Yakın Anlam - Sesteş Anlam

Bu videomuzda da arkadaşlar yakın anlamlı sözcükleri işleyeceğiz ve örnek sorular çözeceğiz.
Daha sonra yakın anlamdan sonra eş sesli sözcükleri işleyeceğiz.
İkisinden de soru gelebilir arkadaşlar.
Şimdi yakın anlamlı sözcük ne demek?
Şimdi eş anlamlı sözcük gibi görünüyor arkadaşlar.
Ama aslında eş anlam değil.
Yani mesela beyaz kelimesinin eş anlamı aktı.
Ya da akıl kelimesinin eş anlamı ustu.
Bunları kastetmiyorum.
Eş anlamlı gibi görünen ama tamamen birbirinin yerine geçemeyen sözcükler.
Yani aralarında ince bir anlam farkı bulunur.
Şimdi bak mesela hısım, yakın anlamı akraba, birebir tam anlamı akraba demek değil.
Ya da seçmek, ayırmak, çalışmak, çabalamak, toplamak, zıplamak, uğraşmak, dilenmek, küsmek, yüceltmek.
Şimdi küsmek kelimesinin eş anlamı yüceltmek demek değildir.
Ya da dostluğun eş anlamı eş değil, çiğnemenin eş anlamı basmak değil, yorumlamanın eş anlamı göndermek değil arkadaşlar.
Sadece bunlar birbirine yakın anlamlıdır.
Mesela bak işyerinde olanları gizledi diyor.
Gizledi kelimesinin altını çiziyorum.
Yazar asıl anlatmak istediğini her zaman perdelemek niyetindeydi.
Şimdi arkadaşlar burada gizlemek ve perdelemek kelimeleri yakın anlamları niye anlattığını, anlatmak istediğini gizliyor demek istiyor.
İkinci cümlede, o yüzden bu iki cümlede de gizlemek ve perdelemek kelimeleri yakın anlamlıdır ama tamamen birbirinin eş anlamı değildir.
Örnek sorumuza bakalım.
Mesela yukarıda numaralı anmış cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi yakın anlamlıdır diyor.
Bakıyorum.
Sonbaharla birlikte havalar iyiden iyiye soğumaya başladı.
Özel bir okul için olsa olsa yani en fazla birkaç bin lira bulabilirdi.
Havalar yavaş yavaş istenilen sıcaklık değerlerine ulaşacak.
Kişi bazı sorunları üstün körü çözmek isterse başarıyı yakalayamaz.
Üstünkörü, çalakalem yazılarının merkezinde yöre insanlarının yaşayışı vardı. Çalakalem arkadaşlar bu kelimeye dikkat edin, bu kelime önemli bir kelimedir, anlamını bilelim.
Üstünkörü fazla önemsemeden, ayrıntıya inmeden demek oluyor.
O yüzden arkadaşlar 4.
Ve 5.
Birbirinin eş anlamı olmamasına rağmen yakın anlamlı olduğu için cevabım ne oluyor?
Denizli oluyor.
Yine tekrar ediyorum eş anlamlı değildir ama aynı anlamı verebilecek yakın anlamlı sözcükler midir?
Çalakalem kelimeleri sözcük anlamı sorularında da çok çıkar arkadaşlar.
Şimdi baktık eş testi sözcükleri bir kere arkadaşlar eş sesli sözcüğün diğer adı ses testtir.
Bunu unutmuyoruz.
Eş sesli ne demek?
Yazılış ve dokunuşları aynı anlamları birbirinden farklı demek.
Yani bunların arasında kesinlikle bir anlam ilişkisi yok ama sadece ses benzerliği var.
Ve arkadaşlar bu eş sesli sözcüklerde yapılan sanata cinaz adı veriliyor.
Yani aşağıdaki yerin hangisinde cinayet vardır dediğinde neyi arayacağız?
Biz eş desteği arayacağız.
Aralarında anlam ilişkisi olmamasına çok dikkat ediyoruz.
Mesela aç arkadaşlar, bir hanımın aç olması var, bir de mesela kapıyı açmak var.
İkisi arasında aç.
Aynı harflerle yazılmasına rağmen anlam bakımından farklılık vardır.
Bir kırmak var.
Bir de mesela saçlarımın kır olması var, beyaz olması var.
Ya da mesela kır düğünü diyorum ya da arkadaşlar yer.
Bir yermek var.
Yermek, birisini eleştirmek demektir.
Bunu unutmayın.
Bir de zemin olan yer var.
