Somut ve soyut anlamlı sözcükler beş duyu organımız ile algılayan, bildiğimiz kavramları karşılayan sözcüklere somut anlamlı sözcük diyoruz.
Beş duyu organımız da algılayan, adımlarımızı karşılayan sözcüklere ise soyut anlamlı sözcük diyoruz.
Mesela örnekler üzerinden.
Anlamaya çalışalım.
Rüzgar kelimesine bir bakalım.
Rüzgar kelimesine biz baktığımızda beş duyu organımız da algılayabiliyor muyuz?
Evet.
O zaman nedir?
Somut, anlamlı bir sözcüktür.
Şöyle üzüntü diyelim.
Üzüntü sözcüğünü biz beş duyu organımız ama algılayabiliyor.
Yoksa sadece hisle ilgili olan bir durum mudur?
O zaman soyut, anlamlı bir sözcüktür diyoruz.
Mesela Yağmur.
Kitap.
Dolap.
Ve bu şekilde beş duyu organımız da algılayan bildiklerimiz nedir?
Somut dur.
Fakat tam tersi beş duyu organımız da algılama duygularımız nefret.
Sevgi.
Üzüntü.
Şevkat mesela değil mi?
Bunun gibi.
Sözcük lerimize nedir?
Soyut sözcükler diyoruz.
Açıklamaya dikkat edelim.
Somut, anlamlı bazı sözcükler soyut anlam kazanabilir.
Somut anlamlı sözcükler, bazı sözcükler soyut anlam kazanabilir.
Bu neye göre değişiyor?
Cümlede ki bize anlatılmak istenen durum ya da olaya göre değişir.
Cümledeki anlama göre bakacağız.
Yani acı biber turşusu yemiş, acı haber çabuk duyuldu.
Buradaki acı ifadesi ile şuradaki acı ifadesine bakalım.
Şimdi bunlardan hangisi somut, hangisi soyut?
Acı biber turşusu yemiş derken burada beş duyu organımız da algılayan bildiğimiz bir kavram var.
Acı tat alma durumumuz var.
O zaman burası nedir?
Somut tür.
Fakat acı haber çabuk duyuldu derken buradaki acı haber yani kötü haber anlamında kullanılmıştır.
Bu beş duyu organımız dan bir tanesi tad almayla ilgili bir acılık söz konusu değildir burada.
O yüzden burada ne vardır?
Soyut anlam vardır.
İkisi de aynı kelime.
Fakat bir tanesinde somut, diğerinde soyut olarak karşınıza çıkmış.
Yani somut anlamlı bir sözcük soyut anlam kazanmıştır.
Diğer cümle örneklerine de bakalım.
Kağıda küçük küçük parçalamış.
Burada kendimi parçalı yorum sizin için.
Bir işle meşgul.
Ve diyor ki sizin için burada kendimi part çalıyorum diyor.
Bakalım şimdi kağıda küçük küçük parçalamış da küçük küçük parçalara bölmüş.
Parça denildiği zaman somut anlam.
Görüyoruz çünkü burada kendimi part çalıyorum.
Yani emek sarf ediyorum anlamında kullanıldığı için de nedir?
Solukluk vardır burada da aynı zamanda mecaz anlamlılık da burada.
Söz konusu açıklamaya dikkat!
Soyut anlamlı sözcükler de kullanıldıkları cümlede somut anlam kazanabilir.
Yani biraz önceki anlatımın özelliğin tam tersi.
Bakalım şimdi nasıl oluyor?
Dertler dağları aştı dert ifadesi soyut bir.
Kelimedir değil mi?
Dağları aşmış dertler, dağları aşması mümkün müdür?
Dert soyut kelimesinin hayır.
Herhangi bir canlıya ait bir özelliktir.
Dağları aşmak insana ya da bir canlıya aittir.
Soyut bir kavram.
Burada ne olmuş arkadaşlar?
Somut anlam kazanmış şu şekilde dağları aşmasıyla birlikte somut anlam.
Kazanmıştır.
Farkındaysanız benzetme yoluyla yapmış bunu bir canlıya benzetmiş, dala konan bir kuş tu sevgisi yani onun sevgisi.
Dala konan bir kuş uçtu diyor sevgiyi ne yapmış burda?
Sevgi soyut bir kavramdır.
Bir kuş gibi göstermiş bize.
Yani o zaman ne olmuş gene somut yapmış.
İnsanlık nerede?
İnsanlık soyut bir kavramdır.
İnsan demiyor.
İnsanlık bir değerden bahsediyor.
Nerede ifadesiyle de sanki.
Bulunması gereken bir nesne bir madde imiş gibi ne yapmış burayı somut hale getirmiş.
Somut anlam kazandırmış.
Hep bir benzetme yolu izlediğini görüyoruz.
Cümleleri misin?
Örnekler üzerinden devam edelim.
Su çok sıcaktı, hiç düşünmedik.
Mesela buradaki sıcak kelimesi somut mudur, soyut mudur?
Su çok sıcaktı.
Somut.
Mutluluk içinde oyun oynadılar.
Bakalım mutluluk nedir burada?
