Konu çalışmalarını tamamladıktan sonra, zaman zaman notlarına ve formüllere bakmaya ihtiyaç duyabilirsin. Tekrar yaparken ya da soru çözerken notlara göz atmak ve gerekli ipuçlarını almak, öğrenme aşamasında sana epey yardımcı olacaktır. Kunduz ekibi olarak, alanında uzman eğitmenlerimizin de desteğiyle, her konuda mutlaka görmen gereken ipuçlarını, formülleri, ders notlarını senin için derliyoruz!? Bu yazımızda Canlılar ve Çevre Arasındaki İlişki, Modifikasyon, Varyasyon, Mutasyon, Adaptasyon, Doğal Seçilim, Yapay Seçilim hakkında bilmen gerekenler ile Canlılar ve Çevre konusuna ait soruları çözerken işine yarayacağını düşündüğümüz ipuçları yer alıyor. Umarız bu özet notları sana mutasyon, modifikasyon ve adaptasyonu anlamanda yardımcı olur. İyi okumalar!
Bu notlar, Kunduz eğitmenimiz Özlem Hoca tarafından hazırlanmıştır. Özlem Hoca, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü mezunu ve İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi pedagojik formasyon sahibi. Uzun yıllardır öğretmenlik yapıyor fakat ulaşamadı her öğrenciye karşı kendisini eksik hissediyorum. Bu sebeple bu platform sayesinde öğrencilere yardımcı olmak için çabalıyor.
Canlılar ve Çevre: Modifikasyon, Varyasyon & Mutasyon
Modifikasyon & Varyasyon ve Örnekleri
Çevre şartlarının genetik değişimlerin süreldiliğine olan etkisi:
Tüm canlılar, yaşadıkları çevre ile sürekli etkileşim halindedir. Çevresel faktörlerin etkisi ile ayni tür bireyler arasında bile çeşitlilik ortaya çıkabilmektedir.
Modifikasyon: Çevre faktörlerinin etkisiyle genlerin işleyişinin değişmesi sonucu ortaya çıkan ve kalıtsal olmayan değişikliklere denir.
Ortamın sıcaklığı, ışık miktarı, beslenme, kimyasal maddeler ve mekanik etkiler modifikasyonlara sebep olabilmektedir.
Modifikasyon Örnekleri
- Güneş ışığının deri rengini koyulaştırması.
- Spor yapan kişilerin kaslannm gelişmesi.
- Aşırı beslenme sonucu meydana gelen obezite.
- Himalaya tipi tavşanlarda sırta konulan buz yastığı etkisi ile siyah kürk renginin oluşması.
- Polenle beslenen dişi larvaların işçi arı, arı sütü ile beslenen larvaların ise kraliçe arı olarak gelişmesi.
Varyasyon
- Eşeyli üreme veya mutasyon sonucu kazanılan ve kalıtsal olarak aktarılabilen özelliklerdir. Canlılarda genler tarafından saptanır ve döllere aktarılabilir.
- Göz rengi, saç şekli ve rengi, kan grubu gibi insanlarda bulunan karakteristik özellikler genetik vaıyasyonlara örnek verilebilir.
Mutasyon ve Örnekleri – Krossing Over Varyasyona Neden Olur Mu?
Eşeyli üreyen canlılarda gametlerin mayoz bölünme ile oluşması sırasında;
- Krossing over, krossing over varyasyona neden olur.
- Homolog kromozomların rastgele ayrılması
- Ayrıca yumurtanın şansa bağlı döllenmesi yeni kalıtsal varyasyonların oluşma sebebidir.
Mutasyon, çevre koşullarının etkisiyle, canlının genotipinde meydana gelen değişikliklerdir.
Mutasyona sebep olan etmenlere mutajen denir. Radyasyon ultraviyole ışınlar, radyoaktif maddeler, bazı kimyasal maddeler ve ilaçlar virüsler mutajendir.
Mutasyonlar sonucu meydan gelen farklılıkların hepsi kalıtsal değidir.
Eşeyli üreyen canının vücut hücrelerinde gerçekleşen mutasyonlar sadece o canlıları etkilerken üreme hücrelerindeki mutasyonlar gelecek nesilere de aktarılmaktadır.
Mutasyon örnekleri olarak dört yapraklı yonca ve parmak bozuklukları gösterilebilir.
Adaptasyon ve Örnekleri
Adaptasyon bir canlının beli bir çevrede yaşama ve üreme şansını arttıran kalıtsal özelliklerin tümüne (uyum sağlamasına) adaptasyon denir.
