yargı da, ikinci yargı da henüz gerçekleşmemiştir.
Diğer cümlelerden farkı bu şekilde.
Cümlelerimize şimdi bu açıdan bakalım.
Daha iyi değerlendirelim.
Sessiz olursanız şikayet almayız.
Sonucumuz ne?
Şikayet almayız, sonuç.
Bunun şartı ne?
Sessiz olma şartı.
Peki birinci yargıya baktığımız zaman gerçekleşmiş bir durum mu var?
sessiz olursanız da gerçekleşmiş bir durum yok, şikayet almayız diyor.
Daha gerçekleşmiş bir durum yok.
Yani ikisi de daha gerçekleşmemiş durumlardan bahsediyor.
Şart sonuç cümlesi burası da.
Okudukça ufkun açılır.
Baktığımız zaman sonucumuz neresi?
Burada ufkunun açılması sonuç.
Peki ufkunun açılmasının şartı ne?
Okudukça ufkun açılır diyor.
Peki gerçekleşmiş mi?
Okudukça tamamlanmamış.
Süreç devam ediyor.
Ufkun açılır diyor.
Bu da daha süreç belki devam ediyor, tamamlanmamış iki durumda da tamamlanmamış.
O yüzden şart sonuç cümlesi diyebiliyoruz.
Yeter ki dinle bütün kapılar açılır.
Sonucumuz nedir?
Bütün kapıların açılması.
Sonuç.
Bunun şartı ne?
Bütün kapıların açılmasının şartı ne?
Yeter ki dinle.
Dinlemek aslında baktığımız zaman.
Gerçekleşmiş bir durum mu var burada?
Hayır, burada gerçekleşmiş bir durum mu var.
Hayır, o zaman ne diyoruz?
Koşul sonuç cümlesi.
Diğer cümlemiz.
Saygı duymayı öğreneceksin ki saygın bir kişi olasın.
Buradaki sonucumuz nedir?
Saygın bir kişi olasın.
Şurası bizim sonucumuz.
Bunun şartı ne?
Saygı duymayı öğreneceksin ki.
ki'yi de alıyoruz.
Şurası da koşul gerçekleşmiş durum var.
İki yargıda da hayır henüz gerçekleşmiş, tamamlanmış bir durum söz konusu değildir.
