Bu dersimiz de edebiyat ve felsefe ilişkisi üzerinde duracağız.
Şimdi felsefe bir düşünce bilimidir arkadaşı.
Sanatçı eserini koyarken, ortaya koyarken felsefe biliminden faydalanacak mı?
Evet.
Peki eserini ortaya koyarken aslında farklı düşüncelerin etkisinde kalmayacak mı?
Tabiki de kalacak.
Bakın.
Bir sanatçı eserini ortaya koyarken mutlaka farklı düşüncelerin etkisinde olacaktır.
Peki farklı düşüncelerin etkisinde olması onu felsefeye yaklaştıracak mı?
Tabi ki de yaklaştıracak.
Hem Türk bakın hem dünya edebiyatında birçok sanatçı eserini oluştururken aslında felsefi bir düşünceden etkilenir arkadaşlar.
Her sanatçının mutlaka bir felsefi düşünceden etkilendiğini söyleyebiliriz.
Peki bu felsefi düşünceler ve akım.
Bunlar felsefi düşünceler.
Daha sonra akım olarak kendisini göstermiş.
Mesela bakın klasik izm, yani bir felsefe akımı.
Ama ne oldu?
Sanatçılar eserlerini yazarken klasik akımının etkisinde veya romantizm akımının etkisinde veya modernizm akımının etkisinde.
Veya günümüzde özellikle kullanılan, son zamanlarda kullanılan postmodernizm.
Bakın yine bunlar arkadaşlar.
Sanatçıların edebiyat akımından faydalandığını, edebiyatın aslında felsefeden istifade ettiğini bize gösteren örneklerdir.
Peki felsefe tarihine baktığımızda birçok filozofun bakın dikkat.
Aynı zamanda edebi bir tarz kullandığını görürüz.
Hatta ilk çağ filozoflarından bazıları görüşlerini şiir şeklinde yazmıştır.
Bu aynı zamanda onların bir ozan, bir şair olduğunu gösteriyor.
Mesela Platon, mesela Agustin, mesela nice.
Bakın bunlar filozoftur ve bunlar eserlerini düşünürdür.
Daha doğrusu bunlar eserlerini oluştururken şiir şeklinde edebi tarz oluşturmuştur ve bu da edebiyatla felsefe arasındaki ilişkiyi bize açıkça göstermektedir.
Arkadaşlar.
Yine arkadaşlar, bazı edebiyat ürünlerinin arka planında biz felsefi düşünceler olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak bu düşünceler bir felsefi metin kalınlığıyla değil, onu değiştirerek, dönüştürerek estetik bakın bir söylemle anlatılması gerekir.
Yani ben felsefik bir düşünceyi aldım, onunla ilgili bir eser ortaya koyacağım.
Ama ben bunun kalkıp felsefenin anlatımıyla, felsefenin tarzıyla yapamam.
Bunu edebi metne dönüştürebilmek için bunu kurgulamak gerekir.
Estetik bir hale dönüştürüp o şekilde ifade etmem gerekir arkadaşlar.
İşte insan hayatı, onun varoluşu ve özgürlüğü gibi konular felsefenin soyut diliyle anlaşılır kalınamaz.
İşte bu durumda arkadaşlar edebiyat devreye girecek ve felsefeye bakın.
Somut ufuk kazandıracak.
Yani bizler varoluşu, özgürlüğü, insan hayatını işleyecek bir konu olduğunu düşünelim ve felsefe bunu soyut bir şekilde anlatır ve bu durumda edebiyat devreye girecek.
Bu soyut luğu bakın edebi bir üslupla somut hale getirecek.
Dolayısıyla edebiyat sadece estetik bir heyecan.
Bakın buraya dikkat!
Edebiyat sadece estetik bir heyecan uyandırmak ile kalmayıp belli bir düşünceyi de ileten bilmektedir.
Peki, belli bir düşünceyi ilettiği öne göre, felsefe de düşünce bilimi olduğuna göre, o zaman biz edebiyat ile felsefe arasında böyle bir ilişkiden de söz edebiliriz dedik ve bu dersimizi de burada bitirdik.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.
Edebiyatın felsefe ile ilişkisi nedir?
İnsan hayatı, onun varoluşu ve özgürlüğü gibi konular felsefenin soyut diliyle anlaşılır kılınamaz. İşte bu durumda edebiyat devreye girer ve felsefeye somutluk kazandırır. Dolayısıyla edebiyat sadece estetik bir heyecan uyandırmakla kalmayıp belli bir düşünceyi de iletebilir.
Şiir yazan filozoflar kimlerdir?
Platon, Augustine, Nietzsche gibi ilk çağ filozofları görüşlerini şiir şeklinde dile getirmiş ve aynı zamanda birer ozan olmuşlardır.
Edebiyat ve felsefe arasındaki ilişkiyi örnekleyen eserler nelerdir?
Platon'un "Yunan Mitleri" adlı eseri, mitolojik hikayeler aracılığıyla felsefi fikirleri anlatır.
Friedrich Nietzsche'nin "Thus Spoke Zarathustra" adlı eseri, felsefi fikirlerini edebi bir dille anlatır.
Albert Camus'un "The Stranger" adlı eseri, insanların anlam arayışını ve hayatın anlamsızlığını ele alır.
Jean-Paul Sartre'ın "Nausea" adlı eseri, insanın varoluşsal sorunlarını ve insanın yalnızlığını ele alır.
Edebiyat ve felsefenin ortak noktası nedir?
Edebiyat ve felsefenin ortak noktası, insan deneyimini ve insanın yerini dünyada sorgulamaktır. Edebiyat, insan deneyimlerini, duygularını, düşüncelerini ve hayatın anlamını anlatmak için dil ve imgeleme gibi araçlar kullanır. Felsefe ise insan deneyimlerini, düşüncelerini ve hayatın anlamını araştırmak için mantık ve rasyonalizasyon gibi araçlar kullanır. Her iki alan da insanın varoluşsal sorunlarını, insanın yerini dünyada ve insanın anlam arayışını ele alır.
Edebiyat ve felsefenin farklılıkları nelerdir?
Edebiyat ve felsefe arasında bazı temel farklılıklar vardır:
- Amaç: Edebiyat, okuyucuların deneyimlerini, duygularını, düşüncelerini ve hayatın anlamını anlatmak için dil ve imgeleme gibi araçlar kullanır. Felsefe ise insan deneyimlerini, düşüncelerini ve hayatın anlamını araştırmak için mantık ve rasyonalizasyon gibi araçlar kullanır.
- Dil: Edebiyat dilin estetik ve edebi yönlerini kullanır. Felsefe ise dilin daha açık ve net bir şekilde kullanılmasını tercih eder.
- Uzunluk: Edebiyat eserleri genellikle daha uzun ve ayrıntılıdır. Felsefe eserleri ise genellikle daha kısa ve özdür.
- Anlatım şekli: Edebiyat, hikaye, şiir, oyun gibi anlatım şekilleri kullanır. Felsefe ise genellikle argumentatif bir anlatım şekli kullanır.
Edebiyat felsefeden nasıl faydalanır?
Sanatçılar eserlerini oluştururken felsefi bir düşünceden etkilenebilir. Klasizm, modernizm, postmodernizm, romantizm gibi örnekler verilebilir.
