Tanzimat Edebiyatı ve Servetifünun Edebiyatı

Arkadaşlar, Türk edebiyatının dönemlerinden Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı konusunu yaşayacağız.
Şimdi Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı, Tanzimat, serveti fünun diye devam edeceğiz.
Şimdi öncelikle Batı edebiyatı etkisinde gelişen Türk edebiyatımız, Avrupa'nın nasıl geliştiğinin öğrenilmesi için Fransa'ya bazı gençlerimiz gider.
Bak Fransa'ya bu gençler gördükleri yenilikleri Türk edebiyatına uygulamaya başlamışlardır.
Bunu bileceğiz bu bilgiyi.
Şimdi öncelikle Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatımızın birincisi Tanzimat Edebiyatı mıdır arkadaşlar?
Şinasi ve Agah Efendi'nin 1860'da Tercümanı Ahval gazetesini çıkarmasıyla Tanzimat edebiyatı başlar.
Bir ve ikinci dönem olarak biz Tanzimat edebiyatını göreceğiz.
Tanzimat edebiyatının birinci döneminin özelliklerini isterseniz bir görelim.
Bir kere sanat toplum içindir anlayışı var.
Çünkü halka yönelme, halka açılma var.
Sanatı bir araç olarak görmüşlerdir.
Halkı eğitme de bu önemliydi.
Dilde sadeleşme savunulmuştur ama arkadaşlar uygulayan aramışlar.
Bakın yani istemişler ama tam manasıyla divan edebiyatının etkisinden kurtulamamış vardır.
Peki hangi akımların etkisiyle eser verilmiştir arkadaşlar?
Klasiğin ve romantizm.
Bakın özellikle edebi akım olarak klasik jim ve romantizm edebi akımlarının etkisiyle eserlerini vermişlerdir.
Divan edebiyatına bakın karşı çıkmışlardır.
Hece ölçüsü ve halk edebiyatını savunmuşlardır.
Ama bunu uygulamaya geçilemeyen işlerdir.
Bakın.
Divan edebiyatının bir devamı gibi olmuşlardır.
Arkadaşlar, Tanzimat edebiyatı birinci dönem sanatçıları.
Divan edebiyatının parça güzelliğinin aksine bütün güzelliğini önem vermişlerdir.
Bakın şiirin konusu genişletilmiş günlük yaşamla ilgili her türlü bakın.
Burası çok önemli arkadaşlar.
Yani günlük yaşamla ilgili her türlü olay, duygu ve düşünce işlenmeye başlanmıştır.
Özellikle bakın vatan, millet, hak, adalet, özgürlük gibi kavramlar ilk kez edebiyatımızda bu dönem kullanılmaya başlanmıştır.
Roman, öykü, makale, deneme gibi türler edebiyatımıza ilk kez bu dönemde girmiştir arkadaşlar.
Tabii ki de meseleler.
Romanın karşılığı var aslında divan edebiyatında Mesnevi ama roman isim olarak makale zaten gazeteyle birlikte kullanılan bir türdür.
Gazetenin çıkmasıyla birlikte bu türler ilk kez Tanzimat edebiyatında görünmeye başlamıştır.
Arkadaşlar eserlerde güzellik değil, konu yani içerik ön plandadır ve bu dönem için özellikle önemli bir nokta daha var.
Noktalama işaretlerini ilk kez Şinasi kullanmıştır arkadaşlar.
Şair Evlenmesi adlı eserinde yay ayracı kısa çizgiyi ve noktayı kullanmıştır.
Peki ikinci dönemde ne var arkadaşlar?
Tanzimat ikinci döneminde sanat sanat içindir ilkesi var.
Yani aslında birinci dönemle neredeyse birbirlerine zıt diyebiliriz iki dönem.
E dil halkın anlayacağı seviyeden bayağı uzaklaşmıştır.
Birinci dönem sadeleştirme istemiş ama yapamamış.
Bu ayrı bir mesele.
Tabii ki divan edebiyatına karşı arkadaşlar batı edebiyatını bakın savunmuşlardır.
Yani artık divan edebiyatı değil, onlar için de Batı edebiyatı savunulan bir edebiyat olmuştur.
Roman ve öykülerini Arkadaşlar, realizm.
Bakın hemen şurayı işaret diyelim.
Şiirlerde de romantizm akımının etkisindedir.
Ama birinci dönemde ne vardı?
