Güncel Çevre Sorunları konusu, TYT ve AYT Biyoloji için önemli bir konu. Her sene mutlaka soru geliyor. Güncel Çevre Sorunları, 10. sınıf Biyoloji’nin temel taşlarından. Bilgileri öğrendikten ve soru çözmeye başladıktan sonra bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Kunduz Biyoloji eğitmenlerimizden İsmail Hoca, bu konu hakkında senin için çok faydalı bir yazı hazırladı!
Çevre Sorunları
Çevre Sorunları
Hava Kirliliği ve Çevre Sorunları
Maddenin fiziksel halleri olan katı, sıvı ve gaz şeklindeki maddelerin insan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktarda atmosferde bulunmasıdır.
Ülkemizde hava kirliliğinin sebepleri:
- Motorlu taşıtların egzozlarından çıkan gazlar,
- Fosil yakıtların yakılmasıyla çıkan gazlar,
- Sanayi tesislerindeki fabrikaların bacalarından çıkan gazlar olarak sıralanabilir.
Atmosferde artan kirletici gazlar nedeni ile;
- Sera etkisi ve küresel ısınma
- Ozon tabakasında incelme
- Asit yağmurlarının oluşması gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Atmosferin Sera Etkisi ve Küresel Isınma
Atmosferdeki CO2, CH4, H2O(g) ve diğer bazı gazlar yeryüzünden yansıyan ısıyı tutarak dünyanın sıcaklığını oluşturmasına sera etkisi denir.
İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların (CO2, CH4, O3, CFC vb.) sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma denir.
Küresel Isınmanın Sonuçları
- Buzulların erimesi
- Yağmur miktarındaki sağanak şeklinde yağışlarda artış
- Denizlerin su düzeyinde yükselme
- Fırtına ve sel hasarlarının artması
- Tundraların erimesi
- Buharlaşma miktarında artış
- Kuraklık ve çölleşme
Karbon Ayak İzi; Bireyin atmosfere salınımına neden olduğu bir yıllık CO2 miktarıdır.
Ozon Kirliliği ve Ozon Tabakasındaki İncelme
Güneş ışığının etkisiyle tepkimeye giren egzoz gazları, kirli havadan oluşan duman bulutları içinde ozon (O3) ve azot dioksit (NO2)’e dönüşmektedir. Bunun sonucunda da atmosferin yeryüzüne yakın kısımlarında ozon kirliliği oluşmaktadır.
Asit Yağmurları
Fosil yakıtların yakılması sonucu atmosferde kükürt ve azot içeren gazlar birikir. Bu gazlar havadaki su buharıyla tepkimeye girer. Güneş ışığı da bu tepkimelerin hızını artırır. Bunun sonucunda da sülfürik asit, nitrik asit damlaları oluşur ve pH değeri 5,6 olan yağışlara dönüşür.
Su Kirliliği ve Çevre Sorunları
Su kirliliği, bir su kütlesi kirlendiğinde ortaya çıkar. Plastik su şişeleri veya lastikler gibi fiziksel döküntülerden kaynaklanabilir ya da fabrikalardan, çiftliklerden, şehirlerden, arabalardan, kanalizasyon arıtma tesislerinden ve hava kirliliğinden su yollarına giren kimyasal olabilir.
Sulara karışan azot ve fosfor bileşikleri etkisi ile su bitkilerinin ve bazı alg türlerinin kontrolsüz çoğalmasına Ötrofikasyon denir. Ötrofikasyon sonucunda; sular yeşil ve bulanık bir hâl alır. Alglerin aşırı artışı nedeniyle sudaki oksijen oranı ve o ortamda yaşayan diğer canlıların sayısı azalır, sular içilmez duruma gelir. Çevreye pis kokuların yayılmasına neden olur.
Toprak Kirliliği ve Çevre Sorunları
Katı, sıvı ve radyoaktif artık ve kirleticiler tarafından toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bozulmasıdır. Metabolizmada kullanılmayan bazı maddeler besin zinciri aracılığı ile canlıdan canlıya aktarılır ve zincirin son halkasına doğru birikme gösterir. Buna Biyolojik Birikim denir.
