15. Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soğukluğunu ve- beya ılıklığını gösteren nicelik, "sıcaklık" olarak bilinir. Bir maddeni

15. Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soğukluğunu ve- beya ılıklığını gösteren nicelik, "sıcaklık" olarak bilinir. Bir maddenin sıcaklığı değişiyorsa, çevresine isi veriyor ya da çevresinden isi alıyordur. Çevremizdeki maddelerin neredeyse tamamı sıcaklıkları arttığı zaman genleşir ve hacimleri artar. Katı ya da sıvı hâldeki bir maddenin taneciklerini bir arada tutan ana kuvvet elektromanyetik etkileşimdir. Maddelerin yoğun fazlar (katı, sıvı) oluş- turmalarından da anlaşılabileceği gibi, tanecikler ara- sındaki çekme kuvvetleri itme kuvvetlerine baskın ge- lir. Isıtma sırasında maddeye verilen enerji, taneciklerin maddeyi bir arada tutan kuvvetleri kısmen de olsa yen- mesini ve taneciklerin birbirinden uzaklaşmasını sağ- lar. Bu nedenle, genel olarak sıcaklığı artan maddele- rin hacimleri de artar. Su ise yukarıda anlatılan duruma bir istisna oluşturur. Soğutulan SIVI suyun hacmi 4°C'ye kadar beklendiği gibi azalırken, 4°C'den sonra artmaya başar. Hacimde soğumayla beraber yaşanan bu artış donma sırasında da devam eder. Bu olguyu açıklaya- bilmek için su moleküllerinin katı hâldeki kristal yapısı- na bakmak gerekir. Sudaki hidrojen ve oksijen atomla- ri arasında oluşan hidrojen bağları, su katı hâldeyken hidrojen atomlarının farklı iki su molekülünün oksijen atomlarını birleştiren doğrusal çizgiye yakın bir nokta etrafında konumlanmasını sağlar. Oluşan bu hidrojen bağları katı hâlde boşluklu bir yapı oluşmasına neden olur. Sıcaklık artışıyla moleküllerin enerjisi arttığı za- man ise, hidrojen bağları sebebiyle oluşan boşluklu ya- pi bozulur ve hacim azalır. -7004 DENEME say. Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisinin karşılı- ğı olabilir? A) Genleşme nedir? B) Su Donarken Neden Genleşir? C) Gazlarda genleşme nasıl oluşur? D) Katı cisimlerde yüzeyce genleşme nasıl gerçekleşir? E) Elektromanyetik etkileşim nedir? 16 Ass ☐PIVA YAYINLARI