Romantizm ve klasiğin vardı.
Yaşamdaki her güzel şeyin şiirin konusu olabileceği kabul edilmiştir.
Şiirde Divan şiiri biçimlerinin bakın halen etki devam ediyor.
Karşı olmalarına rağmen yanı sıra ama bu kez yeni biçimleri de kullanmaya başlamışlardır.
Batı etkisinde gelişen ikinci edebiyat dönemimiz arkadaşlar Servet i Fünun edebiyatı mıdır?
1896 ile 1901 arasında varlığını sürdürmüştür şimdi.
Peki nasıl doğmuştur arkadaşlar?
Recaizade Mahmut Ekrem?
Bakın Divan Edebiyatı, Tanzimat Edebiyatı sanatçısıdır.
Onun önderliğinde kurulan Servet i Fünun dergisinin, daha doğrusu bu derginin etrafında toplanan genç sanatçıların oluşturduğu bir edebiyat topluluğudur.
Aslında Tevfik Fikret bu derginin.
Başına getirmesiyle Serveti Fünun edebiyatı başlamıştır da diyebiliriz.
Bakın divan edebiyatına karşı bakın.
Bunlar da divan edebiyatına karşı Tanzimat larda olduğu gibi yeni bir edebiyat oluşturmak istedikleri için bakın edebiyatı Cedide de denmiştir bu edebi topluluğa arkadaşlar.
Ne demek Cedit Yeni demek bakın yani yeni edebiyat aslında.
Peki bu edebiyat nasıl sona ermiş?
Serveti Fünun dönemi arkadaşlar.
Hüseyin Cahit Yalçın, Edebiyat ve Hukuk adlı makalesini yayımladıktan sonra dergi kapatılmış.
Dergi kapatılınca topluluk da artık dağılma sürecine girmiştir.
Peki bu dönemin özelliklerine bir kere.
Sanat sanat içindir anlayışı hakimdir yani.
Bunlar için güzellik, söyleyiş ön plandadır.
Peki hangi edebiyatı örnek almışlardır?
Aynen Tanzimat çılar da olduğu gibi Servet'i.
Oyuncular da Fransız edebiyatını örnek almıştır arkadaşlar.
Peki romanda hangi akım var?
Realizm ve natüralist şiirde de arkadaşlar par'ın sizi ve sembolizm akımlarının olduğunu söyleyebiliriz.
Roman, realizm ve natüralist.
Şiirde parla sizin ve sembolizm.
Peki eserler dili nasıl arkadaşlar?
Dil ağır, süslü ve sanatıdır.
Bakın ölçü olaraksa aruz ölçüsü kullanılmaya, hatta aruz ölçüsü geliştirilmeye devam edilmiştir.
Yani ruju başarıyla uygulayan sanatçılardır.
Tevfik Fikret olsun.
Cenap Şahabettin olsun.
Kullanılmayan Arapça ve Farsça sözcükler bulunarak.
Mesela Cenap Şahabettin özellikle bunu çok yapmıştır.
Hiç kullanılmayan Arapça ve Farsça sözcükleri şiirlerde kullanmaya başlamıştır arkadaşlar.
Cümlenin dize sonunda tamamlanma şartını kaldırmıştır ve cümleler sonraki dizelere de taşımıştır.
Taşmıştır daha doğrusu.
Peki bu kuralın ismi nedir arkadaşlar?
An zaman bakın biz buna an zaman diyoruz arkadaşlar.
Peki şiir neye yaklaştı?
Kılmıştır.
Özellikle de Tevfik Fikret'in çokça uyguladığı şiir düz yazıya yaklaşık dağılmıştır ve Fransız edebiyatından sone, tarja rima ve trio ile gibi nazım şekilleriyle serbest miş.
Tezat özellikle şiirlerde arkadaşlar yeni nazım şekli olarak kullanılmıştır.
Peki kafiye, kafiye divan edebiyatında şairlerin divan edebiyatından farklı olarak kulak için görüşü benimsenmiştir.
Romanda olay ve kişiler İstanbul'dan ve seçkin tabakadan seçilmiştir.
Özellikle bu dönemde Tanzimat'la birlikte gelişen gazete ve tiyatro ön planda olan Servet i Fünun da artık bir gerileme yaşıyor arkadaşlar ve bu şekilde Servet i Fünun döneminin özelliklerine bitirmiş oluyoruz.