Neden sonuç cümleleri.
Bir olayın ya da durumun hangi sebeple veya gerekçeyle yapıldığını bildiren cümlelere diyoruz.
Bu cümleler de yükleme niçin?
sorusu sorulur.
Için, dolayı, çünkü, -diğinden, -dığı için gibi ifadeler kullanılmaktadır.
Dikkat edelim şimdi verdiğimiz cümle örneklerinden anlamaya çalışalım.
Cevap veremeyince çok utandım.
cümlesine bir bakalım şimdi.
Sonucumuz Nedir?
Çok utandım.
Niçin sorusunu soralım şimdi niçin çok utandım?
Cevap veremeyince.
Burası da o zaman bizim nedenimiz.
Neden sonuç cümlesi.
Bir de bunun şuraya dikkat etmemiz gerekiyor.
Bu tarz cümlelerde amaç sonuç cümlesinde de bunu göreceğiz, iki tane yargı var.
Cevap veremeyince çok utandım.
Şimdi birinci cümleye baktığımız zaman, birinci yargıya baktığımız zaman gerçekleşip gerçekleşmediğine dikkat etmemiz lazım.
Cevap veremeyince ifadesi gerçekleşmiş bir durumdan bahseder.
Sonucumuz zaten gerçekleşmiş, utanma sonucuyla gerçekleşmiş.
Cevap verememe gibi bir durum var.
Yani gerçekleşmiş bir durumdan bahsediyor.
Neden sonuç cümlelere buna dikkat edeceğiz.
Verilen birinci yargı da gerçekleşmiş olacak.
İkinci yargı da zaten sonuç olduğu için gerçekleşmiş olacak.
Yorgun olduğundan gelememiş.
Bakalım şimdi.
Gelememiş sonucumuz.
Niçin gelememiş?
Yorgun olduğundan gelememiş.
Yorgun olma durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, neden sonuç cümlesinde örneklerimize şimdi devam edelim tekrar.
Susuzluktan toprak çatlamış.
Toprak çatlamış sonucumuz.
Niçin toprak çatlamış?
Susuzluktan.
Yani nedenimiz neymiş buradaki?
Toprağın susuz kalması imiş.
Susuzluktan durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, gerçekleştiği için toprağın çatlaması söz konusu olmuş zaten.
Evet, diğer cümlemize bakalım.
Anlattıklarından dolayı ağzımız açık kaldı.
Ağzımız açık kaldı sonuç.
Niçin ağzımız açık kaldı?
Anlattıklarından dolayı.
Burada da anlatma eylemi gerçekleştirilmiş olduğu için buradaki sonucumuz bu şekilde.
Batı edebiyatını sevdiğinden o tarz romanlar okur.
Baktığımız zaman şimdi o tarz romanlar okur bizim sonucumuz.
Devamlılık şu şekilde.
Peki bu sonucu baktığımız zaman niçin o tarz romanlar okuyor?
Batı edebiyatını sevdiğinden.
Bu Batı edebiyatını sevme durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, gerçekleşmiş bir durumdur.
Amaç sonuç cümleleri.
Eylemin hangi amaca, hangi hedefe yönelik olarak yapıldığını anlatan cümlelerdir.
Yükleme hangi amaçla?
sorusu sorulur.
Hangi amaçla sorusu sorulur.
Amaç anlamı -mek için, diye, üzere, -e, -a...
gibi kavramlarla daha devamı olabilir yani kavramlarla sağlanır.
Amaç sonuç cümlelerinde dikkat edeceğimiz bir nokta var.
Neden sonuç cümlelerindeki gibi.
2 yargı taşır cümleler.
Birinci yargı ve ikinci yargı şeklinde.
Birinci yargı amaç sonuç cümlelerinde daha gerçekleşmemiştir.
Buna dikkat ederek şimdi örneklerimize bakalım.
Onu göreyim diye buraya geldim.
Şimdi sonucumuz nedir?
Buraya geldim sonucumuz.
Hangi amaçla buraya geldim?
Onu göreyim diye.
Buraya amaç dedik.
Yine de bir hali teyit etmeye çalıştığımız zaman onu göreyim diye ifadesine baktığımızda buradaki durum gerçekleşmiş midir, gerçekleşmemiş midir onu göreyim diye.
Amacımız burası fakat daha gerçekleşip gerçekleşmediği belli değil.
Gelme gerçekleşmiş ama şu amaç daha gerçekleşmemiştir.
O yüzden amaç, sonuç.
