YENİ TÜRK EDEBİYATININ PSİKOLOJİ KAYNAKLARI Genel olarak sanatın özelde ise edebiyatın "insan"ı, hayatı boyunca yaptığı yolculuk

YENİ TÜRK EDEBİYATININ PSİKOLOJİ KAYNAKLARI Genel olarak sanatın özelde ise edebiyatın "insan"ı, hayatı boyunca yaptığı yolculukta her yönüyle tanımaya; onun, kendisiyle, hemcinsleri ve nesneler dünyasıyla girdiği ilişkiyi bir tür betimlemeye çalış- tığını söyleyebiliriz. Elbette, özellikle edebî metin yaratıcısı olarak yazar-özne ile onun oluşturduğu kur. gusal dünyanın insanları bütün bu ilişkiler yumağını belli düzeyde duygusal ve düşünsel sıçramalarla yapmakta, içinde bulundukları ruh hâli her duruma, olaya ve sürece göre kırılganlık gösterip değişime uğramaktadır. Bu yönüyle bakıldığında edebiyat, edebiyat dünyası, yazar-özne, edebî eser, kurmaca evren bütünüyle psikolojinin sarmaladığı, çekip çevirdiği bir havayı teneffüs eder, etmek zorundadır. Yeni Türk edebiyatının psikoloji kaynaklarının dört yoldan oluştuğunu ifade etmek mümkündür: 1. Psikolojinin, edebiyat ve edebiyat bilimini, yazar-öznenin el yordamıyla, tesadüfen bulduğu psikolojik gerçeklikler şeklinde etkilemesi. Yeni Türk Edebiyatının oluşumunda ve başlangıcında yazı- lan metinlerdeki psikoloji varlığı bununla ilişkilendirilebilir. 2. Psikolojinin, yazar-öznenin edebiyat geleneğinden ve sadece "teorik düzlem❞de elde ettiği birikimler şeklinde Yeni Türk Edebiyatını etkilemesi; yazar-öznenin, hem içgüdüsü hem psikolojinin verileri hem de edebî geleneğin etkisiyle psikolojiden yararlanmasıyla oluşturduğu edebî metinlerden bazıları şunlardır: Halit Ziya Uşaklıgil, Peyami Safa, Reşat Nuri Güntekin metinleri bu kategoriye örnek verilebilir. 3. Psikolojinin bilimleşmesinden sonra psikoloji metinlerinden yazar-öznenin doğrudan etkilen- mesi yoluyla gerçekleşen etkilenmeler: Ahmet Hamdi Tanpınar: Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Hikâyeler; Yusuf Atılgan: Aylak Adam, Anayurt Oteli; Oğuz Atay: Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar metinleri bu kategoride değerlendirilebilir. 4. Yeni Türk Edebiyatının, edebiyat bilimine yaklaşma yöntemlerinden biri olarak "psikanaliz"i benimseme şeklinde edebiyat psikolojisi çalışan bilim adamlarının psikolojinin bütün verilerinden ya- rarlanmaları bu kategoride değerlendirilebilir. İsmet Emre, Yeni Türk Edebiyatının Psikoloji Kaynaklan A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız. 1. Yazarın psikolojisi edebî eserleri nasıl etkilemektedir? Açıklayınız.