e Z 4. ÇIKMIŞ SORU OSYM KÖŞESİ. Binlerce yıl sağlam kalabilen nadir malzemelerden olan çanak çömlek, insanlık tarihinin en eski
e Z 4. ÇIKMIŞ SORU OSYM KÖŞESİ. Binlerce yıl sağlam kalabilen nadir malzemelerden olan çanak çömlek, insanlık tarihinin en eski zamanlarına ışık tutan emsalsiz arkeolojik kalıntılardır. Bu malzeme, ayni zamanda tarihsel dönemlendirme için kullanılan önemli bir göstergedir. Dünya genelinde yaygın bir malzeme olduğu için üretildiği toplumları karşılaştırılabilir kilan çanak çömlek, üreticisinin tercihlerine dair hassas göstergeler de taşır. Çömlekçinin teknik ve ham madde olanaklarını, kimlik ve geleneklerini, inancını veya sosyal statüsünü çanak çömlek üzerinden okumak mümkündür. Öte yandan bu kalıntılar toplumların çevreleriyle ilişkilerine dair de önemli veriler sunar. Örneğin Çatalhöyük'te görülen ilk çanak çömlek buluntuları, dik kenarlı kâse biçimindeki kaplardır ve bu bölgenin yakın çevresinden elde edilen yerel kilden üretilmiştir. Daha dayanıklı olmaları için çamuruna bitkisel ürünler katılmış bu kaplar, gündelik hayatın bir parçası olamayacak kadar az sayıdadır. Sonraki dönemlerinde karşımıza çıkan koyu kahverengi tonlarda yüzey renklerine sahip, su testisi tipindeki çömlekler ise farklı bir ham madde olan volkanik kökenli kilden yapılmış aynı zamanda farklı bir teknoloji kullanılarak üretilmiştir. Yapılan güncel araştırmalar, hayatın her alanında oldukça yaygın kullanılmış, koyu yüzeyli çömleklerin üretildiği bu volkanik kilin kaynağının Çatalhöyük'ün yaklaşık 70 kilometre uzağındaki bir bölgeden çıktığını ortaya koydu. Bu bilgi, Çatalhöyük'te yaşayan insanların zamanla daha uzak mesafelerdeki kaynaklara hâkim olduğunu ve eşya üretim teknolojilerini bu yeni kaynaklara göre geliştirdiklerini gösterdi. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Çatalhöyük'te farklı dönemlerde üretilmiş çömlekler hem fiziksel görünüşleri hem de yapısal özellikleri bakımından farklılaşmıştır. B) Çatalhöyük toplumunun başka topluluklar üzerinde hâkimiyet kurması, çömlek üretim teknolojisini geliştirmiştir. C) Çatalhöyük'te daha dayanıklı ve kullanışlı malzemelere ulaşma isteği, çömleğin ham. maddesinin değişmesinde etkili olmuştur. D) Çatalhöyük'te çömlek kalıntılarından elde edilen bulgular, diğer eşya kalıntılarının işlevine yönelik bilgiler sağlamıştır. E) Çatalhöyük'teki çömlek kalıntıları, bölgedeki çömlek kullanımının 70 kilometreden geniş bir alana yayıldığını göstermiştir.