Amacın gerçekleşip gerçekleşmediğini bilmiyoruz.
Sınavda başarılı olmak için çalışıyor cümlesinde nedir sonucumuz?
Çalışıyor.
Hangi amaçla çalışıyor?
Sınavda başarılı olmak için.
Sınavda başarılı olma durumu gerçekleşmiş mi?
Başarılı olmuş mu daha belli değil.
O yüzden burası nedir?
Amaçtır.
Eve katkısı olsun diye uğraşıyor.
Nedir sonucumuz?
Uğraşıyor.
Sonuç.
Peki hangi amaçla uğraşıyor?
Eve katkısı olsun diye.
Eve katkı verip vermediği belli mi?
Şu an için daha belli değil.
Gerçekleşmemiş bir durum var çünkü ortada.
Amaç, sonuç ve neden sonuç cümleleri birbirine karıştırılmamalıdır.
Çünkü birbirlerine çok benziyorlar.
Amaç sonuç cümlelerinde birinci yargı henüz gerçekleşmemiş bir durumu anlatırken neden sonuç cümlelerinde gerçekleşmiş bir durum vardır.
Örnekleri anlatırken zaten üzerinde durmuştuk.
Birinci yargı gerçekleşmişse neden, sonuç gerçekleşmemiş ise amaç sonuç diyebiliyoruz.
Bakalım şimdi örneklerle devam edelim.
Sana yardım etmek için geldim.
Otobüsü kaçırdığım için geç kaldım.
Şimdi sonuçlara bir bakalım, ilk önce.
Sana yardım etmek için geldim.
Sonucumuz nedir?
Geldim sonuçtur.
Niçin sorusunu sorduğumuz zaman sana yardım etmek için cevabını alıyoruz fakat gerçekleşmiş bir durum mu var, gerçekleşmemiş bir durum mu var hemen ona bakalım.
Şimdi sana yardım etmek için ifadesindeki şu kısma baktığımız zaman gerçekleşmiş mi olduğunu görüyoruz, gerçekleşmemiş mi olduğunu görüyoruz.
Bu da daha gerçekleşmemiş bir durum vardır.
O yüzden hangi amaçla?
diye soru sorarsak daha uygun olur.
O zaman buraya ne diyoruz?
Amaç.
Otobüsü kaçırdığım için geç kaldım, geç kaldım.
Nedir?
Sonuçtur.
Niçin geç kaldım?
Otobüsü kaçırdığım için niçin sorusu buraya oldu.
Fakat bir bakalım hangi amaçla geç kaldım oluyor mu?
Hayır olmuyor.
Niçin oluyor.
Baktığımız zaman otobüsü kaçırma durumu gerçekleşmiş mi?
Evet gerçekleşmiş.
O yüzden gerçekleşmiş olduğu için burası da nedir?
Neden sonuçtur diyoruz.
İki cümle çeşidinde de niçin sorusu sorulabilir gibi gözükmekte.
Fakat ilk önce hangi amaçla?
sorusu sorulduğunda karışıklık ortadan kalkar.
Bakalım şimdi cümleleri ise geç kaldığı için annesi kızdı.
Sonucumuz nedir?
Annesi kızdı sonuç.
Niçin kızdı?
Cevap var geç kaldığı için.
Peki hangi amaçla diye bir soralım.
Hangi amaçla annesi kızdı?
Oluyor mu?
Olmuyor.
O zaman burası nedir?
Neden.
Evet, geç kalma eylemi de zaten gerçekleşmiş.
Sen mutlu ol diye uğraşıyorum.
Uğraşıyorum nedir?
Sonucumuzdur.
Niçin uğraşıyorum?
Sen mutlu ol diye.
Sanki olabilir gibi gözüküyor.
Fakat hangi amaçla uğraşıyorum?
Sen mutlu ol diye uğraşıyorum.
Gerçekleşmiş bir durum mu var?
Gerçekleşmemiş, henüz gerçekleşmemiş bir durum mu var?
Mutlu olup olmayacağını bilmiyoruz.
O yüzden burası nedir?
Amaç.
Hangi amaçla sorusunu daha iyi cevaplıyor cümlemiz.
Evet, örneklerimize bakalım şimdi.
Isınmak için koşmaya başladı.
Sonucumuz nedir?
Koşmaya başladı.
Sonucumuz.
Ne için koşmaya başladı?
Isınmak için.
Oluyor gibi gözüküyor ama gene de bakalım.
Hangi amaçla koşmaya başladı?
