Itme, momentum, çarpışma larla sorularımıza devam ediyoruz.
İlk sorumuza hemen inceleyelim.
X ve Y cisimleri eşit bölmeli zemin üzerinde, o hizasında çarpışma öncesi ve sonrası şeyle gibi gösterilmiştir.
Ifadelerden hangileri doğrudur demişiz ilk sitemine baktığımızda o hizasına gelene kadar iki bölme yi üç bölme ilerle.
O zaman ben X'in hız büyüklüğüne iki veya desem Y'nin hız büyüklüğünü de üç ve desem.
Tabii ki burada eksi olarak şunu ifade edebilirim siz zaten hızın vektörel olduğunu biliyorsunuz ama ben şu an büyüklerden konuşurum.
O yüzden eksi kullanmıyorum.
Çarpışma sonrasına baktığımızda ise x üç bölme yi iki bölme ilerlemiş bu sefer yani X'in hızı üç ve Y'nin hızı iki ve olmuş diyebiliriz.
Yani bu cisimler hızlarını takas etmemiş.
Burada merkezi esnek çarpışmalarda da bakın merkezi.
Esnek çarpışmalarda iki tane özel durumumuz vardı.
Birincisi eğer cisimlerin karşılıklı gelirken momentum büyüklükleri eşit olursa tarihi bir sözümüz vardı.
Burada geldikleri gibi geri giderler.
Yani geliş hızı ne ise dönüş hızı da o olur.
İkinci durumumuz ise karşılıklı gelirken kütleleri eşit olursa hızlarını takas ederler.
O halde burada hız takası olduğuna göre.
Burada hız ta kalsaydı momentum büyüklükleri eşit olursa da geldikleri gibi.
Geldikleri gibi.
Döner ler diyorum şuraya da.
O halde biz burada hangisini kullanacağız?
Sanırım hız takası yapmışlar.
O halde bu cisimlerin kütleleri demek eşit ve çarpışma esnek.
Siz ilk momentum ları büyük.
Geç de olsa olsaydı eğer, aynı noktada olurdu yani.
X İki bölmeye geldiğinde.
Y Üç bölmeye gideri tekrardan.
O yüzden üçüncü önceliğimiz burada yanlış olmuş oldu.
Devam ediyoruz merkezde esnek çarpışmadan.
Evet iki boyutta.
Bakın yukarıdaki çarpışma mız bir boyutta çarpışma idi.
Şimdi iki boyutta bir çarpışma yapıyoruz.
Yatay sürtünmesi zeminde K cismi o noktada durmakta olan L diskine veya K ile çarpıyor. L cismi veli hızı ile gösterilen yönde hareket ettiğine göre, K cisminin yönü hangisi gibi olamaz?
Bundan bir önceki videomuzda itme momentum bilinci videomuzda şu momentum kurulumundan bahsetmiş çarpışmaların hepsinde arkadaşların momentum korunur.
Yani ilk momentum, son momentum nedir eşittir.
Peki sistemi ilk momentumun incelersek yalnızca Kaan'ın artı X yönüne doğru bakın.
Kanalın artı IX yöne doğru momentum var.
Zaten o noktada durmakta olan Lee'nin momentumu yok.
O halde benim ilk momentum K'nın momentumu ise son.
Momentumun büyüklüğü ve yönü nasıl çıkmalı?
Aynı şekilde artı eksi yönde çıkmalı.
Peki o halde Lee'ye bakınız Lee'ye dikkat ediniz arkadaşlar li şu yönde ilerliyor.
Yani şuraya eksiye desek, şehri artı IX desek doğru mu?
Artı eksi yenin arasında şu şekilde ilerliyor ve hızı şimdi düşünüyorum k cismi çarpışmadan sonra 1 yönünde ilerlese bakın şu bir yönünü şuraya taşıyorum bakın kaç cismini çarpışmadan sonra bu şekilde ilerlese bu iki vektörün bileşkesi şu yönde olmaz mı?
Ama benim istediğim artı eksi günüydü.
O zaman demek ki cevap larımızın arasında kesinlikle bir olacak bir yönünde olamaz.
K Çünkü siz bir de K'yı görürseniz l ve türlü uca eklediniz ve bileşkesi ni aldığında bileşke miz nereden çıkmış oluyor?
Eksi Y ile eksi daha yakın olmuş oluyor.
Ama ben istiyorum ki artı eksi gün de gidelim.
Peki aynı şekilde devam ediyorum, ikinciyi deniyorum.
Benim parçacığın hızı şu şekildeydi ve hızı.
Peki 2 yönünde hareket etsek, yani k cismi 2 yönün artı eksi yönünde hareket etse.
Daha doğrusu bu sefer bileşke biz nereden çıkacak?
Bir ilişki gene şu arada bir yerde olacak.
Yani benim istediğim gibi son bileşke miz artı eksi yönde çıkıyor mu?
