Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik – Ulaşım Konu Anlatımı

Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına , formüllere ve özetlere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, YKS’ye hazırlık sürecinde her konuda mutlaka görmen gereken YKS Coğrafya dersine ait ipuçları, özetleri, formülleri ve notları derlemesi hazırladık!? Bu yazımızda Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması, Gelişmişlik, Türkiye’nin İşlevsel Bölgeleri, Bölgesel Kalkınma Projeleri, Hizmet Sektörü, Uluslararası Ulaşım ve çok daha fazlası hakkında bilmen gerekenler ile Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu notlar sana yardımcı olur. İyi okumalar!☀️

Ekonomik Faaliyetler Nedir?

İnsanlar fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayabilmek için çeşitli mesleki faaliyetlerde bulunur. Bu faaliyetlerin tamamına ekonomik faaliyetler denir. İnsanlar tarihsel süreçte geçimlerini avcılık-toplayıcılık, tarım, sanayi ile sağlamışlardır. Ekonomik faaliyetler birincil, ikincil, üçüncül, dördüncül ve beşincil ekonomik faaliyetler şeklinde beş gruba ayrılır.

1. Birincil Ekonomik Faaliyetler
   • Temel maddelerin doğrudan veya dolaylı olarak doğal çevreden temin edilmesine dayanır.
   • Avcılık, toplayıcılık, balıkçılık, ormancılık, madencilik, tarım ve hayvancılık bu tür faaliyetlerdendir.
2. İkincil Ekonomik Faaliyetler
   • Birincil ekonomik faaliyetlerden elde edilen hammaddeler veya yarı işlenmiş maddeler kullanılarak yeni ürünler elde edilmesine dayanır. 
   • Sanayi ve inşaat faaliyetleriyle enerji üretimi ikincil ekonomik faaliyetlerindendir.
3. Üçüncül Ekonomik Faaliyetler
   • Doğrudan bir üretim görülmemekle birlikte insanlara ve diğer ekonomik faaliyetlere ürün ve hizmet sağlanması esastır.
   • Eğitim, sağlık, ulaşım, turizm, ticaret, bankacılık, pazarlama, güvenlik, sigortacılık, hukuk, belediye ve büro hizmetleri örnek verilebilir.
4. Dördüncül Ekonomik Faaliyetler
   1. Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak günümüzde ortaya çıkan bilgi toplama, bilgiyi işleme, değiştirme ve yayma çalışmalarını kapsar. Beyaz yakalılar da denir.
   2. Reklam yayıncılığı, yazılım hizmetleri, ağ işletmeciliği ve grafik tasarım hizmetleri dördüncül ekonomik faaliyetlerdendir.
5. Beşincil Ekonomik Faaliyetler
   • Karar verme pozisyonunda olan kamu sektörü ile özel sektördeki üst düzey yöneticileri kapsar.
   • Dünya ekonomisine etkileri oldukça fazladır.

Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik

• Az gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun büyük bölümü birincil ekonomik faaliyet kollarında çalışmaktadır. Daha çok insan gücüne dayalı ekonomik faaliyetler (tarım, hayvancılık gibi) yapılır.
• Gelişmiş ülkelerde ise çalışan nüfusun büyük bölümü hizmet sektöründe faaliyet göstermektedir. Bu tür ülkelerde bilimsel yöntemler ve teknoloji yaygın olarak kullanılmaktadır.
• Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılışına bakılarak ülkelerin gelişmişlik düzeyleriyle ilgili çıkarımlar yapılabilir.
• Tarım sektörü dışında özellikle de hizmet sektöründe çalışanların yoğunlaştığı ülkeler genel olarak gelişmiş ülkeler arasında yer almaktadır.
• Tarım sektöründe çalışanların yoğunlaştığı ülkeler genel olarak az gelişmiş ülkeler arasında yer almaktadır.

Türkiye’nin İşlevsel Bölgeleri

1. İşlevsel Yönetim Bölgeleri
   • Devletin ülkeyi kolayca yönetmesi için yönetilen bölgelere işlevsel yönetim bölgeleri denir.
   • Ülkemizde yönetim yerel ve merkeze bağlı yönetimler olmak üzere ikiye ayrılır.
2. İşlevsel Hizmet Bölgeleri
   • Hizmet sektörü içinde yer alan yönetim bölgeleri sağlık, eğitim, pazarlama – ticaret, güvenlik, barınma – eğlence, ulaştırma – iletişim, rekreasyon – turizm faaliyetleriyle ilgili olarak belirlenen işlevsel bölgelerdir.
3. İşlevsel İstatistik Bölgeleri
   • İstatistiki verilerin kaynağını oluşturan coğrafi alanlar ve bilimsel araştırmalar ışığında devlet tarafından istatistiki bölgeler oluşturulur.
   • Türkiye İstatistik Kurumu ( TÜİK ), Türkiye’nin sosyoekonomik yapısı hakkında her türlü veriyi elde etme görevini üstlenir.
4. İşlevsel Plan ( Proje ) Bölgeleri
   • Bölgeler arası kalkınma farklılıklarının giderilmesinde bölgesel planlama yaklaşımıdır.

