Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi

Merhaba sevgili arkadaşlar.
Bu dersimiz de edebiyatın diğer bilimlerle ilişkisi üzerinde duracağız.
Bir kere edebiyatın farklı bilim dallarından yararlanması bir edebi eseri zengin kılma açısından çok önemlidir arkadaşlar.
Ve aynı zamanda bu da bir edebi eserin niteliğini artırmada önemli bir etkendir.
Peki edebiyat hangi bilim dallarından faydalanır?
Edebiyat tarih biliminden faydalanır.
Bir kere bunu bileceğiz.
Edebiyat insan davranışlarını inceleyen psikolojiden faydalanır.
Edebiyat toplumları inceleyen sosyolojiden faydalanır.
Edebiyat felsefeden faydalanabilir.
Edebiyat coğrafyadan da faydalanır arkadaşlar.
Edebiyat dinden de faydalanır.
Bakın din de bir bilimdir.
Bakın şimdi biz edebiyat tarih ilişkisinden başlayacağız.
Bir kere tarih, geçmişteki insanları ve olayları inceleyen bir bilim dalıdır.
Herhangi bir dönemde yazılan bir edebi eseri incelemek için arkadaşlar bizim o dönemdeki tarihi olayları bilmemiz gerekiyor.
Bakın incelemek için o dönemin tarihi olaylarını bileceğiz.
Hemen yazıyoruz.
O dönemin tarihi olayları.
Peki tarihi bir olay olan savaşı düşünelim mesela.
Tarihçiler savaşı anlatırken neden sonuç ilişkisine göre anlatır arkadaşlar?
Tarih kitaplarına baktığınızda da böyle göreceğiz.
Ama bir edebiyatçı o olayı ne yapacaktır?
Kurgulayan haktır aynı zamanda tarihi eserler belge niteliği de taşır.
Düşünsenize bir padişahın bir anısının 100 yıllar sonra bir belge niteliği taşıdığını kesinlikle söyleyebiliriz.
Şimdi psikoloji ve edebiyat ilişkisine bakalım.
Psikoloji, insan davranışlarını inceleyen bir bilim dalıdır.
Edebi eserler oluşturulurken kahramanların hangi duygu, düşünce veya ruh halinde olduğunu bir kere bir sanatçının bilmesi lazım.
Dolayısıyla hemen buraya yazıyoruz.
Duygu, düşünce ve ruh halini mutlaka sanatçının bilmesi gerekiyor.
Arkadaşlar bunu bilecek ki kahramanları buna göre yönlendirecek.
Peki edebiyat da sosyoloji arasında bir kere nasıl bir ilişki olduğunu.
Sosyolojinin toplumları inceleyen, toplumdaki sosyal olay ve değişimleri inceleyen bir bilim dalı olduğunu bileceğiz.
Ezher Edebi eser bir sosyal çevrede doğar.
Sanatçının bu sosyal çevreden etkilenmemesi mümkün değil.
Dolayısı ile sanatçı da mutlaka toplumdaki durum ve değişimlerden etkilenecektir.
Bakın sanatçı mutlaka o toplumla çünkü sonuçta bir toplumun içinde yaşıyor.
O toplumdan tabi ki de toplumdaki toplumsal olaylardan mutlaka etkilenecektir.
Peki edebiyatla felsefe arasında nasıl bir ilişki var?
Bir kere felsefe bir düşünce bilimidir.
Sanatçı eserini ortaya koyarken bir kere kesinlikle farklı düşüncelerin etkisinde olur diyebiliriz.
Farklı düşüncelerin etkisinde olacaktır.
Olmaması mümkün değil zaten.
Hem Türk hem dünya edebiyatında birçok sanatçı eserini oluştururken mutlaka bir felsefi düşünceden etkilenecektir.
Bakın.
Bir felsefi düşünceden mutlaka etkilenir sanatçılar.
Örnek verelim.
Bakın edebi akımları hatırlayalım.
Klasik romantizm, realizm, modernizm.
Bakın bunlar birer edebi akımdır.
Ama temeli felsefi akımlara dayanıyor.
Sanatçılar bu felsefi akımlardan etkilenerek zaten eserlerini ne yapmışlar, oluşturmuşlar arkadaşlar.
Gelelim edebiyat coğrafya ilişkisine.
Insanın yaşadığı yer yaşam tarzına mutlaka etki edecektir.
Edebi eserlerde de mekan kavramı çok önemlidir arkadaşlar.
Mekanın bağlı olduğu koşullar hem kahramanı bakın dikkat.
Hem kahramanı hem de olayları yönlendirecektir.
Dolayısıyla burada bir edebiyat coğrafya ilişkisinden söz edebiliriz.
Ve geldik edebiyatla din ilişkisine.
Arkadaşlar din insanlık tarihini geçmişten günümüze kadar etkilemiştir.
Türk edebiyatına baktığımızda hem İslam öncesi hem de İslami dönemde eserlerin dinin etkisinde kaldığını söyleyebiliriz.
Şimdi konuyla ilgili örnek sorumuza bakabiliriz.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıda verilen bilim dallarından hangileri sırasıyla getirilmelidir.
Şimdi hemen parça mıza bakalım.
Arkadaşlar ve boşlukları bulmaya çalışalım.
Edebiyat incelemelerinde çeşitli bilimlerden yararlanılır.
Örneğin Yakup Kadri'nin Yaban romanını incelerken yazarın içinde bulunduğu ruhsal durum.
Peki ruhsal durum deyince biz hangi bilime bakacağız?
Psikolojiye bakacağız bakın.
B veya C şıkkı olacak.
O zaman A, D ve E seçeneklerini eledim.
Dikkat!
Ruhsal durumu belirlerken psikoloji biliminden faydalanacağız.
Sanatçının yetiştiği sosyal çevreyi incelerken eğer sosyal çevreyi, toplumsal çevreyi inceliyor isem bu sosyoloji olacak arkadaşlar.
Eserin yazıldığı dönemi incelerken de eğer o dönemden, o tarihsel dönemden faydalanacak isem bu da tarih bilimi olacaktır arkadaşlar.
O zaman psikoloji, sosyoloji ve tarih boş bırakılan yerlere sırasıyla getirilmelidir.
Dolayısıyla doğru seçeneğimiz C olacak.