par Türkmenler, Türklerin göçebe yaşaması, avcılık vs. lle uğraşması sebebiyle yıl adlarına hayvan adlarının veril- diğini belir

par Türkmenler, Türklerin göçebe yaşaması, avcılık vs. lle uğraşması sebebiyle yıl adlarına hayvan adlarının veril- diğini belirtirler. Bunun dışında eski toplumlar arasında yaygın olan çeşitli nesne ve canlılara tapınma yani totemizm gibi inançların da bu adlandırmada etkili olabileceği gözden uzak tutulmamalıdır. Türkmenler, Kazaklar, Uygurlar ve diğer Türk boyları arasında hayvan adlarının yıl adlarına verilmesi ile ilgili birçok efsane ve rivayet vardır. Bir iki örnek verecek olursak: S "Kaşgarlı Mahmut, Divanü Lugait'l-t-Türk'te Türklerin bu yılların her birinde hikmet var sanarak onunla laf tuttuklarını, uğur saydıklarını belirtir. Verdiği bilgilere göre "ud yılı, savaşların çok olduğu bir yıldır. Takagu yılında yiyecek çok-otar, ancak insanlar arasında kargaşa olurmuş. Timsah-yılı girdiğinde yağmur çok yağar. bolluk olurmuş. Domuz yılmda kar ve soğuk çok olurmuş. Yani böylece Türkler her yıl bir şey olacağına inanırlarmış." Kaşgarlı, 12 Hayvanlı Türk takviminin ortaya çıkışı hakkındaki Uygur rivayetini de şöyle vermektedir: "Türk hakanlarından birisi kendi idaresinden birkaç yıl önce yapılmış olan bir savaş hakkında bilgi almak ister. Ancak danışmanların o savaşın yapıldığı yıl hususunda yanılırlar. Bunun üzerine Hakan, kendilerinin bu tarihte nasıl yanıldılarsa, daha sonra gele- ceklerin de yanılabileceklerini, bu sebeple göğün 12 burcu ve 12 ay sayısınca her yıla birer ad konulmasını ister. Ha- kanın teklifi kurultayca benimsenir. Daha sonra bir sürek avına çıkılır. Hakan, hayvanların Ilısu'ya doğru sürülmesini ve sıkıştırılmasını emreder. Av bu şekilde devam eder. Bu sırada bazı hayvanlar suya atlayarak karşı sahile çıkmaya çalışırlar. On iki hayvan bunu başarır. Böylece karşıya geçen hayvanların adını sırasıyla her bir yıla ad olarak verirler. Bu hayvanlardan birincisi sıcan < siçgan imiş. İlk geçen bu hayvan olduğu için senenin başı bu adla anılmıştır." Türkmenler arasındaki rivayet: Eskiden hayvanlar arasında "Kim yılı önce görürse, onun adını yıl adlarının ilki olsun" şeklinde bir şart öne sürülmüş. Bunu duyan deve "Ben hayvanların hepsinden uzun ve iriyim, bu yüzden de yılı ilk ben görürüm, adım da yıl adlarının birincisi olur." diye kibirlenmiş. Ama yılın görüleceği sıralarda sıçan devenin hörgücüne çıkıp deveden önce yılı görmüş. Yıl adlarının ilkine de onun adı verilmiş. Deve buna çok sinirlenip sıçana saldırmış. Sıçan kuma (başka rivayette küle) girip saklanmış. Devenin hala kül görünce oturup ağnaması taa o zaman- ki düşmanlıktan kalmadır," derler. Dr. Nergis BIRAY, A.O. Türkiyat Araştırmaları Ensititüsü Dergisi Sayı 39. Erzurum 2009 Prof. Dr. Hüseyin AYAN özel Sayısı "Divano-Lugat'it Türk 1, 1985, s,344,349 . Bozkır kültürüne sahip Türk topluluklarının takvimi 6. Uygur rivayetine göre 12 hayvanlı Türk takviminde kullanmalarında; senenin başının sıçan ile adlandırılması; 1. ekip biçme zamanını belirlemek, 1. Ilisu Nehri'nde karşıya geçen ilk hayvan olması, II. göç hareketlerini düzenlemek, III. ticari faaliyetlerini geliştirmek X amaçlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? II. diğer hayvanlara göre küçük olması, III. kutsal kabul edilmesi durumlarından hangileriyle ilgilidir? A) Yalnız I C) Yalnız III O A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II B) Yalnız II E) I, II ve III Altın citdigim Cve Il