Genel ve özel anlamlı sözcükler Bakalım Şimdi Neymiş?
Genel ve özel anlamlı sözcükler, Almanca geniş kapsamlı olan sözcükler, geniş anlamlı, geniş kapsamlı olanları geniş genel anlamlı, dar kapsamlı olanları ise özel anlamlı sözcükler diyoruz.
Anlam da geniş kapsamlı olan sözcükler.
Genel anlamda Almanca, daha dar kapsamlı olan sözcükler, özel anlamlı sözcükler, özel anlamlı sözcüklerle özel isimleri durmayacağız.
Bakalım şimdi şöyle bir sıralama var canlı insan kadın yazar Ayşe Kulin demişim.
Baktığımız zaman canlı buradaki diğer kavramların en geneli deyimi sonrasında genelden daha küçük bir kesime gitmiş, insana gitmiş.
Canlı denildiği zaman hayvanlar, bitkiler de karşımıza çıkar ama buradan çıkmış artık özele doğru bir gidiş başlamış.
Daha küçük bir kısım alınmış canlılar içerisinde insandan.
Daha.
Küçük bir kısma gitmiş kadın, insan.
Kadın, erkek, çocuk, bebek falan şeklinde ayrımdan yola çıkarak düşünürsek eğer, insandan sadece bir kısmını almış kadını almış yani gene özel hale getirmiş kadından nereye gelmiş?
Yazar daha da küçük bir hale getirmiş.
Yani daha özele indirmiş yazar.
Kadın yazarlar şeklinde yazardan da kime gelmiş?
Ayşe Kline gelmiş, daha özele gelmiş o zaman.
Buradaki anlatıma baktığımız zaman genelden özele doğru bir sıralama yapılmış.
Diyebiliriz.
Aşağıdaki örneğe bakalım şimdi meşe, ağaç, bitki, canlı dünya demiş.
Bakalım meşe demiş.
Sonra ağaç demiş.
Meşhed daha dar kapsamlı, daha özel kapsamlı bir sözcüktür.
Sonrasında daha genelleme, oyun, ağaç.
Genel hale getirmiş ağaçla birlikte ağaçtan bitkiye geçmiş.
Daha da genelleştirilmiş bitkiden canlıya geçmiş, daha da genelleştirilmiş canlıdan dünyaya geçmiş daha da genelleştirilmiş.
O zaman burada da tam tersi özelden genele bir sıralama olmuştur.
Özelden genele sıralama diyoruz.
Bakalım şimdi cümlemize sanat dallarından biri de resimdir şurada bir.
Sanat dallarından ifadesini sadece sanatı da alabiliriz fark etmez.
Sonra da resim.
Burada baktığımız zaman sanattan resme doğru bir gidiş var.
Genel bir anlamda özel bir anlama geçişten bahsedebiliriz.
Genelden.
Özel'e.
Diyoruz burada.
Diğer cümlemize bakalım.
Patates kök sebzelerden dir.
Patatesi almış, kök sebzeyi almış.
Burada patatesten kök sebzeye bir gidiş var.
Patates Özer.
Özelden.
Genele bir gidiş, bir sıralama olduğunu söyleyebiliriz.
Burada özelden genel anlamda doğru bir gidişten bahsediyoruz.
Diğer cümlemize bakalım.
Binanın giriş katı satılık muş.
Hemen dikkatimizi bina kelimesine verelim bakalım şimdi.
Bina Nedir?
Şener giriş katı daha özer.
O zaman burada genelden özele bir anlatım vardır deriz.
Genelden özele.
Bir sıralama.
Şehir deseydi, bina deseydi şehir daha genel, bina daha özel olacaktı fakat buradaki cümlemizi de bina ve giriş katı dediği için daha özele doğru bir gidiş olduğu için burada genelden özele bir sıralama var diyoruz.
Baklava en sevdiğim tatlıdır.
Baklava.
Tatlı sevdiği tatlıyı Barış şimdi burada tatlı mı genelde baklava mı genel dir?
Burada tatlı genelde bir değil mi?
Genel şurası daha özel.
O zaman burada nasıl bir sıralama yapmış?
Özelden genele bir sıralama yapmış.
Diyebiliriz.
Açıklamaya dikkat edelim.
Aynı sözcüğü kullanıldığı cümleye göre özel ya da genel anlamlı olabilir.
Şimdi burada bu ne demek bakalım?
Hemen örnek cümleler üzerinden şarkı bizi çok etkilemişti.
Şarkı Divan şiirini Türklerin kazandırdığı türdür.
Şimdi buradaki şarkı kelimelerine baktığımız zaman şarkı bizi çok etkilemişti.
Dinledikleri bir şarkı var o anda ve o şarkı onları çok etkilemiş.
Demek ki burada daha özel anlamlı bir şarkı dan bahsediyoruz.
Şarkı türünden bahsediyoruz.
O zaman buraya biz ne diyeceğiz?
Özel anlam diyeceğiz.
Bir şarkı var orada.
Ve o şarkı onları etkilemiş.
Şarkı Divan şiirini Türklerin kazandırdığı türdür.
Burada da şarkı türünün.
