Fiilimsiler, TYT Türkçe ve AYT Edebiyat testlerinde sorulan konulardan biri. Anlam sorularından farklı olarak öğrenmen gereken bazı kavramlar da mevcut. Soru çözmeye başladıktan sonra bu konunun sana çok kolay geleceğine eminiz! Kunduz eğitmenlerimizden Türkçe öğretmeni Celal Hoca, bu konu hakkında senin için çok faydalı bir yazı hazırladı ve mutlaka görmen gereken örnek soruları seçti. Şimdi birlikte Fiilimsiler konusunu keşfedelim!
Fiilimsiler , fiil gibi olan fakat fiil olmayan isim görevinde kullanılan sözcüklerdir. Bu biraz kafanı karıştırabilir ama fiilimsiler ne tam fiildir ne de tam isimdir. İkisinin arasında orta yolu bulan sözcüklerdir.
Fiilimsiler Konu Anlatımı ve Fiilimsi Örnekleri
Fiilimsi Nedir?
Fiilimsilerin hangi sözcük türünden geldiği değişkenlik gösterir. Fiilimsi, üç grupta incelenir:
- İsim Fiil
- Sıfat Fiil
- Zarf Fiil
Fiilimsi çeşitleri ve fiilimsi ekleri konusunu şimdi detaylı olarak inceleyelim. Fiilimsiler nasıl ayırt edilir?
Yazımıza kısa bir ara verip konuyu pekiştirmeye ne dersin?
İsim Fiil Ekleri ve İsim Fiil Örnekleri – İsim Fiil Nedir?
Fiil kök veya gövdelerine ( – ma , – ış , – mak ) ekleri getirilerek yapılır. İsim fiil ekleri bu şekildedir. Örnek verelim:
- Bu bul – uş bilim dünyasında ses getirecek.
- Gemi maketi yap – ma – y – ı çok seviyorum.
- Seni sev – mek dünyanın en zor işi.
Yukarıda verilen örneklerde fiil kökenli sözcükler isim fiil eki alarak fiilimsi oldular. Şimdi karıştırılan kısımlar için örnekler verelim:
- Ek – mek almaya kim gidecek ?
- Dondur – ma – y – ı çok severim.
Yapılan hata: İlk örnekte ek – fiili üzerine – mek isim fiilini almıştır fakat burada ekmek sözcüğü fiil anlamından tamamen uzaklaşıp bambaşka bir kavrama isim olmuştur. Buna kalıcı ad diyoruz ve bu sözcüğü fiilimsi olarak saymıyoruz.
İkinci örnekte de aynı şekilde dondur – fiili isim fiil eki almasına rağmen fiil anlamından tamamen sıyrılıp yeni bir kavrama isim olduğu için kalıcı ad olur.
- Bu kitabı oku – ma
Yapılan hata: Olumsuzluk eki – ma ile isim isim fiil eki – ma ekini karıştırmamak gerekir. Bu örnekte – ma eki fiile olumsuzluk anlamı vermiş , bunu anlamdan çıkarabilirsin.
Sıfat Fiil Ekleri ve Sıfat Fiil Örnekleri – Sıfat Fiil Nedir? Adlaşmış Sıfar Fiil Nedir? Adlaşmış Sıfat Fiil Örnekleri
Fiil kök veya gövdelerine ( – an , – ası , – mez , – ar , – dik , – ecek , – miş ) ekleri getirilerek yapılır. Sıfat fiil eklerini an ası mez ar dik ecek miş kodlaması ile kolaylıkla ezberleyebilirsi. Sıfat fiiller için unutmaman gereken en önemli şey mutlaka sıfat veya adlaşmış sıfat görevinde kullanılırlar. Örnek verelim:
- Utan – maz adamın biriydi. ( – maz sıfat fiil eki utan- fiilini sıfat yapmış. )
- Geç – miş günler çok güzeldi. ( – miş sıfat fiil eki geç- fiilini sıfat yapmış. )
Yapılan hata : Fiilimsileri zaman ekleriyle karıştırmamak gerekiyor. Şimdi yukarıda örnek olarak verdiğim sıfat fiilleri zaman eki görevinde kullanacağım ve aradaki farkı göreceksin.