Bölgesel Kalkınma Projeleri

Türkiye’de bölgeler arası ekonomik ve sosyal farklılıkları gidermek için bölgesel kalkınma çalışmaları başlatılmıştır.

Ekonomik ve sosyal kalkınma için gerekli her türlü kaynağın, nüfus ve ekonomik faaliyetlerin ülkenin her yerinde dengeli dağılması hedeflenmiştir.

Güneydoğu Anadolu Projesi ( GAP )

• Bu proje Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şırnak, Batman ve Kilis illerini kapsamaktadır.

Hedefleri

• Ekonomik gelişimi artırarak GAP bölgesinin diğer bölgelerle gelir farklılıklarını azaltmak
• Bölgedeki kır ve kent alanlarının altyapısını geliştirmek
• Konut ihtiyacını karşılayıp mevcut konutları iyileştirmek
• Ulaştırma hizmetlerinin yapılmasını sağlamak
• Bölgedeki eğitim seviyesini yükseltmek
• Kurumlar arasındaki eş güdümü sağlamak
• Sanayi, maden, tarım, ormancılık, sağlık, kültür, turizm ve enerji alanlarında şartları iyileştirmek

Doğu Karadeniz Projesi ( DOKAP )

• DOKAP’ta yer alan iller Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Samsun, Tokat, Trabzon ve 2020’de katılan Çorum ve Amasya illeridir.

Amaçları

• Bölgenin sosyokültürel gelişimini sağlamak
• Ekonomik yapıyı güçlendirmek
• Ulaşım ve iletişim hizmetlerini güçlendirmek
• Kıyı kesimde ürün çeşitliliğini artırmak
• Başta yaylacılık olmak üzere turizm faaliyetlerini geliştirmek
• Doğal kaynakların daha verimli kullanımını sağlamak

Yeşilırmak Havzası Gelişim Projesi ( YHGP )

• Yeşilırmak Havzası’nda yer alan Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat bu proje kapsamındadır.

Amaçları

• Yeşilırmak ve kollarında var olan kirlilik alanlarını tespit edip önlem almak
• Proje alanında erozyonla mücadele etmek için çalışmalar yapmak
• Akış rejimini düzenleyici çalışmalar yapmak
• Proje bölgesinde ekonomik ve sosyokültürel kalkınmayı sağlamak için çalışmalar yapmak

Doğu Anadolu Projesi ( DAP )

• Doğu Anadolu Projesi kapsamında Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Tunceli, Van ve Sivas illeri bulunmaktadır.

Amaçları

• Gıda, tarım ve hayvancılık sektöründe verimlilik ve katma değeri artırmak
• Kişi başına düşen geliri artırıp bölgeler arasındaki ekonomik farklılıkları azaltmak
• Bölge dışına göçü azaltmak ve göçlere bağlı olarak gelişen sorunları en aza indirmek
• Kırsal ve kentsel alanlarda bölge halkının refah seviyesini yükseltmek
• Altyapı, kentleşme ve çevre koruma sorunlarını gidermek

Zonguldak Bartın Karabük Projesi ( ZBK )

Amaçları

• Bölgede özelleştirilen veya küçülme kararı alan bazı sanayi ve madencilik kuruluşlarındaki değişimlerin sonucunda ortaya çıkacak ekonomik ve sosyal sonuçları belirlemek
• Yeni iş imkânları oluşturarak bölge dışına göçün önüne geçmek
• İmalat sanayi ve hizmetler sektöründe yeni istihdam alanları oluşturmak
• Özel sektörün yeni faaliyetlerinin geliştirilmesini sağlamak ve yatırım alternatiflerini belirlemek
• Bölgenin ağırlıklı ekonomik yapısını teşkil eden tarım ve ormancılık faaliyetlerinde verimliliği artırmak
• Bölge için orta ve uzun dönemli bölgesel gelişme planı hazırlamak
• Gelecek dönemlerde bölgede yapılabilecek yatırım alanlarını tanımlamak

Konya Ovası Projesi ( KOP )

• KOP bölgesi Aksaray, Karaman, Konya, Niğde, Nevşehir, Kırıkkale, Kırşehir ve Yozgat illerinden oluşmaktadır.

Amaçları

• Tarımsal yapıda değişimi ve sürdürülebilirliği sağlayarak sanayi, ticaret, ulaşım ve enerji gibi sektörleri güçlendirmek
• Eğitim, sağlık, kültür ve diğer sosyal hizmetlere erişilebilirliği artırmak
• Bölge içi ve bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltmak
• Yenilikçi bir yaklaşımla bölgenin rekabet gücünü geliştirmek
• Bölgenin ekonomik ve sosyal kapasitesini güçlendirmek
• Bölge halkının refah düzeyini yükseltmek

Hizmet Sektörünün Ekonomideki Yeri

Hizmet Sektörünün Türkiye Ekonomisine Etkisi

• Cumhuriyet’in ilk yıllarında ekonominin temelini tarım sektörü oluştururken gerçekleştirilen sistemlerin değişimiyle sanayi ve hizmet sektörüne geçmiştir.
• Hizmet sektörünün ön plana çıkmasında insan ihtiyaçlarının artması ve değişmesi etkili olmuştur.