Da türünden bahsedildiğini düşünüyoruz ve genel olarak şarkının ne olduğunu bize anlatıyor.
Türklerin kazandığı bir kazandırdığı bir türdür diyerek de zaten genel anlam olduğunu anlatıyor bize.
Genel diyoruz buraya da.
Burada bahsettikleri bir şarkı.
İkinci cümle de bahsettikleri şarkı ise genel olarak şarkı türü olduğu için genel anlam diyoruz.
Örnek bir cümlemize uzun bir cümle.
Dil bilgisi konularından cümlenin ögelerini, o konudan da sarf tüm sürecini çok iyi kavradım.
Dediğimizde burada şimdi dil bilgisi konularından cümlenin ögeleri, cümlenin de gerisinden de zarf çözümleyici.
Burada şûrası dil bilgisi genel bir kavram iken cümlenin ögelerini geçmiş cümlenin ögelerinden de zarf sürecine geçmiş.
Burada o zaman biz şöyle diyebiliriz artık genelden özele bir sıralama var deriz.
Dil bilgisi daha geniş kapsamlıdır, daha genel dir.
Sonrasında cümlenin ögeleri ne geçti?
Özel bir hale geçirdi.
Cümlenin ögelerinden de zarf cümle daha da özelleştirilerek bize anlattı.
O yüzden genelden özele sıralama.
Diğer bir cümlemize devam edelim şimdi.
Eski günlerde mektupla haberleşiyor, böyle iletişim kurardık.
Şimdi burada mektup var.
Şöyle yazalım bu sefer.
Sonra haberleşmek var.
Sonra da ne var iletişim kurmak var.
Şöyle bir şöyle yapalım da fiil olduğu anlaşılsın.
Haberleşmek iletişim ve mektup, mektup.
Haberleşmek haberleşme de iletişim.
Mektup bu cümledeki en özel hali.
Ifademizi sonra haberleşmek demiş.
Daha genelleştirilmiş haberleşme, iletişim diyerek daha da genelleştirilmiş iletişim kurmak, sadece haberleşmek olarak değerlendirmeyi cez.
Günümüzde her türlü yoldan, yani televizyonlar, bilgisayarlar, internet siteleri her türlü işte okuma yoluyla, izleme yoluyla yaptığımız bir.
Ne diyelim ona bilgi alışverişi diyebiliriz.
Burada baktığımız zaman özelden genele dolu doğru bir sıralamadan bahsedebiliriz.
Özelden.
Genele.
Sıralama diyoruz.
Aynı kelime değişik cümlelerde özel ya da genel olarak karşımıza çıkabiliyor.
Genel ve özel anlamlı sözcükler, Almanca geniş kapsamlı olan sözcükler, geniş anlamlı, geniş kapsamlı olanları geniş genel anlamlı, dar kapsamlı olanları ise özel anlamlı sözcükler diyoruz.
Anlam da geniş kapsamlı olan sözcükler.
Genel anlamda Almanca, daha dar kapsamlı olan sözcükler, özel anlamlı sözcükler, özel anlamlı sözcüklerle özel isimleri durmayacağız.
Bakalım şimdi şöyle bir sıralama var canlı insan kadın yazar Ayşe Kulin demişim.
Baktığımız zaman canlı buradaki diğer kavramların en geneli deyimi sonrasında genelden daha küçük bir kesime gitmiş, insana gitmiş.
Canlı denildiği zaman hayvanlar, bitkiler de karşımıza çıkar ama buradan çıkmış artık özele doğru bir gidiş başlamış.
Daha küçük bir kısım alınmış canlılar içerisinde insandan.
Daha.
Küçük bir kısma gitmiş kadın, insan.
Kadın, erkek, çocuk, bebek falan şeklinde ayrımdan yola çıkarak düşünürsek eğer, insandan sadece bir kısmını almış kadını almış yani gene özel hale getirmiş kadından nereye gelmiş?
Yazar daha da küçük bir hale getirmiş.
Yani daha özele indirmiş yazar.
Kadın yazarlar şeklinde yazardan da kime gelmiş?
Ayşe Kline gelmiş, daha özele gelmiş o zaman.
Buradaki anlatıma baktığımız zaman genelden özele doğru bir sıralama yapılmış.
Diyebiliriz.
Aşağıdaki örneğe bakalım şimdi meşe, ağaç, bitki, canlı dünya demiş.
Bakalım meşe demiş.
Sonra ağaç demiş.
Meşhed daha dar kapsamlı, daha özel kapsamlı bir sözcüktür.
Sonrasında daha genelleme, oyun, ağaç.
Genel hale getirmiş ağaçla birlikte ağaçtan bitkiye geçmiş.
Daha da genelleştirilmiş bitkiden canlıya geçmiş, daha da genelleştirilmiş canlıdan dünyaya geçmiş daha da genelleştirilmiş.
O zaman burada da tam tersi özelden genele bir sıralama olmuştur.
Özelden genele sıralama diyoruz.
Bakalım şimdi cümlemize sanat dallarından biri de resimdir şurada bir.
Sanat dallarından ifadesini sadece sanatı da alabiliriz fark etmez.
