İslamiyet Öncesi Türk Şiiri konusu, AYT Edebiyat testinde sorulan konulardan biri. Anlam sorularından farklı olarak bu yazın tür ile ilgili öğrenmen gereken bazı tanımlar, kavramlar mevcut. Koşuk, Sagu, Sav gibi konuları öğrenmen gerekiyor. Bu konu ile ilgili notlara göz attıktan sonra rahatlıkla soru çözebileceğine eminiz! Şimdi birlikte İslamiyet Öncesi Türk Şiiri, sav sagu koşuk konusunu keşfedelim!
Bu konu anlatımı, Kunduz eğitmenimiz Ayşenur Hoca tarafından hazırlanmıştır.
İslamiyet Öncesi Türk Şiiri
Sınıfına özel detaylı konu anlatımları, video çözümlü ünite tarama testleri ve Türkiye geneli online deneme sınavları şimdi Kunduz Premium İçerik’te!
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK ŞİİRİ
İslamiyet Öncesi Türk Şiiri Özellikleri
- Öz ve biçim bakımından millî nitelikler taşır.
- Anonimdir, yani ilk söyleyeni bilinmemektedir.
- Şölen/ toy, sığır, yuğ adı verilen törenlerde söylenmiştir.
Yuğ: Bir kişinin ölümünden sonra yapılan yas- cenaze törenleridir.
Sığır: Oğuzların totemi olan kutsal öküzün belli dönemlerde avlanması için düzenlenen törenlerdir.
Şölen: Toplu ziyafetlerdir, eğlence törenleridir. Totemin yani kutsal öküzün yılın belli dönemlerinde kurban edilerek hep birlikte etinin yendiği dinî ziyafetlerdir.
- ‘’Ozan’’ adı verilen sanatçılar, müzik aleti eşliğinde şiirlerini söylemişlerdir.
- Şiirler hece ölçüsüyle söylenmiş ve hece ölçüsünün daha çok 7’li ve 8’li kalıpları kullanılmıştır.
- Yabancı etkilerden uzak, sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
- Kafiye ve redife yer verilmiş, daha çok yarım kafiye kullanılmıştır.
- Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.
- Şiirlerin uyak düzeni düz uyak şeklindedir: aaab/ cccb/ dddb …
- Doğa, aşk, kahramanlık, savaş, yiğitlik, ölüm gibi konular işlenmiştir.
- Sav(atasözü), sagu(ağıt), koşuk(aşk, doğa ve yiğitlik şiirleri) ve destan(kahramanlık, savaş) dönemin sözlü ürünleri arasında yer alır.
- Koşuk, sagu, sav, destan gibi ürünlerin yazılı ilk örneklerine Kaşgarlı Mahmut’un ‘’Divânü Lügati’t- Türk’’ adlı eserinde rastlanır.
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK ŞİİRİ: NAZIM BİÇİMLERİ VE TÜRLERİ
KOŞUK
- Koşuk; aşk, yiğitlik, tabiat gibi konularda söylenen şiirlerdir.
- Benzetme, kişileştirme, abartma gibi sanatlar kullanılmıştır.
- Millî ölçümüz olan hece ölçüsüyle söylenmiştir.
- Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmış, dörtlük sayısı 3 ve 5 arasındadır.
- Dinî kökenli şiirlerdir. Sığır ve şölen adı verilen törenlerde söylenmiştir.
- Genellikle kopuz eşliğinde söylenmiştir.
- İslamiyet’ten sonra yerini koşma nazım biçimine bırakmıştır. Konu bakımından ayrıca divan şiirindeki gazel nazım biçimine de benzer.
SAGU
- Sagu, ölüm konusunun işlendiği sözlü ürünlerdir.
- Ölen kişinin yiğitliği, cömertliği, faziletleri, iyiliği ve diğer üstün özellikleri işlenir.
- Yuğ adı verilen cenaze ve yas törenlerinde ozanlar tarafından söylenmiştir.
- Genellikle kopuz eşliğinde söylenmiştir.
- Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmış, dörtlük sayısı 3 ve 5 arasındadır.
- Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
- Sanat kaygısından uzaktır. Sade ve samimi bir dille söylenmiştir.
- Kaşgarlı Mahmut’un Divânü Lügati’t- Türk adlı eserinde yer alan ‘’ Alp Er Tunga Sagusu’’ türün en önemli örneğidir.
- Halk şiirindeki karşılığı ağıt, divan şiirindeki karşılığı ise mersiyedir.
SAV
- Sav, atasözünün karşılığıdır.
- Bir düşünceyi, bir deneyimi, bir öğüdü en az sözcükle anlatan sözlerdir.
- Klasik Türk edebiyatındaki karşılığı darbımesel, meseldir.
- Eski Türk edebiyatının bu sözlü ürünlerini Kaşgarlı Mahmut’un Divânü Lügati’t- Türk adlı eserinde yazıya geçmiş olarak buluyoruz.
- ÖRNEK: Ot tese ağız köymez. (Ateş demekle ağız yanmaz.)
- ÖRNEK: Teve silkinse eşgekke yük çıkar. (Deve silkinse eşeğe yük çıkar.)
- ÖRNEK: Ermegüge bulıt yük bolır. (Tembele bulut yük olur.)
İslamiyet Öncesi Türk Şiiri Örnekleri
Aşağıdaki şiir sagu türünde İslamiyet öncesi Türk şiiri örneğidir:
Alp Er Tunga öldi mü?
Issız ajun kaldı mu?
Ödlek öçin aldı mu?
Emdi yürek yırtılur.
Ödlek küni tavratur
Yalnguk küçin kevretür
Erdin ajun sevretür
Kaçsa takı ertilür
Ögreyüki mundag ok
Munda adın tıldag ok
Atsa ajun ugrap ok
Taglar başı kertilür
Begler atın argurup
Kadgı anı torgurup
Mengzi yüzi sargarıp
Körküm angar türtülür
İslamiyet Öncesi Türk Şiiri: Koşuk – Sagu -Sav Soru Çözümü
İslamiyet Öncesi Türk Şiiri konu anlatımımızın sonuna geldik! Türk Dili ve Edebiyatı eğitmenimiz Buğrahan Hoca, bu konuyla ilgili bilmen gereken temel bilgileri bu yazıda özetlemeye çalıştı. Konuyu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Bu konuya ait tanımları ve kavramları gördükten sonra bol bol pratik yapmalısın. Kunduz’da şu ana kadar, Koşuk – Sagu – Sav konulu binlerce soru alanında uzman Türk Dili ve Edebiyatı eğitmenleri tarafından çözüldü. Şimdi o sorulardan birkaçı senin için burada. Daha fazla İslamiyet Öncesi Türk Şiiri sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin!?
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.