Ulaşım Sektörünün Ekonomiye Katkısı 

• Ulaştırma, diğer sektörlerin üretkenliği üzerinde etkili ve gerekli olan önemli bir sektördür.
• Ülkemizdeki gelişmeyi hızlandıracak önemli etkenlerden biri ulaşımdır.
• Hava yolu ulaşımı alanında yapılan yatırımlar uçuş yoğunluğunu artırmıştır.
• Ülkemizin milli gelirinde %7 civarında payı vardır.

Ulaşımın Ekonomiye Etkileri

• İş ve hayat düzeni, ulaştırma hizmetlerine bağlıdır.
• Üretimi artırır.
• Gelir dağılımının düzenlenmesine fayda sağlar.
• İstihdam sağlar.

Ticaret Sektörünün Ekonomiye Katkısı

• Para kazanma amacıyla yapılan faaliyetlerin çoğu ticaret kapsamındadır.
• İç ticaret: Kâr amacıyla yapılan, sadece hammaddelerin ve mamul maddelerin satımıyla ilgili faaliyetleri kapsar.
• Dış ticaret: Ürünlerin ve sermayenin ülke dışına aktarımı söz konusudur. Dış alım ( ithalat ) ve dış satım ( ihracat ) olarak ikiye ayrılır.

Turizm Sektörünün Ekonomiye Katkısı

• Turizm, milyonlarca insanı üretici ve tüketici olarak ilgilendirir.
• Turizm, sağladığı döviz gelirleri ile dış ticaret açığının kapatılmasını sağlayan bir faktördür.
• Turizm, ekonominin lokomotifidir.
• Doğal ve kültürel çevrenin korunması ve değerlendirilmesini sağlayan bir faktördür.

Uluslararası Ulaşım 

Ulaşım üzerinde etkili olan faktörler doğal ve beşerî faktörler olmak üzere ikiye ayrılır.

Ulaşımı Etkileyen Doğal Faktörler

Coğrafi Konum

• Önemli ticaret yolları üzerinde bulunan, iklim ve yer şekilleri uygun ve denizlere kıyısı olan ülkelerin konumu ulaşımın gelişimini olumlu etkiler.
• Türkiye üç kıtanın birbirine en yakın noktasında yer alması nedeni ile dünyada ulaşımın geliştiği ülkelerden biri olmuştur.
• İlk Çağ’da kervan yolları, kıyı şehir devletlerinin ortaya çıkmasıyla gelişen deniz yolları; 19. yüzyılda kara içi ulaşımda bir devrim sayılan demir yolları; II. Dünya Savaşı sonrasında kara yolları; 1980 sonrasında ise hava yolları ve boru hatları önem kazanmıştır.

Yeryüzü Şekilleri

• Ulaşım sistemi içinde daha çok kara yolunu etkilemektedir.
• Hava ulaşımında da gerek havaalanlarının gerekse ekonomik uçuş yollarının belirlenmesinde yeryüzü şekilleri dikkate alınmaktadır.
• Demir yolları için de sarp ve eğimli arazilerde güzergâhın düz bir hâle getirilmesi için yer yer köprüler ve tüneller yapılmakta ya da bazı yerler doldurularak ulaşım sağlanmaktadır.

İklim

• Ulaşımın iklimden olumsuz etkilenmesi ekstrem hava koşullarından kaynaklanır.
• Buz tutması, sağanak yağışlar, sis ile görüş mesafesinin azalması büyük kazalara yol açarak ulaşımı olumsuz etkiler.
• Türkiye’de özellikle karasal iklimin hâkim olduğu Doğu Anadolu Bölgesi’nde yoğun kar yağışı, tipi ve çığ nedeniyle yollar zaman zaman kapanmaktadır.

Ulaşımı Etkileyen Beşerî Faktörler

• Ulaşımı etkileyen en önemli unsurlar nüfus ve ekonomik faaliyetlerdir.
• Teknolojide meydana gelen gelişmeler ulaşım sistemlerini iyileştirmiş, bu durum da yolcu taşımacılığında güvenlik, konfor ve hız gibi özellikleri beraberinde getirmiştir.

Şimdi Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik soru çözümlerine devam edebilirsin!

Coğrafya dersinde bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik konusu, YKS Coğrafya testi için temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması, Gelişmişlik, Türkiye’nin İşlevsel Bölgeleri, Bölgesel Kalkınma Projeleri, Hizmet Sektörü, Uluslararası Ulaşım gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Ekonomik Faaliyetler ve Gelişmişlik konusundan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. YKS Coğrafya ve okul yazılılarında sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.

Bilgileri, tanımları ve önemli tarihi gelişmeleri öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Konu anlatımı yazımıza da göz attıktan sonra, kendi kaynaklarından sonra MEB Kaynaklarına da göz atmanı tavsiye ediyoruz.?  Coğrafya netleri yükseltmedeki anahtar bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek.

☀️☀️☀️

Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.