Söz Sanatları 7. Ben bir ayrık otuyum Ne buğday amcam ne pirinç dayım. Mısırla akraba bile değilim. Bir yeşermeye göreyim: Kızma

7. D) Açıklayıcı Hintli bir adam suda bata çıka ilerlemeye çalışırken yanına bir akrep gelir. Onu kurtarmaya karar verir ve parmağını akrebe uzatır ama akrep onu sokar. Hintli tekrar akrebi sudan kurtarmaya çalışır ama akrep onu tekrar sokar. Yakınlarındaki başka biri ona, sü- rekli onu sokmaya çalışan akrebi kurtarmaya ça- lışmaktan vazgeçmesini söyler. Ama Hintli adam şöyle der: Sokmak akrebin doğasında vardır. Benim doğamda ise sevmek var. Neden sokmak akrebin doğasında var diye kendi doğamda olan sevmek- ten vazgeçeyim? Bu metnin dil ve anlatımıyla ilgili olarak aşağı- dakilerden hangisi söylenemez? A) Doğrudan anlatım cümlesine yer verilmiştir B) Kişileştirmeden yararlanılmıştır. C) Zıt anlamlı sözcüklerin bir araya gelmesiyle olu- şan ikilemeye yer verilmiştir. D) Öyküleyici anlatım biçimi kullanılmıştır. Ankara Yayıncılık ildo gelisen çocuklar üzerinde anne ve 10

Sarı saçlarına deli gönlümü Bağlamışlar, çözülmüyor Mihriban! Ayrılıktan zor belleme ölümü Görmeyince sezilmiyor Mihriban! Yar deyince kalem elden düşüyor Gözlerim görmüyor aklım şaşıyor Lambada titreyen alev üşüyor Aşk kâğıda yazılmıyor Mihriban! Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu dizelerdeki sözcüklerden birinin eş seslisi kullanılmıştır? A) Viraja hızlı giren otomobil, yoldan çıkarak yar- dan aşağı yuvarlanmış. Komşu çocukları bize gelince kardeşim bütün oyuncaklarını ortalığa saçıyor. Sınava girecek öğrenciler için sıraların üzerine Kalem ve silgi bırakıldı. D) Her gün saatlerce bilgisayar oyunu oynadığı için gözleri bozulmuş.

a 7. TEST-5 Tezat sanatının olabilmesi için karşıt anlamlı iki kelimenin bir arada kullanılması yeterli değildir. Bir- birine karşıt özellik ve durumların da belirtilmesi gerekir. Örneğin "Gidiyorum gündüz gece." dize- lerinde "gündüz ve gece" sözcükleri karşıt olmalarına rağmen tezat sanatı yoktur. Çünkü burada şair sürekli, durmadan gittiğini ifade etmiştir ve birbirine zit durumlar söz konusu değilidr. Ama "Ağlarım aklıma geldikçe gülüştüklerimiz." cümlesinde şairin güldüğünü hatırlayınca ağlaması te- zat sanatına örnektir. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde tezat sanatına yer verilmiştir? A) İncecikti, gül dalıydı Dokunsam kuruyacaktı Dokunmadım kurudu Gitme, sonbahar oluyorum, sonrası hiç B) Görmediğim şeyi asla sezemem Korku bilmem hiç yalnız gezemem İcap etse de kendi adımı yazamam Kâtiplikte ün salmışlığım var C) Sülfür inceldi ve en yorgun yerinden kırıldı ayna Tenhaydı düşlerim, geceydi, çıkıp geldim işte Su ve ateş bir de gülünç yalnızlığım var sana Getirebildiğim, kokularını yitirmişti çünkü güller SÖZ SANATLARI D) Çocuksun sen sesinin çağlayanına düştüm Bir çiçeğe tutundum düşerken, oradayım hâlâ Sallanıp durmaktayım bir saatin sarkacı Nasıl gidip geliyor gidip geliyorsa öyle

5. Kişileştirme: Hayvanlara, bitkilere, cisimlere kısacası insan dışındaki varlıklara insani özelliklerin verilmesiyle yapılan bir söz sanatıdır. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde kişileştirme yapılmamıştır? A) Sarmış ufuklarını senin gene inatçı bir duman Beyaz bir karanlık ki gittikçe artan C) Dağlar var karanlık, dağlar var beyaz. Korka korka eteğinden öper yaz B) Ne şehir ne deniz kokan gemiler Bir yağmur bilirim bir de kaldırım D) O gün neşeyle Dallarında kuşlarla sohbet etti uyandı ağaç yeni güne ilk önce

7. Yedi tepeli şehrimde Bıraktım gonca gülümü Ne ölümden korkmak ayıp Ne de düşünmek ölümü Nazım Hikmet Ran Bu dizelerde aşağıdaki anlam olaylarından hangisi vardır? A) Ad aktarması C) Duyular arası aktarma B) Dolaylama D) İnsandan doğaya aktarma

byun -nun 15. Dili çözülüyor gecelerin Gölgeler kaçışıyor derine Alıp sihrini bilmecelerin Gün doğuyor şehrin üstüne Bu dizelerde başvurulan söz sanatı aşağıdakilerin hangisinde yoktur? A) Bir kanat istiyorum, beni yerden alacak Bir güneş istiyorum, gece bende kalacak B) Alnımdaki her çizgi beyaz bir gece saklar Bir başka şafaktır saçımın gördüğü aklar C) İşkence yaptıkça bana gülerdi Benim sadık yârim kara topraktır D) Uyu da gündüzler su gibi dinsin Menekşe gözlerine kirpikler insin 27 SINA YA

Martıların gözlerinden dinledim Istanbul'un boğazı yanmış dün gece Yıldızlar şahitlik etmiş, güya suçlu benmişim Bu dizelerde aşağıdaki söz sanatlarından hangi- sLkullanılmıştır? Benzetme Kişileştirme ZOE! B) Konuşturma D) Abartma

8. Pamuk ellerinizle boynuma tırmanın dizlerimden. Karıştırın ceplerimi, yüzünüzü sakalıma sürün. Altı çizili dize ilgili olarak aşağıdakilerden han- gisi söylenebilir? A) İnsan dışı varlıklar insan özelliği verilerek kişi- leştirilmiştir.X B) Varlıklar arasında benzerlik ilişkisi kurulmuştur.X C) İnsan dışı varlıklar konuşturularak konuşturma sanatı (intak) yapılmıştır. D) Benzetme amacı olmadan bir söz başka bir söz yerine kullanılmıştır.

6. Bir başka füsun fışkırıyor sanki yüzünden Bir yüz ki yapılmış dişi kaplanla hüzünden. Bu dizelerdeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kişileştirme B) Konuşturma C) Tezat (Zıtlık) D) Abartma ankarayayincilik.com.tr 21

2. Bekler o kız akşamları yaslı bir yalnızlık içinde; mutluluk özler Yuva kurmuş gözlerinde kaygı dönmeyen sevgiliyi gözler Behçet Necatigil Bu misralarda aşağıdaki duygulardan hangisi yok- tur? A) Ölüm C) Özlem B) Ayrılık D) Yalnızlık