15. Bir eleştiri yöntemi olarak metin dil bilimi, metnin dilsel yapısını inceler; metnin tutarlılığı ve anlam olgularını ele alı

15. Bir eleştiri yöntemi olarak metin dil bilimi, metnin dilsel yapısını inceler; metnin tutarlılığı ve anlam olgularını ele alır. Değişik metinler arasında farklı ve ortak yönleri dil- sel boyutta ve anlam yaratımı açısından inceler. Roman ve öykü gibi yazınsal türlerde metnin kurgusunu anla- mak bakımından başat inceleme yöntemlerinden biridir. Bu yöntem, dile ve dil bilgisi kurallarına yönelik bir üst bakış kazandırmaya da yarar. Bu yöntemde unutulma- ması gereken birinci kural, metne bağlı kalmaktır. İkinci aşamada metne bağlı kalınarak toplumsal, tarihsel olgu ve durumlardan söz edilebilir. Üçüncü olarak çalışma sonunda yorum payı bırakılabilir. Ancak yorumlar metin- le desteklenerek, metin göz ardı edilmeden yapılırsa daha verimli bir çalışma sağlanacaktır. Aşağıdakilerden hangisi bu yöntemi kullanan bir roman eleştirmeninin eleştirisinde soracağı sorular- dan biri olamaz? A) Betimlemelerde kullanılan niteleyici sözcükler, kahra- manın yaşadığı çevreyi anlatmada başarılı olmuş mu? B) Yazarın hayatı göz önünde tutulduğunda metnin bilinirliği ile ilgili hangi çıkarımlarda bulunulabilir? C) Önceki dönemlerde yazılmış romanlarla anlamsal ve dilsel bakımdan ortak yönler barındırıyor mu? D) Metnin kurgusu ve anlatımı, birbiriyle uyumsuz ifa- delere yer vermeyecek şekilde oluşturulmuş mu? E) Metinde tarihî ve toplumsal olgularla organik bağ kurul- maya çalışılırken gramer kurallarına uyulmuş mu? 1 C M