Çıkmıyor. O zaman cevaplarım arasında ne var?
İkinci bir bölme de var, ikinci bölgeye yönünde de gidemeyiz.
Fakat üçe ve dörde baktığınızda şiddetle vektörünün ucuna, örneğin şu üç vektörün eklediniz de belki de bileşke miz artık sorusuna çıkabilir.
Aynı şekilde dördü eklediğinizde belki artı eksi yönü çıkabilirsiniz.
Soru olamadı, soruyor, üç ve dört olabilir fakat bir ve iki olamaz.
Yani mantığımız şu aynı vektörler deki işlemler gibi yapıyoruz.
İlk bileşke vektör neyse son bileşke vektör ona eşit oluyor.
Yani ilk momentum son momentum da eşit olacak.
Peki devam edelim.
Bu sefer de esnek olmayan çarpışmaya bir örnek göstereceğiz.
Sürtünmesi önemsiz, yatay ortamda ve hızıyla giden aracın.
Evet 4 em.
Kütleleri araca üzerine 6 ve hızıyla en kütle cisim çarpıp yapışır.
Sistemin orta hızı ne kadardır?
Yeni arkadaşlar ilk momentum eşittir son momentum diyoruz.
Peki sistemin ilk momenti buna bakalım.
Bu araç yatay yolda ilerliyor.
Bu cisim üzerine geldiğinde bakın aktaracağı momentum yönüne bakınız aşağıya doğru.
Sistem de sürtünme önemli olmadığına göre bu aracın sağ tarafa doğru gidişine hiçbir katkısı yok.
6.
Ve hız ile giden en kütleli parçacığın sadece bu arabayı olduğu yerde SX girebilir.
Belki lastiklerinden dolayı sürtünme olmadığı için yavaşlatma durumu da olmayacak.
O halde.
Momentum buna hiçbir katkı sağlamayacak.
Art yöne giderken o zaman ilk momentumu yazarken nasıl yazacağım?
Sadece dört em kütleli ve hızındaki aracı momentum olacak.
Ama çarpışma sonrasında toplam kütleli bir artış oluyor ve artıştan dolayı ortak hızımız ne kadardır?
Sorusu olmuş oldu.
O zaman ortak hızımız ne kadar oldu?
Em ler birbirini götürdüğü beşi kaç tarafa bölen olarak gönderdik.
Evet.
Görmüş olduğunuz gibi hızımız 4 ve 5 olmuş oldu.
İlk sorumuza hemen inceleyelim.
X ve Y cisimleri eşit bölmeli zemin üzerinde, o hizasında çarpışma öncesi ve sonrası şeyle gibi gösterilmiştir.
Ifadelerden hangileri doğrudur demişiz ilk sitemine baktığımızda o hizasına gelene kadar iki bölme yi üç bölme ilerle.
O zaman ben X'in hız büyüklüğüne iki veya desem Y'nin hız büyüklüğünü de üç ve desem.
Tabii ki burada eksi olarak şunu ifade edebilirim siz zaten hızın vektörel olduğunu biliyorsunuz ama ben şu an büyüklerden konuşurum.
O yüzden eksi kullanmıyorum.
Çarpışma sonrasına baktığımızda ise x üç bölme yi iki bölme ilerlemiş bu sefer yani X'in hızı üç ve Y'nin hızı iki ve olmuş diyebiliriz.
Yani bu cisimler hızlarını takas etmemiş.
Burada merkezi esnek çarpışmalarda da bakın merkezi.
Esnek çarpışmalarda iki tane özel durumumuz vardı.
Birincisi eğer cisimlerin karşılıklı gelirken momentum büyüklükleri eşit olursa tarihi bir sözümüz vardı.
Burada geldikleri gibi geri giderler.
Yani geliş hızı ne ise dönüş hızı da o olur.
İkinci durumumuz ise karşılıklı gelirken kütleleri eşit olursa hızlarını takas ederler.
O halde burada hız takası olduğuna göre.
Burada hız ta kalsaydı momentum büyüklükleri eşit olursa da geldikleri gibi.
Geldikleri gibi.
Döner ler diyorum şuraya da.
O halde biz burada hangisini kullanacağız?
Sanırım hız takası yapmışlar.
O halde bu cisimlerin kütleleri demek eşit ve çarpışma esnek.
Siz ilk momentum ları büyük.
Geç de olsa olsaydı eğer, aynı noktada olurdu yani.
X İki bölmeye geldiğinde.
Y Üç bölmeye gideri tekrardan.
O yüzden üçüncü önceliğimiz burada yanlış olmuş oldu.
Devam ediyoruz merkezde esnek çarpışmadan.
Evet iki boyutta.
Bakın yukarıdaki çarpışma mız bir boyutta çarpışma idi.
Şimdi iki boyutta bir çarpışma yapıyoruz.
