Edebi Metinler

Bu dersimiz de metinlerin sınıflandırılması konusu üzerinde duracağız.
Biz metinleri, mizi, sınıfı andırırken ikiye ayıracağız.
Yazılı metinler ve sözlü metinler, yazılı metinleri.
Tabloda da gördüğünüz gibi yine iki başlık altında inceleyeceğiz.
Birincisi edebi metinler, bir diğeri öğretici metinler.
Bu dersimiz de edebi metinlerin sınıflandırılması üzerinde duracağız.
Peki biz edebi metinleri mizi sınıfla andırırken kaç ayıracağız?
İkiye, olayın çevresinde bir olayı anlatan metinler, coşku ve heyecana bağlı metinler isterseniz coşku ve heyecana bağlı metinler.
Zaten bir metni miz var, o da hangisidir?
Şiirdir arkadaşlar.
Şiirler, coşku ve heyecan dile getiren metinlerdir.
Şimdi gelelim olay çevresinde gelişen metinlere.
Bu metinleri de biz yine kendi arasında iki başlık altında inceleyeceğiz.
Birincisi anlatmaya bağlı metinler.
Yani bir olayın anlatıldığı metinler.
İkincisi, göstermeye bağlam etsinler.
Yani bir olayın gösterildiği metinler.
Önce isterseniz anlatmaya bağlı metinleri.
Miz hangileridir?
Onlar üstünde durmaya başlayalım.
Bakın anlatmaya bağlı metinleri miz.
Eğer uzun bir olayı yaşanmış veya yaşanması muhtemel uzun bir olayı anlatıyorsa, bu romandır yaşanmış veya yaşanma ihtimali olan olayların kısaca anlatıldı.
Tabii ki değer, mekan ve kişilerin olması gerekir.
Kısaca anlatıyorsa kıssa.
Anlatıldığı romana göre daha kısa anlatılan türe biz hikaye diyeceğiz.
Kahramanı olağanüstü kişiler olan cinler, periler, devler gibi.
Bu edebi türümüzün ismine de biz masal diyeceğiz.
Eğer hayvanlar konuşturur olmuşsa, hayvanlardan oluşan bu türümüzün, hayvanların kişi eleştirilmesi yoluyla anlatılan bu türü müzede biz fabl diyeceğiz.
Milletlerin hayatında derin izler bırakan savaş, göç, afet gibi olayların anlatıldığı destanlar yine bizim anlatmaya bağlı.
Metinleri bizdendir.
Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin gibi genellikle aşk konusunun işlendiği, anlatmaya bağlı ettiğimiz halk hikayesidir.
Hemen onu da buraya yazalım.
Destana göre doğruluğuna daha fazla inanılan türümüzün ismi de efsanedir.
Onu da hemen belirtelim.
Mehmet Akif Ersoy ve Tevfik Fikret'in özellikle ön planda olduğu ve bu metni başarıyla kullandığı manzum hikayeyi de hemen söyleyelim arkadaşlar.
Özellikle iki sanatçımız bu türde ünlüdür diyebiliriz.
Ve son olarak bu roman biliyorsunuz bize Tanzimat'la birlikte geldi.
Ama Tanzimat'tan önce Divan edebiyatında da sonuçta bir olay anlatılıyor.
Peki bu olaylara roman denmiyor.
Ne deniyor?
Bir olay çevresinde gelişen metinleri anlatan divan edebiyatına daha detaylı işleyeceğiz.
Bakın Mesnevi ler, Mesnevi de yine anlatmaya bağlı metinler içerisinde gösterilebilir.
Geldik.
Edebi metinleri, yani olay çevresinde gelişen metin lerimizin ikincisine göstermeye bağlı metinler.
Arkadaşlar göstermeye bağlı metinleri miz.
Bakın tiyatro.
Peki biz tiyatroyu kaça ayırıp sınıflandıran.
Az önce geleneksel Türk tiyatrosundan başlayacağız.
Geleneksel Türk tiyatrosunda en ünlü biliyorsunuz bir perde arkasında gösterilen gölge oyunu da dediğimiz Karagöz.
Zaten kahramanlarımız Karagöz ve Hacivat dır.
Herkese açık, halka açık bir meydanda oynanan Kavuklu ile Pişekar ana karakterlerinden oluşan ortaoyunu yine bizim geleneksel Türk tiyatromuz dur.
Tek kişilik gösteri olan günümüzde standartta dediğimiz meddah yine geleneksel Türk tiyatromuz dur.
Aynı zamanda kukla yine geleneksel Türk tiyatromuzun türlerinden biridir.
Ve son olarak köyler, köylerde oynanan köy seyirlik oyunlarını da unutmuyoruz.
Geleneksel Türk tiyatrosunun içerisinde gösterebiliriz.
Peki modern tiyatroda ne var?
Bakın modern tiyatroda trajedi, acıklı olayların anlatıldığı bir tiyatro türüdür.
Komedi İsminden de belli komik olayların anlatıldığı bir tiyatro türüdür.
Hem komedi, hem acıklı, hem komik, hem acıklı olayların birlikte verildiği dram, yine modern tiyatronun bir türüdür.
Uyumsuz yani saçma görünen olayların anlatıldığı absürt tiyatro yine modern tiyatronun içerisindedir ve aynı zamanda seyirciye bir mesaj vermek amacıyla seyirciyi de oyunun içine dahil etmek amacıyla yazılan epik tiyatroda modern Türk tiyatrosunun içerisinde gösterilir ve bu şekilde edebi metinleri mizi sınıflandırılmış olduk.
Bir sonraki dersimiz de.
Öğretici metinleri sınıflandıran caz ve sözlü anlatım türlerinden bahsedeceğiz.
Bir sonraki dersimiz de görüşmek üzere.