Toprak sistemi ilişkili olduğu su ve hava sistemlerinin içerdiği kirletici unsurlar için son depolama noktasıdır. Diğer taraftan toprak, karasal ekosistemin taşıyıcı unsurudur ve toprak kalitesindeki değişim, gerek doğal ve gerekse tarım ekosisteminin verimliliğini etkilemektedir.
Toprak kirliliğinin önlenmesi, kirlenmenin mevcut olduğu veya olması muhtemel sahaların ve sektörlerin tespiti, kayıt altına alınması, kirlenmiş toprakların ve sahaların temizlenmesi ve izlenmesine ilişkin teknik ve idari usul ve esasları kapsamaktadır.
Erozyon
Toprağın akarsular, sel suları ve rüzgarlar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle aşındırılıp taşınması ve sürüklenmesi olayına denir.
Erozyona Neden Olan Faktörler
- Arazinin çok engebeli ve eğimli olması.
- Toprağı eğimli aynı yönde sürme
- Ormanlarda tarla açma
- Doğal bitki örtüsünün yok edilmesi
- Yangınlar
- Aşırı otlatılma
Erozyonun Sonuçları
- Doğal dengenin bozulmasına
- Arazinin verim değerinin düşmesine
- Barajların dolmasına
- Tarım alanlarının kum ve çakıllarla kaplanmasına
Gürültü Kirliliği ve Çevre Sorunları
Rahatsız edici ve sağlığı olumsuz etkileyici ses biçimi olarak tanımlanır. Ulaşım araçları, endüstri kuruluşları ve eğlence araçları tarafından meydana getirilen rahatsız edici sesler bu kirliliğin temel ögelerini oluşturur. Gürültü; insanlarda fiziksel, fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıklar meydana getirir. Kılcal damarların daralmasına, kan basıncının artmasına, kalp atışı, kan dolaşımı ve solunum rahatsızlıklarının meydana gelmesine neden olabilir. Dikkat eksikliğine neden olarak iş gücü verimini düşürebilir.
Işık Kirliliği ve Çevre Sorunları
Işık kirliliği, yanlış yerde, miktarda, yönde ve zamanda ışık kullanılmasıdır. İnsanın algılar yoluyla edindiği bilginin %95’ini görme duyusu ile aldığından önemlidir. Işık kirliliği farklı şekillerde gerçekleşir; “ışık taşması”, “kamaştırıcı ışık”, “aşırı ölçüde ışık”, “gökyüzü aydınlatmaları”, şeklinde gruplandırılır.
Radyoaktif Kirlilik ve Çevre Sorunları
Radyasyon, elektromanyetik dalgalar ve parçacıklar biçimindeki enerji yayılımı ya da aktarımıdır. Radyoaktif maddeler parçalanarak çevreye alfa (α), beta (β) ve gama (γ) gibi ışınlar yayar.
- Bu ışınlardan gama bütün vücuda zarar verirken alfa ışınları derinin dış yüzeyine etki eder. Beta ışınları ise deri ve deri altı dokusuna zarar verir.
- Radyasyona (nükleer ışıma) maruz kalmış canlılarda ortaya çıkan sorunların başında kanser ve sakat doğumlar gelir. Radyasyon doku hasarlarına da neden olabilir.
- Radyasyon etkisi canlılarda mutasyona neden olabilir.
- Bitkilerde de anormal büyümelere neden olmaktadır.
- Kablosuz internet ağları, cep telefonları, ortamda radyoaktif dalgalar oluşturan araçlar, birçok canlı hücreyi doğrudan etkilediği ve genlerin yapısında bozulmaya neden olduğu yapılan araştırmalarla belirlenmiştir.
Güncel Çevre Sorunları için şimdi soru çözme zamanı!
Güncel Çevre Sorunları konusunu tam olarak anlamak için senin de tahmin edeceğin üzere bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Çevre sorunları nelerdir öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekiyor. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Kunduz’da şu ana kadar, Güncel Çevre Sorunları konulu binlerce soru alanında uzman Biyoloji eğitmenleri tarafından çözüldü. Ayrıca Çalışma Materyalleri bölümünden erişebileceğin Biyoloji Konu Anlatımı videoları da mevcut! Daha fazla Güncel Çevre Sorunları sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.