1. UNITE DENEY 1.2 Araç ve Gereçler - Plastik boru - Naylon iplik - Silgi (2 adet) • Dinamometre - Kronometre - Cetvel - Makas 2

1. UNITE DENEY 1.2 Araç ve Gereçler - Plastik boru - Naylon iplik - Silgi (2 adet) • Dinamometre - Kronometre - Cetvel - Makas 2 Merkezcil Kuvvetin Matematiksel Modeli Deneyin Yapılışı Sinif mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım. Aşağıda ve yan verilen tablolan defterimize çizelim. e Dinamometrenin tutma kolunu masanın kenanna sabitleyelim. Plastik borudan geçirdiğimiz ipin bir ucunu silgi, diğer ucunu dinamometrenin çengel rak görseldeki düzeneği kuralım. Daha sonra plastik çubuğu başımızdan daha yukarıda bir düzeyde düşey tutarak, Sig düzlemde yançapı 50 cm olan çembersel hareket yaptıralım. hareket etmelidir. Hareket, düzenli olarak yapılırken dinamometre tarafından ölçülen ipteki g Hareket süresince ellerimiz ipe dokunmamalı ve plastik çubuğu tutan elimiz olabildiğince kuvveti, silginin dairesel hareket yapması için gerekli olan merkezcil kuvveti oluşturacaktır. 1. Deney Sabit Değerler f (Hz) Frekans 1 Silgi saniyede bir tur atacak şekilde, çembersel hareket yaparken dinamometrenin goste değeri tabloya yazalım. Tablodaki değerleri kullanarak her iki durum için silginin çizgisel hızının büyüklugunu he yarak tabloya yazalım. Bulduğumuz çizgisel hız değerinin karesini alarak tabloya yazalım. r = 50 cm, m = 1 silgi, x = 3,14 v (m/s) Çizgisel hız, v = 2 ··r-f ✓ 26 Deney 1.2'de merkezcil kuvvetin çizgisel hizin karesi, çem- bersel yörüngenin yarıçapı ve düzgün çembersel hareket ya- Silgi saniyede iki tur atacak şekilde, çembersel hareket yaparken dinamometrenin göst. pan cismin kütlesi ile doğru orantılı olduğunu keşfettiniz. Yatay değeri tabloya yazalım. düzlemde düzgün çembersel hareket yapan bir cisme etki eden kuvvetleri Görsel 1.32'deki gibi gösterebiliriz. Aynı şekilde New- ton'in Ikinci Yasası'na göre merkezcil kuvvetin çizgisel hız, kütle ve yarıçap ile nasıl değiştiğini bularak merkezcil kuvvetin mate- matiksel modelini çıkaralım: F (N) Merkezcil Kuvvet File Arasinds Orant 2. Deney ◆ Bir silgi bağlı olan ipi, sırasıyla 50 cm ve 100 cm yarıçaplı çembersel hareket edecek ve yede bir tur atacak şekilde çevirelim. Her iki durumda dinamometrenin gösterdiği değerleri ta ayrı ayrı yazalım. Sabit Değerler r (cm) Yarıçap 50 100 m-1 silgi, f= 1 Hz F (N) Merkezcil Kuvvet Sabit Değerler m (adet) 1 adet 2 adet 3. Deney 50 cm yarıçaplı çembersel hareket yapan ipin ucuna sırasıyla eşsit kütledela sagilerden onds bir tanesini sonra iki tanesini birlikte bağlayalım. Ipi saniyede bir tur atacak şekilde çevirelim Her durumda dinamometrenin gösterdiği değerleri tabloya ayn ayn yazalım. r = 50 cm, f= 1 Hz F (N) Merkezcil Kuvvet Değişkenler arasında doğru orantı var ise birbirleri ile bölüm durumunda, ters oranb varsa çar- pim durumunda yazarak F, v ver arasındaki matematiksel modeli çıkartalım. Deney Sonu Değerlendirme 1. Merkezcil kuvvet ile çizgisel hız arasında nasıl bir orantı vardır? 2. Merkezcil kuvvet ile yarıçap arasinda nasıl bir orantı vardır? 3. Merkezcil kuvvet ile cismin kütlesi arasında nasıl bir orantı vardır? 4. Deneyde ölçüm sonuçlarını etkileyen faktörler nelerdir? 7 Mma eşitliğinde a yerine a--- v² r m.v² bulunur. M r F., ile m ve v² ile doğru orantılıdır. Çizgisel sürat (v) yerine v = wr yazılırsa M m.w².2 M Y ile r doğru orantılıdır. Eşitlikteki yazılırsa -m-w².r bulunur. FM vetin yönünü ifade etmektedir. CEMBERSEL HAREKEY Fer Acasindak Orarti 27 Filem Arasındaki Orants işareti merkezcil kuv- N G Görsel 1.32: Yatay duzlemde gem bersel hareket @