Eşeyli Üreme konusu, TYT ve AYT Biyoloji için önemli bir konu. Her sene mutlaka soru geliyor. Eşeyli Üreme, 10. sınıf Biyoloji’nin temel taşlarından. Bilgileri öğrendikten ve soru çözmeye başladıktan sonra bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Kunduz Biyoloji eğitmenlerimizden Sakine Hoca, bu konu hakkında senin için çok faydalı bir yazı hazırladı ve mutlaka görmen gereken örnek soruları seçti!
Eşeyli Üreme
Eşeyli Üreme
EŞEYLİ ÜREME
Aynı türe ait farklı cinsiyetteki iki canlının beraberce kendilerine benzeyen yavrular meydana getirmesine eşeyli üreme denir.
- Temelinde mayoz ve döllenme vardır.
- Genetik çeşitliliğe neden olur.
- Genellikle gelişmiş canlılarda görülür.
- Oluşan bireyler değişen çevre şartlarına daha dayanıklıdır.
- Eşeyli üreme; tohumlu bitkilerde, halkalı solucanlar, yumuşakçalar, eklem bacaklılar ve derisi dikenliler gibi omurgasız hayvanlarda ve omurgalı hayvanların (balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler) tümünde görülür.
- Dişi bireylerin üreme ana hücrelerinin mayoz bölünme ile oluşturduğu gametlere yumurta (n) denir.
- Erkek üreme ana hücrelerinin genellikle mayoz bölünme ile oluşturduğu gametlere sperm (n) denir.
- Dişi ve erkek gametin birleşmesi sonucu zigot oluşmasına döllenme adı verilir.
- Zigotun geçirdiği mitozlar sayesinde hücre sayısı artar ve yeni bir birey oluşturulur.
- Üreme hızı düşüktür.
- Oluşan bireyler değişen çevre şartlarına karşı dirençlidir. Yani adaptasyon yetenekleri yüksektir.
Eşeyli Üreme Önemli Notlar!
- Eşeysiz üremenin eşeyli üremeye üstünlüğü, kısa sürede fazla birey oluşturması ve mevcut üstün nitelikli özelliklerin değişmeden yeni bireylere aktarılmasını sağlamasıdır.
- Eşeyli üremenin eşeysiz üremeye üstünlüğü ise kalıtsal çeşitlilik oluşturarak değişen çevre şartlarına dirençli bireyler oluşturmasıdır.
Hermafroditlik
- Bir canlı hem dişi hem de erkek üreme organlarının bir arada bulunmasıdır.
- Bu canlılar dişi üreme organları ile yumurta, erkek üreme organları ile de sperm üretirler.
- Bazı hermafrodit canlılar kendi sperm ve yumurtalarını dölleyerek yavru oluşturabilirler. Yani kendi kendini dölleyebilirler. Örnek olarak planarya ve bazı bitkiler verilebilir.
- Bazı hermafrodit canlılarda ise üreme hücreleri farklı zamanlarda oluştuğu için kendi kendini dölleyemez. Ayrıca bu durum genetik çeşitliliğin artmasını sağlar. Örneğin halkalı solucan ve bazı bitkiler.
Kendi kendini dölleyerek çoğalan yassı solucanlarda oluşan çeşitlilik, kendi kendini dölleyemeden farklı bireylerle çiftleşme sonucu çoğalan halkalı solucanlarda oluşan çeşitlikten daha azdır.
Bitkilerde Üreme
- Tohumsuz bitkilerde metagenez ile üreme yapılır.
- Tohumlu bitkilerde ise üreme organları mayoz bölünme ile üreme hücrelerini (sperm ve yumurta) üreterek eşeyi üremenin gerçekleştirilmesini sağlar.
- Açık tohumlu bitkilerde üreme yapısı kozalaktır. Kozalaklarda dişi ve erkek üreme organı bir arada bulunmaz. (Dişi kozalak ve erkek kozalak farklıdır.) Hermafroditik yoktur.
- Kapalı tohumlu bitkilerde üreme organı çiçektir. Bazı bitkiler aynı çiçek içinde hem dişi hem de erkek üreme organına sahip olduğundan hermafrodittir. Bazıları ise ayrı eşeylidir.
- Çiçekte sadece dişi organ varsa dişi çiçek, erkek organ varsa erkek çiçek adını alır.
- Hermafrodit olanlarından bazıları kendi kendini dölleme yapabilir. Bazıları ise farklı çiçeklerden gelen poleni kabul ederek yabancı tozlaşma yapar. Bu durum, genetik çeşitliliğin artırılmasını sağlar.
Eşeyli Üreme – Eşeysiz Üreme Farkları
Örnek Soru Çözümü
Eşeyli Üreme konusunu tam olarak anlamak için senin de tahmin edeceğin üzere bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Eşeyli Üreme konusunun önemli parçalarından olan Mayoz Bölünme konusunu da incelemeni konuyu derinlemesine öğrenmen için tavsiye ediyoruz. Partenogenez nedir, tomurcuklanarak üreme nedir gibi konuları öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekiyor. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB tarafından yayınlanan Kazanım Testlerini de çözmeni tavsiye ediyoruz. Ayrıca bu konudan sonra Eşeysiz Üreme konusuna çalışman senin için faydalı olacaktır. Eşeysiz üreme nedir, eşeysiz üremenin özellikleri gibi konularda da fikir sahibi olman önemli. Kunduz’da şu ana kadar, Canlıların Ortak Özellikleri konulu binlerce soru alanında uzman Biyoloji eğitmenleri tarafından çözüldü. Şimdi o sorulardan birkaçı senin için burada. Daha fazla Canlıların Ortak Özellikleri sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.