- Çöl farelerinin uzun kuyruklu ve geniş vücutlu olmaları,
- Kaktüslerin yapraklarının zamanla diken şeklini alması,
- Bukalemun ve ahtapotun kendini korumak için renk değişiriyor olması,
- Develerin hörgüçlerinde yağ depolaması örnek gösterilebilir.
- Sıcak bölge canlılarının kulak ve burunları büyüktür, böylece terleyerek vücut ısılarını ayarlar; yaşama ve üreme şansları artar.
- Soğuk bölge canlılarının kulakları ve burunları küçüktür, böylece soğuk havadan daha az etkilenirler.
Doğal Seçilim – Doğal Seçilim Nedir?
- Doğal seçilim, sahip olduğu farklılıklardan dolayı yaşadığı ortama daha uyumlu olan canlıların hayatta kalabilmesi, benzer şekilde uyumlu olmayanların elenerek yok olması demektir.
- Gereksiz antibiyotik kullanımı doğal seçilim ile antibiyotiklere dirençli mikroorganizmaların oluşmasına neden olmuştur. Antibiyotikler, mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde önem taşır. Bilim insanları, mikroorganizmaların bu ilaçlara karşı direnç kazanabileceği ve antibiyotiklerin enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde etkisini kaybedeceğini gözlemlemiştir.
Yapay Seçilim ve Örnekleri
- Yapay Seçilim, bir popülasyona ait canlılarda insanlar tarafından seçilen bazı özelliklerin nesiller boyu aktarılmasının sağlanması demektir.
- Mısır, doğada normal olarak bulunan teosinte isimli bir bitkinin sürekli olarak yapay seçilime uğratılması sonucu elde edilmiştir. Teosinte, normal olarak çok az taneye sahip olan bir bitkidir. Sürekli olarak bol taneler kendi arasında çaprazlanarak günümüzdeki bol taneli mısırlar elde edilmiştir.
- Günümüzdeki köpek çeşitliliği de binlerce yıllık uygulanan yapay seçilimden kaynaklanmaktadır. Günümüzdeki köpek çeşitlerinin tümü, kurt olarak bildiğimiz Canis lupus’un alt türleridir. İnsanlar, binlerce yıldır yaşadıkları bölgelerin şartlarına en uygun, en az saldırgan, en güçlü gibi özelliklerine göre seçtikleri vahşi kurtları evcilleştirmiş ve bu özelliklerine göre seçilim uygulamıştır.
- Brassica oleracea (yabani hardal) bitkisinin farklı kısımları kullanılması ile yapay seçimle karnabahar yer lahanası, brüksel lahanası, lahana, brokoli ve karalahana vb. sebzeler üretilir.
Şimdi soru çözümlerine devam edebilirsin!
Canlılar ve Çevre konusunda bolca soru çözerek pratik yapabilirsin. Bu konu, Biyoloji dersi için temel konulardan biri olduğu için iyice pekiştirmen önemli. Canlıların Çevre ile Genetik İlişkisi, Modifikasyon, Varyasyon, Mutasyon, Adaptasyon, Doğal Seçilim, Yapay Seçilim gibi alt başlıklar pek çok bilgi ve kavram içeriyor. Bu da daha çok soru tipini barındırdığı anlamına gelir. Bu konudan direkt soru gelebildiği gibi, farklı konuların da içinde sıkça geçtiğini görüyoruz. Ders Biyoloji olunca, bu kavramlar, her zaman karşımıza çıkabilir! TYT Biyoloji ve AYT Biyoloji testlerinde de sıklıkla sorulması tercih edilen konulardan biri.
Bilgileri, tanımları ve önemli ipuçlarını öğrendikten sonra, soruların içinde nasıl yer aldığını görmen gerekli. Biyoloji Konu Anlatımı videolarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. TYT ve AYT Biyoloji dersindeki netleri yükseltmedeki anahtar, konu çalışmalarını tamamladıktan sonra bolca soru çözmek ve yapılamayan soruların doğrusunu öğrenmek. Kunduz’da şu ana kadar, Biyoloji dersinden binlerce soru alanında uzman Biyoloji eğitmenleri tarafından çözüldü. Daha fazla Canlılar ve Çevre sorusu ve detaylı çözümlerini görmek istersen, aşağıdaki butona tıklayabilirsin! Uygulamamız içerisinden ücretsiz erişebileceğin soru ve detaylı çözümler ile, bu konudaki hakimiyetini arttırman mümkün!