Isınmak için.
Şimdi baktığımız zaman bu amaç sonuç mu?
Neden sonuç mu?
Şuradaki ısınmak için ifadesine baktığımızda gerçekleşmiş bir durum mu var?
Daha henüz gerçekleşmemiş bir durum var.
Gerçekleşmemiş, henüz gerçekleşmemiş bir durum var.
Koşmaya başlamasının amacı.
Hangi amaçla koşmaya başlamış?
Isınmak için.
O zaman burası nedir?
Amaç sonuç cümlesidir.
Konser iptal olunca moralimiz bozuldu, moralimiz bozuldu sonuçtur.
Niçin moralimiz bozuldu?
Konser iptal olunca.
Hangi amaçla diye soralım.
Hangi amaçla moralimiz bozuldu?
Konser iptal olunca.
Oluyor mu?
Amaç karşıladı mı burayı karşılamış gibi gözükmüyor.
Yine yine de bir teyit edelim, kendimizi ikna edelim.
Konserin iptal olma durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, konser iptal olmuş.
O yüzden burası nedir?
Neden?
Neden Sonuç cümlesi burası.
Mutlu olduğunda çok konuşur.
Sonucumuz ne?
Çok konuşması.
Peki.
Baktığımız zaman niçin çok konuşuyormuş?
Mutlu olduğunda.
Hangi amaçla çok konuşuyor?
Oldu mu?
Olmadı.
Niçin sorusu cevap verdi.
Mutlu olma durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet.
O yüzden neden sonuç cümlesi.
Derse yetişmek üzere erkenden çıktı.
Erkenden çıktı nedir?
Sonuç.
Niçin erkenden çıktı?
Derse yetişmek üzere.
Oluyor gibi gözüküyor, diğer sorumuzu soralım.
Hangi amaçla erkenden çıktı?
Derse yetişmek üzere.
Peki derse yetişmek üzere ifadesi gerçekleşmiş bir durum mudur yani?
Derse yetişip yetişmediğini biliyor muyuz?
Ya da henüz olmuş mu bu durum?
Hayır, olmamış.
O zaman amaç diyoruz.
Derse yetişmek üzere erkenden çıktı da amaç sonuç cümlesi bizim için.
Bir olayın ya da durumun hangi sebeple veya gerekçeyle yapıldığını bildiren cümlelere diyoruz.
Bu cümleler de yükleme niçin?
sorusu sorulur.
Için, dolayı, çünkü, -diğinden, -dığı için gibi ifadeler kullanılmaktadır.
Dikkat edelim şimdi verdiğimiz cümle örneklerinden anlamaya çalışalım.
Cevap veremeyince çok utandım.
cümlesine bir bakalım şimdi.
Sonucumuz Nedir?
Çok utandım.
Niçin sorusunu soralım şimdi niçin çok utandım?
Cevap veremeyince.
Burası da o zaman bizim nedenimiz.
Neden sonuç cümlesi.
Bir de bunun şuraya dikkat etmemiz gerekiyor.
Bu tarz cümlelerde amaç sonuç cümlesinde de bunu göreceğiz, iki tane yargı var.
Cevap veremeyince çok utandım.
Şimdi birinci cümleye baktığımız zaman, birinci yargıya baktığımız zaman gerçekleşip gerçekleşmediğine dikkat etmemiz lazım.
Cevap veremeyince ifadesi gerçekleşmiş bir durumdan bahseder.
Sonucumuz zaten gerçekleşmiş, utanma sonucuyla gerçekleşmiş.
Cevap verememe gibi bir durum var.
Yani gerçekleşmiş bir durumdan bahsediyor.
Neden sonuç cümlelere buna dikkat edeceğiz.
Verilen birinci yargı da gerçekleşmiş olacak.
İkinci yargı da zaten sonuç olduğu için gerçekleşmiş olacak.
Yorgun olduğundan gelememiş.
Bakalım şimdi.
Gelememiş sonucumuz.
Niçin gelememiş?
Yorgun olduğundan gelememiş.
Yorgun olma durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, neden sonuç cümlesinde örneklerimize şimdi devam edelim tekrar.
Susuzluktan toprak çatlamış.
Toprak çatlamış sonucumuz.
Niçin toprak çatlamış?
Susuzluktan.
Yani nedenimiz neymiş buradaki?
Toprağın susuz kalması imiş.
Susuzluktan durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, gerçekleştiği için toprağın çatlaması söz konusu olmuş zaten.