Şimdi şöyle bir yanlış bilinen bir şey var arkadaşlar eş sesli sözcüklerin bir tanesi fiil, bir tanesi isim olmak zorunda değil.
Bir yermek, yer kırmak.
Kır ya da atıyorum gül kelimesi mesela bir gülmek, kahkaha atmak var.
Bir çiçek olan gül var ama her ikisi isimde olabilir. Yeter ki yazılışı aynı, anlamı farklı olsun.
Bir kişi olan ben var arkadaşlar, birinci tekil kişi ben, sen ol biz, siz onlar gibi bir de benim ya da bizim vücudumuzun herhangi bir bölgesinde çıkan ben var.
Bir sayı olan bini var, bir otobüse binmek var, bir yüzmek var, bir yüz sayısı var, bir insan yüzü var ya da bir ağacın dalı var ya da denize dalmak var ya da bir kara parçası var ya da renk olan kara var.
Bir suyun akması var, bir beyaz olan akı var.
Bir atıyorum bilgisayar almak var, bir kırmızı olan al var, bir saçını başını yol olmak var.
Bir de yol var arkadaşlar.
O yüzden bunlar.
Arasındaki anlam ilişkisine dikkat ediyoruz.
Neden?
Çünkü arkadaşlar bizim ses tez köyümüz olduğu için bir de bizim ortak köprümüz vardır.
Bunu sözlükte yapı da ayrıntılarıyla işledik.
Şimdi Ortak Köşk'te de yazılış ve okunuşu aynıdır arkadaşlar.
Ama ses farkı aralarındaki anlam ilişkisi çok fazla uzaklaşıyor.
Mesela güvenmek kelimesi, mesela savaşmak kelimesi ya da sıva kelimesi.
Şimdi arkadaşlar bir güven duygusu var, isim olan güven.
Bir de birine güvenmek var.
Bir tanesi isim.
Bir tanesi fiil sözcük türü bakımından.
Ama ikisinde de ortak duygu güvendir.
Yani çiçek gönülle kaka atmak arasındaki gibi uzak bir anlam yoktur.
Ya da bir kurtuluş savaşı var isim olur.
Bir de askerler son kanının son damlasına kadar savaştı dersem fiil olur.
Ya da duvara sürdüğüm sıva vardır ya da kollarını sıvamak dediğimde burada eş sesli olur. Ama duvara sürdüğü gün sıva ile duvarı sıvamak kelimeleri.
Bunlar ortak yüktür arkadaşlar.
O yüzden aralarında anlam ilişkisi var mı yok mu buna dikkat ediyoruz ve şunlar Arkadaşlar bakın yazılış ve okunuşu aynı dedi.
Ama bunların üstünde şapka varsa bunlar asla eş sesli sayılmaz.
Adem yokluk demektir.
Adem insan demektir.
Ama burada şapka olduğu için ben bu kelimelere ses, ateş diyemem.
Adet tane demektir, adet gelenek demektir diyemem.
Ya da arkadaşlar alem bayrak demektir.
Alem dünya demektir.
Buna da diyemeyiz.
Ya da arkadaşlar mesela ama bağlı, açtır ama ben sana ama dersem bu kör demektir.
Görme engelli halaya da hala yer, uçurum demektir.
Yar sevgili demektir.
Bunların hiçbiri şapka olduğu için üzerinde asla ses de sayılmaz arkadaşlar.
Yukarıda altı çizili sözcüklerin hangisi ses eştir, yendi eş, ses nedir diyor.
Bakalım sende güven duygusu hiç kalmamış derken.
Bakın arkadaşlar bu bir tuzaktır.
Buradaki güven, ses, ateş değil, ortak yüktür.
Çünkü güven duygusu isimdir.
Birine güvenmek iyidir arasındaki anlam ilişkisi bozulmadı.
Pinti diye zaten bir eş sesti.
Sözüm yok.
Tat da arkadaşlar burada ortak Köktürk.
Yemeğin tadı çok güzel dediğimde isim olur.
Yemeği yaptığım, yemeği bir tat dediğim zaman oradaki tatmak fiili olur.
Her ikisinde de tatmak anlamı vardır.
Bu da ortak kök oldu.
Dışarıda müthiş bir kar var.
Kar hava olayı demektir.
Bir de kaymak fiili vardır.
Arkadaşlar o zaman bunun cevabı denizde olur.
Zaten soğuk diye de herhangibir ses, eş ya da ortak kök yok arkadaşlar.
O yüzden biz bu sorunun cevabına denizle dedik.