Yatay sürtünmesi zeminde K cismi o noktada durmakta olan L diskine veya K ile çarpıyor. L cismi veli hızı ile gösterilen yönde hareket ettiğine göre, K cisminin yönü hangisi gibi olamaz?
Bundan bir önceki videomuzda itme momentum bilinci videomuzda şu momentum kurulumundan bahsetmiş çarpışmaların hepsinde arkadaşların momentum korunur.
Yani ilk momentum, son momentum nedir eşittir.
Peki sistemi ilk momentumun incelersek yalnızca Kaan'ın artı X yönüne doğru bakın.
Kanalın artı IX yöne doğru momentum var.
Zaten o noktada durmakta olan Lee'nin momentumu yok.
O halde benim ilk momentum K'nın momentumu ise son.
Momentumun büyüklüğü ve yönü nasıl çıkmalı?
Aynı şekilde artı eksi yönde çıkmalı.
Peki o halde Lee'ye bakınız Lee'ye dikkat ediniz arkadaşlar li şu yönde ilerliyor.
Yani şuraya eksiye desek, şehri artı IX desek doğru mu?
Artı eksi yenin arasında şu şekilde ilerliyor ve hızı şimdi düşünüyorum k cismi çarpışmadan sonra 1 yönünde ilerlese bakın şu bir yönünü şuraya taşıyorum bakın kaç cismini çarpışmadan sonra bu şekilde ilerlese bu iki vektörün bileşkesi şu yönde olmaz mı?
Ama benim istediğim artı eksi günüydü.
O zaman demek ki cevap larımızın arasında kesinlikle bir olacak bir yönünde olamaz.
K Çünkü siz bir de K'yı görürseniz l ve türlü uca eklediniz ve bileşkesi ni aldığında bileşke miz nereden çıkmış oluyor?
Eksi Y ile eksi daha yakın olmuş oluyor.
Ama ben istiyorum ki artı eksi gün de gidelim.
Peki aynı şekilde devam ediyorum, ikinciyi deniyorum.
Benim parçacığın hızı şu şekildeydi ve hızı.
Peki 2 yönünde hareket etsek, yani k cismi 2 yönün artı eksi yönünde hareket etse.
Daha doğrusu bu sefer bileşke biz nereden çıkacak?
Bir ilişki gene şu arada bir yerde olacak.
Yani benim istediğim gibi son bileşke miz artı eksi yönde çıkıyor mu?
Çıkmıyor. O zaman cevaplarım arasında ne var?
İkinci bir bölme de var, ikinci bölgeye yönünde de gidemeyiz.
Fakat üçe ve dörde baktığınızda şiddetle vektörünün ucuna, örneğin şu üç vektörün eklediniz de belki de bileşke miz artık sorusuna çıkabilir.
Aynı şekilde dördü eklediğinizde belki artı eksi yönü çıkabilirsiniz.
Soru olamadı, soruyor, üç ve dört olabilir fakat bir ve iki olamaz.
Yani mantığımız şu aynı vektörler deki işlemler gibi yapıyoruz.
İlk bileşke vektör neyse son bileşke vektör ona eşit oluyor.
Yani ilk momentum son momentum da eşit olacak.
Peki devam edelim.
Bu sefer de esnek olmayan çarpışmaya bir örnek göstereceğiz.
Sürtünmesi önemsiz, yatay ortamda ve hızıyla giden aracın.
Evet 4 em.
Kütleleri araca üzerine 6 ve hızıyla en kütle cisim çarpıp yapışır.
Sistemin orta hızı ne kadardır?
Yeni arkadaşlar ilk momentum eşittir son momentum diyoruz.
Peki sistemin ilk momenti buna bakalım.
Bu araç yatay yolda ilerliyor.
Bu cisim üzerine geldiğinde bakın aktaracağı momentum yönüne bakınız aşağıya doğru.
Sistem de sürtünme önemli olmadığına göre bu aracın sağ tarafa doğru gidişine hiçbir katkısı yok.
6.
Ve hız ile giden en kütleli parçacığın sadece bu arabayı olduğu yerde SX girebilir.
Belki lastiklerinden dolayı sürtünme olmadığı için yavaşlatma durumu da olmayacak.
O halde.
Momentum buna hiçbir katkı sağlamayacak.
Art yöne giderken o zaman ilk momentumu yazarken nasıl yazacağım?
Sadece dört em kütleli ve hızındaki aracı momentum olacak.
Ama çarpışma sonrasında toplam kütleli bir artış oluyor ve artıştan dolayı ortak hızımız ne kadardır?
Sorusu olmuş oldu.
O zaman ortak hızımız ne kadar oldu?
Em ler birbirini götürdüğü beşi kaç tarafa bölen olarak gönderdik.
Evet.
Görmüş olduğunuz gibi hızımız 4 ve 5 olmuş oldu.