Evet, diğer cümlemize bakalım.
Anlattıklarından dolayı ağzımız açık kaldı.
Ağzımız açık kaldı sonuç.
Niçin ağzımız açık kaldı?
Anlattıklarından dolayı.
Burada da anlatma eylemi gerçekleştirilmiş olduğu için buradaki sonucumuz bu şekilde.
Batı edebiyatını sevdiğinden o tarz romanlar okur.
Baktığımız zaman şimdi o tarz romanlar okur bizim sonucumuz.
Devamlılık şu şekilde.
Peki bu sonucu baktığımız zaman niçin o tarz romanlar okuyor?
Batı edebiyatını sevdiğinden.
Bu Batı edebiyatını sevme durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, gerçekleşmiş bir durumdur.
Amaç sonuç cümleleri.
Eylemin hangi amaca, hangi hedefe yönelik olarak yapıldığını anlatan cümlelerdir.
Yükleme hangi amaçla?
sorusu sorulur.
Hangi amaçla sorusu sorulur.
Amaç anlamı -mek için, diye, üzere, -e, -a...
gibi kavramlarla daha devamı olabilir yani kavramlarla sağlanır.
Amaç sonuç cümlelerinde dikkat edeceğimiz bir nokta var.
Neden sonuç cümlelerindeki gibi.
2 yargı taşır cümleler.
Birinci yargı ve ikinci yargı şeklinde.
Birinci yargı amaç sonuç cümlelerinde daha gerçekleşmemiştir.
Buna dikkat ederek şimdi örneklerimize bakalım.
Onu göreyim diye buraya geldim.
Şimdi sonucumuz nedir?
Buraya geldim sonucumuz.
Hangi amaçla buraya geldim?
Onu göreyim diye.
Buraya amaç dedik.
Yine de bir hali teyit etmeye çalıştığımız zaman onu göreyim diye ifadesine baktığımızda buradaki durum gerçekleşmiş midir, gerçekleşmemiş midir onu göreyim diye.
Amacımız burası fakat daha gerçekleşip gerçekleşmediği belli değil.
Gelme gerçekleşmiş ama şu amaç daha gerçekleşmemiştir.
O yüzden amaç, sonuç.
Amacın gerçekleşip gerçekleşmediğini bilmiyoruz.
Sınavda başarılı olmak için çalışıyor cümlesinde nedir sonucumuz?
Çalışıyor.
Hangi amaçla çalışıyor?
Sınavda başarılı olmak için.
Sınavda başarılı olma durumu gerçekleşmiş mi?
Başarılı olmuş mu daha belli değil.
O yüzden burası nedir?
Amaçtır.
Eve katkısı olsun diye uğraşıyor.
Nedir sonucumuz?
Uğraşıyor.
Sonuç.
Peki hangi amaçla uğraşıyor?
Eve katkısı olsun diye.
Eve katkı verip vermediği belli mi?
Şu an için daha belli değil.
Gerçekleşmemiş bir durum var çünkü ortada.
Amaç, sonuç ve neden sonuç cümleleri birbirine karıştırılmamalıdır.
Çünkü birbirlerine çok benziyorlar.
Amaç sonuç cümlelerinde birinci yargı henüz gerçekleşmemiş bir durumu anlatırken neden sonuç cümlelerinde gerçekleşmiş bir durum vardır.
Örnekleri anlatırken zaten üzerinde durmuştuk.
Birinci yargı gerçekleşmişse neden, sonuç gerçekleşmemiş ise amaç sonuç diyebiliyoruz.
Bakalım şimdi örneklerle devam edelim.
Sana yardım etmek için geldim.
Otobüsü kaçırdığım için geç kaldım.
Şimdi sonuçlara bir bakalım, ilk önce.
Sana yardım etmek için geldim.
Sonucumuz nedir?
Geldim sonuçtur.
Niçin sorusunu sorduğumuz zaman sana yardım etmek için cevabını alıyoruz fakat gerçekleşmiş bir durum mu var, gerçekleşmemiş bir durum mu var hemen ona bakalım.
Şimdi sana yardım etmek için ifadesindeki şu kısma baktığımız zaman gerçekleşmiş mi olduğunu görüyoruz, gerçekleşmemiş mi olduğunu görüyoruz.
Bu da daha gerçekleşmemiş bir durum vardır.
O yüzden hangi amaçla?
diye soru sorarsak daha uygun olur.
O zaman buraya ne diyoruz?
Amaç.