- Bu adam utan – maz ( Burada – maz eki utan – fiiline zaman anlamı veriyor. Dikkat edersen utanmaz burada sıfat görevinde değil. Sıfat görevinde değilse sıfat fiil de olamaz. )
- Günler geç – miş ( Bu da diğer örnekle aynı, aradaki farkı görmen gerekiyor , yukarıda sıfat fiil görevinde kullanıldığında sıfat olmuşken burada geç- fiiline zaman anlamı veriyor. )
Başka örnekler verelim:
- Kör ol – ası çöpçüler aşkımı süpürmüşler.
- Koş – ar adımlarla geldi.
- Tanı – dık kimseye rastlamadık.
- Başka sev – ecek insan mı kalmadı.
Kırmızı ile gösterilen eklerin hepsi sıfat fiil ekidir. Dikkat ettiysen hepsi sıfat görevinde kullanılmış.
Not : Sıfat fiiller sıfat görevinde değilse adlaşmış sıfat görevinde kullanılırlar. Adlaşmış sıfat, sıfat tamlamasında sadece sıfatın söylenip ismin söylenmemesidir. Bu tanım biraz karışık gelecek sana ama örnekle çok kolay yerine oturacaktır.
- Sev – en – ler kavuşsun. ( Burada sev – fiili – en sıfat fiil ekini almış ve adlaşmış sıfat görevinde kullanılmış. ) Adlaşmış sıfatın açılımını yapalım.
Seven ( insanlar ) kavuşsun. ( Gördüğün gibi seven insan sıfat tamlamasında sadece sıfatı söyleyip seven sözcüğünü adlaşmış sıfat yaptık)
Zarf Fiil Ekleri ve Zarf Fiil Örnekleri – Zarf Fiil Nedir?
Fiil kök veya gövdelerine ( – madan , – dıkça , – ıp , – arak , – casına , – maksızın , – a … -a , – alı , – ken , – dığında , – r … -mez , – asiye , – ınca ) ekleri getirilerek yapılır. Zarf fiiller zarf görevinde kullanılırlar. Fiile durum veya zaman anlamı verirler. Örnek verelim:
- Gel – ir gel – mez beni aradı. ( – r … -mez zarf fiil ve ne zaman aradı sorusuna cevap verdiği için zaman anlamı katmış)
- Dur – maksızın ders çalışıyordu. ( – maksızın zarf fiil ve nasıl çalışıyordu sorusuna cevap verdiği için durum anlamı katmış)
Başka örnekler verelim:
- Dur – madan konuşuyordu.
- Gül – dükçe gözlerini ondan alamıyordu.
- Bir arkadaşa bak – ıp çıkacağım.
- Çok çalış – arak bu işin üstesinden geleceğiz.
- Çıldırmış – casına ders çalışıyordu.
- Gül – e gül – e gidin.
- Onu tanıdım tanı – y – alı her şey çok güzel gidiyor.
- Güler – ken gözlerinin içi gülüyordu.
- Sen gel – diğinde günüm aydınlandı.
- Öl – esiye seviyordu onu.
- Sen gül – ünce yüzüm güldü.
Kırmızı ile gösterilen ekler zarf fiil ekidir.
Yapılan hata: Evde – y – ken beni hiç aramadı. ( Burada – ken ekini zarf fiil olarak almak yanlış olur çünkü fiilimsiler fiilin üstüne gelirler , evde sözcüğü ise fiil değil isimdir. Bu yüzden evdeyken zarf fiil olamaz. )
Fiilimsiler Örnek Soru Çözümü
Hızlıca ve doğru çözüp sınavda hem zaman hem de net kazanacağınız bir konuyu daha bitirmiş olduk! Konuyu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir.
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü ve binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetimizden faydalanabilirsin.