Sonra da resim.
Burada baktığımız zaman sanattan resme doğru bir gidiş var.
Genel bir anlamda özel bir anlama geçişten bahsedebiliriz.
Genelden.
Özel'e.
Diyoruz burada.
Diğer cümlemize bakalım.
Patates kök sebzelerden dir.
Patatesi almış, kök sebzeyi almış.
Burada patatesten kök sebzeye bir gidiş var.
Patates Özer.
Özelden.
Genele bir gidiş, bir sıralama olduğunu söyleyebiliriz.
Burada özelden genel anlamda doğru bir gidişten bahsediyoruz.
Diğer cümlemize bakalım.
Binanın giriş katı satılık muş.
Hemen dikkatimizi bina kelimesine verelim bakalım şimdi.
Bina Nedir?
Şener giriş katı daha özer.
O zaman burada genelden özele bir anlatım vardır deriz.
Genelden özele.
Bir sıralama.
Şehir deseydi, bina deseydi şehir daha genel, bina daha özel olacaktı fakat buradaki cümlemizi de bina ve giriş katı dediği için daha özele doğru bir gidiş olduğu için burada genelden özele bir sıralama var diyoruz.
Baklava en sevdiğim tatlıdır.
Baklava.
Tatlı sevdiği tatlıyı Barış şimdi burada tatlı mı genelde baklava mı genel dir?
Burada tatlı genelde bir değil mi?
Genel şurası daha özel.
O zaman burada nasıl bir sıralama yapmış?
Özelden genele bir sıralama yapmış.
Diyebiliriz.
Açıklamaya dikkat edelim.
Aynı sözcüğü kullanıldığı cümleye göre özel ya da genel anlamlı olabilir.
Şimdi burada bu ne demek bakalım?
Hemen örnek cümleler üzerinden şarkı bizi çok etkilemişti.
Şarkı Divan şiirini Türklerin kazandırdığı türdür.
Şimdi buradaki şarkı kelimelerine baktığımız zaman şarkı bizi çok etkilemişti.
Dinledikleri bir şarkı var o anda ve o şarkı onları çok etkilemiş.
Demek ki burada daha özel anlamlı bir şarkı dan bahsediyoruz.
Şarkı türünden bahsediyoruz.
O zaman buraya biz ne diyeceğiz?
Özel anlam diyeceğiz.
Bir şarkı var orada.
Ve o şarkı onları etkilemiş.
Şarkı Divan şiirini Türklerin kazandırdığı türdür.
Burada da şarkı türünün.
Da türünden bahsedildiğini düşünüyoruz ve genel olarak şarkının ne olduğunu bize anlatıyor.
Türklerin kazandığı bir kazandırdığı bir türdür diyerek de zaten genel anlam olduğunu anlatıyor bize.
Genel diyoruz buraya da.
Burada bahsettikleri bir şarkı.
İkinci cümle de bahsettikleri şarkı ise genel olarak şarkı türü olduğu için genel anlam diyoruz.
Örnek bir cümlemize uzun bir cümle.
Dil bilgisi konularından cümlenin ögelerini, o konudan da sarf tüm sürecini çok iyi kavradım.
Dediğimizde burada şimdi dil bilgisi konularından cümlenin ögeleri, cümlenin de gerisinden de zarf çözümleyici.
Burada şûrası dil bilgisi genel bir kavram iken cümlenin ögelerini geçmiş cümlenin ögelerinden de zarf sürecine geçmiş.
Burada o zaman biz şöyle diyebiliriz artık genelden özele bir sıralama var deriz.
Dil bilgisi daha geniş kapsamlıdır, daha genel dir.
Sonrasında cümlenin ögeleri ne geçti?
Özel bir hale geçirdi.
Cümlenin ögelerinden de zarf cümle daha da özelleştirilerek bize anlattı.
O yüzden genelden özele sıralama.
Diğer bir cümlemize devam edelim şimdi.
Eski günlerde mektupla haberleşiyor, böyle iletişim kurardık.
Şimdi burada mektup var.
Şöyle yazalım bu sefer.
Sonra haberleşmek var.
Sonra da ne var iletişim kurmak var.
Şöyle bir şöyle yapalım da fiil olduğu anlaşılsın.
Haberleşmek iletişim ve mektup, mektup.
Haberleşmek haberleşme de iletişim.
Mektup bu cümledeki en özel hali.
Ifademizi sonra haberleşmek demiş.
Daha genelleştirilmiş haberleşme, iletişim diyerek daha da genelleştirilmiş iletişim kurmak, sadece haberleşmek olarak değerlendirmeyi cez.
Günümüzde her türlü yoldan, yani televizyonlar, bilgisayarlar, internet siteleri her türlü işte okuma yoluyla, izleme yoluyla yaptığımız bir.
Ne diyelim ona bilgi alışverişi diyebiliriz.
Burada baktığımız zaman özelden genele dolu doğru bir sıralamadan bahsedebiliriz.
Özelden.
Genele.
Sıralama diyoruz.
Aynı kelime değişik cümlelerde özel ya da genel olarak karşımıza çıkabiliyor.