Otobüsü kaçırdığım için geç kaldım, geç kaldım.
Nedir?
Sonuçtur.
Niçin geç kaldım?
Otobüsü kaçırdığım için niçin sorusu buraya oldu.
Fakat bir bakalım hangi amaçla geç kaldım oluyor mu?
Hayır olmuyor.
Niçin oluyor.
Baktığımız zaman otobüsü kaçırma durumu gerçekleşmiş mi?
Evet gerçekleşmiş.
O yüzden gerçekleşmiş olduğu için burası da nedir?
Neden sonuçtur diyoruz.
İki cümle çeşidinde de niçin sorusu sorulabilir gibi gözükmekte.
Fakat ilk önce hangi amaçla?
sorusu sorulduğunda karışıklık ortadan kalkar.
Bakalım şimdi cümleleri ise geç kaldığı için annesi kızdı.
Sonucumuz nedir?
Annesi kızdı sonuç.
Niçin kızdı?
Cevap var geç kaldığı için.
Peki hangi amaçla diye bir soralım.
Hangi amaçla annesi kızdı?
Oluyor mu?
Olmuyor.
O zaman burası nedir?
Neden.
Evet, geç kalma eylemi de zaten gerçekleşmiş.
Sen mutlu ol diye uğraşıyorum.
Uğraşıyorum nedir?
Sonucumuzdur.
Niçin uğraşıyorum?
Sen mutlu ol diye.
Sanki olabilir gibi gözüküyor.
Fakat hangi amaçla uğraşıyorum?
Sen mutlu ol diye uğraşıyorum.
Gerçekleşmiş bir durum mu var?
Gerçekleşmemiş, henüz gerçekleşmemiş bir durum mu var?
Mutlu olup olmayacağını bilmiyoruz.
O yüzden burası nedir?
Amaç.
Hangi amaçla sorusunu daha iyi cevaplıyor cümlemiz.
Evet, örneklerimize bakalım şimdi.
Isınmak için koşmaya başladı.
Sonucumuz nedir?
Koşmaya başladı.
Sonucumuz.
Ne için koşmaya başladı?
Isınmak için.
Oluyor gibi gözüküyor ama gene de bakalım.
Hangi amaçla koşmaya başladı?
Isınmak için.
Şimdi baktığımız zaman bu amaç sonuç mu?
Neden sonuç mu?
Şuradaki ısınmak için ifadesine baktığımızda gerçekleşmiş bir durum mu var?
Daha henüz gerçekleşmemiş bir durum var.
Gerçekleşmemiş, henüz gerçekleşmemiş bir durum var.
Koşmaya başlamasının amacı.
Hangi amaçla koşmaya başlamış?
Isınmak için.
O zaman burası nedir?
Amaç sonuç cümlesidir.
Konser iptal olunca moralimiz bozuldu, moralimiz bozuldu sonuçtur.
Niçin moralimiz bozuldu?
Konser iptal olunca.
Hangi amaçla diye soralım.
Hangi amaçla moralimiz bozuldu?
Konser iptal olunca.
Oluyor mu?
Amaç karşıladı mı burayı karşılamış gibi gözükmüyor.
Yine yine de bir teyit edelim, kendimizi ikna edelim.
Konserin iptal olma durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet, konser iptal olmuş.
O yüzden burası nedir?
Neden?
Neden Sonuç cümlesi burası.
Mutlu olduğunda çok konuşur.
Sonucumuz ne?
Çok konuşması.
Peki.
Baktığımız zaman niçin çok konuşuyormuş?
Mutlu olduğunda.
Hangi amaçla çok konuşuyor?
Oldu mu?
Olmadı.
Niçin sorusu cevap verdi.
Mutlu olma durumu gerçekleşmiş bir durum mudur?
Evet.
O yüzden neden sonuç cümlesi.
Derse yetişmek üzere erkenden çıktı.
Erkenden çıktı nedir?
Sonuç.
Niçin erkenden çıktı?
Derse yetişmek üzere.
Oluyor gibi gözüküyor, diğer sorumuzu soralım.
Hangi amaçla erkenden çıktı?
Derse yetişmek üzere.
Peki derse yetişmek üzere ifadesi gerçekleşmiş bir durum mudur yani?
Derse yetişip yetişmediğini biliyor muyuz?
Ya da henüz olmuş mu bu durum?
Hayır, olmamış.
O zaman amaç diyoruz.
Derse yetişmek üzere erkenden çıktı da amaç sonuç cümlesi bizim için.
