Bitki Örtüsü ve Toprak – YKS Coğrafya Ders Notları

Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına , formüllere ve özetlere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, YKS’ye hazırlık sürecinde her konuda mutlaka görmen gereken YKS Coğrafya dersine ait ipuçları, özetleri, formülleri ve notları derlemesi hazırladık!? Bu yazımızda Türkiye’de Bitki Tür ve Toplulukları, Orman, Maki, Bozkır, Çayır, Yağış Rejimleri, Türkiye’de Topraklar, Yerli ve Taşınmış Topraklar, Fiziksel ve Kimyasal Çözülme, Yeryüzünde Su Kaynakları ve çok daha fazlası hakkında bilmen gerekenler ile Bitki Örtüsü ve Toprak konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!☀️

???

Türkiye’de Bitki Tür ve Toplulukları

• Orman
• Maki
• Bozkır
• Çayır

Orman

Ormanların dağılışını nemlilik belirler. Orma alt sınırını nem/yağış belirler. orman üst sınırını ise enlem/sıcaklık belirler.

Ormanın hem alt sınırı, hem üst sınırı güneyden kuzeye çıktıkça azalır.

Ormanların kendini yenileme süresi kıyılarda daha kısadır.

Ormanlarımızda en yaygın ağaç meşedir. meşenin iklim seçiciliği yoktur. Her bölgede yetişebilir. Bu yüzden ağaçlandırma çalışmalarında kullanılabilir.

En fazla orman Karadeniz’de, en az orman Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunur.

Ormaların tahribi sonucu yerine gelen bitki topluluğu Pösodomaki’dir.

Maki

Kısa boylu, sık, dikeli, tüylü bodur, kök sistemi gelişmiş çalı topluluklarıdır. Zeytin, Zakkum, Defne, Lavanta, Kocayemiş, Keçiboynuzu, Mersin vb

Makiler, Akdeniz iklim sahalarında görülür.

Makiler nede tüylüdür? Sıcaktan kendini korumak için. Su kaybını azaltmak için tüylü ve kadifemsidirler.

Makilerin kök sistemi gelimiştir. Çünkü karstik kayaçlardan dolayı suya yetişmek için köklerini uzatmışlardır.

Maki üst sınırı Antalya’da yüksektir. Sebebi ise sıcaklık ve enlemdir.

Makilerin tahribi sonucu yerine gelen bitki topluluğu Garig’dir.

Bozkır

Yıllık yağış miktarının az olduğu kurak ve yarı kurak bölgelerde görülür. Sığırkuyruğu, Geven otu, Çobanyastığı gibi.

Bozkır, küçükbaş hayvancılığın gelişmesine katkı sağlar.

Bozkırların tahribi sonucu yerine gelen bitki topluluğu Antropojen Bozkır’dır.

Not: Türkiye’de 12000 çeşit bitki vardır. Bunun 3000’i endemiktir, yalnızca bir yerde bulunur. En fazla endemik Toroslarda, en az endemik İç Anadolu bölgesindedir. Endemik örnekleri: İspir Meşesi (Yozgat), Sığla Ağacı (Muğla), Datça Hurması, Kazdağı Köknarı

Çayır

Yaz yağışlarının olduğu yeerlerde görülen bitki topluluğudur. Erzurum Kars’ta, Kuzey Doğu Anadolu’da görülür.

Çayırlar, büyükbaş hayvancılığın gelişmesine katkı sağlar.

Yüksek dağ çayırlarına Alpin Çayır denir.

Toprak Oluşumu

Topraklar, Fiziksel Çözülme ya da Kimyasal Çözünme yolu ile oluşabilir.

• Fiziksel Çözünme: Sıcaklık farkının fazla olması sebebiyle kayaçların parçalanmasıdır.
  • Dünyada en fazla çöl ikliminde görülür.
  • Ülkemizde en fazla İç Anadolu ve GDA bölgesinde görülür.
• Kimyasal Çözünme: Kayaçların eriyerek, kimyasal bileşimlerinin değişmesidir. Denize yakın, nemli, yağışlı yerlerde görülür.
  • Dünyada en fazla Ekvatoral iklimdedir.
  • Ülkemizde en çok Doğu Karadeniz’de görülür.

Türkiye’de Toprak Tipleri

Yerli Topraklar (Zonal Topraklar)

İklimi ve ana kayayı yansıtan topraklardır.

• Kahverengi Orman Toprağı: Humus bakımından zengindir. Karadeniz Bölgesinde görülür.
• Podzol: Batı Karadeniz’de görülür. Soğuk ve nemli bölge toprağıdır.
• Terra-Rosa: Akdenz iklim bölgelerinde görülür. Karstik araziler üzerindedir. Demirin oksitlenmesiyle oluşan kırmızı topraktır. Verimsiz topraklardır. Bu yüzden Akdeniz’de gübreleme fazladır. Terra-Rosa toprağı kireçli değildir. Akdeniz’deki kayaçlar kireçlidir.
• Bozkır Toprakları: Yağışın az olduğu yerlerde görülür. Örneğin İç Anadolu, GDA. Kireç ve tuz oranı yüksektir.
• Çernozyom: Erzurum-Kars’ta görülür. En humuslu topraklardır. Yeni verimlidirler. Sebebi ise çayırlardır.
• Laterit: Nemli iklim toprağıdır. Yıkanma fazla olduğu için kimyasal çözünme fazladır. Ülkemizde Doğu Karadeniz kıyılarında görülür.

Taşınmış Topraklar (Azonal Topraklar)

Dış kuvvet etkisiyle taşınan, iklimi ve ana kayayı yansıtmayan topraklardır. Mineral bakımından zengindirler.

• Alüvyon Toprak: Akarsu tarafından deltalarda taşınır.
• Lös: Rüzgarın taşıdığı topraktır.
• Moren: Buzul etkisi ile oluşurlar. Türkiye’de dağların zirvelerinde görülür.

Not: Ülkemizde toprak çeşitliliğinin en fazla olduğu bölge Marmara’dır. Sebebi ise iklim çeşitliliğidir. Ancak ülkemizde toprak çeşitliliğinin fazla olmasında iklim çeşitliliği, anakayanın çeşitliliği, dış kuvvetlerin faaliyeti etkili olmuştur.

Şimdi Bitki Örtüsü ve Toprak Tipleri soru çözümlerine devam edebilirsin!?

Coğrafya dersinde bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Bitki Örtüsü ve Toprak Tipleri konu, YKS Coğrafya testi için temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Türkiye’de Bitki Tür ve Toplulukları, Orman, Maki, Bozkır, Çayır, Yağış Rejimleri, Türkiye’de Topraklar, Yerli ve Taşınmış Topraklar, Fiziksel ve Kimyasal Çözülme, Yeryüzünde Su Kaynakları gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. YKS Coğrafya ve okul yazılılarında sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.

Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Coğrafya konu anlatımı videolarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. ? 

Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.