Soyut.
Mavi elbisesi çok yakışmış.
Diğer bir cümleye bakalım mavi bir hüzün kapladı gökyüzünü.
Hemen şimdi mavi elbisesi derken buradaki mavi renk anlamında karşımıza çıkmış.
Somut değil mi?
Mavi bir hüzün derken buradaki mavi miz artık bizim ne olmuş?
Soyut üslup kazanmış şuradaki şu yüzünden dolayı.
Evet cümleler içerisindeki örnekleri mizi anlayarak yapmaya çalışalım.
Örneğimizde bakalım yine kalpsiz olduğunu göstermiş oldu.
Kalpsiz.
Kalp ameliyatı başarılı geçmiş.
Kalp şimdi buradaki kalpsiz derken burası somut mudur, soyut mudur acaba?
Burası soyut anlam kazanmış artık.
Kalpsiz olmak, acımasız olmak yani kalp ameliyatı derken buradaki kalp nedir?
Somut alandır.
Evet, cümleler üzerindeki derneklerimizi bu şekilde sonlandırıyoruz, sizlerin dikkat edeceği nokta nedir?
Cümledeki hangi anlamda kullanıldığına bakacaksınız.
Ona göre somut ya da soyut olduğuna karar vereceksiniz.
Beş duyu organımız da algılayan, adımlarımızı karşılayan sözcüklere ise soyut anlamlı sözcük diyoruz.
Mesela örnekler üzerinden.
Anlamaya çalışalım.
Rüzgar kelimesine bir bakalım.
Rüzgar kelimesine biz baktığımızda beş duyu organımız da algılayabiliyor muyuz?
Evet.
O zaman nedir?
Somut, anlamlı bir sözcüktür.
Şöyle üzüntü diyelim.
Üzüntü sözcüğünü biz beş duyu organımız ama algılayabiliyor.
Yoksa sadece hisle ilgili olan bir durum mudur?
O zaman soyut, anlamlı bir sözcüktür diyoruz.
Mesela Yağmur.
Kitap.
Dolap.
Ve bu şekilde beş duyu organımız da algılayan bildiklerimiz nedir?
Somut dur.
Fakat tam tersi beş duyu organımız da algılama duygularımız nefret.
Sevgi.
Üzüntü.
Şevkat mesela değil mi?
Bunun gibi.
Sözcük lerimize nedir?
Soyut sözcükler diyoruz.
Açıklamaya dikkat edelim.
Somut, anlamlı bazı sözcükler soyut anlam kazanabilir.
Somut anlamlı sözcükler, bazı sözcükler soyut anlam kazanabilir.
Bu neye göre değişiyor?
Cümlede ki bize anlatılmak istenen durum ya da olaya göre değişir.
Cümledeki anlama göre bakacağız.
Yani acı biber turşusu yemiş, acı haber çabuk duyuldu.
Buradaki acı ifadesi ile şuradaki acı ifadesine bakalım.
Şimdi bunlardan hangisi somut, hangisi soyut?
Acı biber turşusu yemiş derken burada beş duyu organımız da algılayan bildiğimiz bir kavram var.
Acı tat alma durumumuz var.
O zaman burası nedir?
Somut tür.
Fakat acı haber çabuk duyuldu derken buradaki acı haber yani kötü haber anlamında kullanılmıştır.
Bu beş duyu organımız dan bir tanesi tad almayla ilgili bir acılık söz konusu değildir burada.
O yüzden burada ne vardır?
Soyut anlam vardır.
İkisi de aynı kelime.
Fakat bir tanesinde somut, diğerinde soyut olarak karşınıza çıkmış.
Yani somut anlamlı bir sözcük soyut anlam kazanmıştır.
Diğer cümle örneklerine de bakalım.
Kağıda küçük küçük parçalamış.
Burada kendimi parçalı yorum sizin için.
Bir işle meşgul.
Ve diyor ki sizin için burada kendimi part çalıyorum diyor.
Bakalım şimdi kağıda küçük küçük parçalamış da küçük küçük parçalara bölmüş.
Parça denildiği zaman somut anlam.
Görüyoruz çünkü burada kendimi part çalıyorum.
Yani emek sarf ediyorum anlamında kullanıldığı için de nedir?
Solukluk vardır burada da aynı zamanda mecaz anlamlılık da burada.
Söz konusu açıklamaya dikkat!
Soyut anlamlı sözcükler de kullanıldıkları cümlede somut anlam kazanabilir.
Yani biraz önceki anlatımın özelliğin tam tersi.
Bakalım şimdi nasıl oluyor?
Dertler dağları aştı dert ifadesi soyut bir.
Kelimedir değil mi?
Dağları aşmış dertler, dağları aşması mümkün müdür?
Dert soyut kelimesinin hayır.
Herhangi bir canlıya ait bir özelliktir.
Dağları aşmak insana ya da bir canlıya aittir.
Soyut bir kavram.
Burada ne olmuş arkadaşlar?
Somut anlam kazanmış şu şekilde dağları aşmasıyla birlikte somut anlam.
Kazanmıştır.
Farkındaysanız benzetme yoluyla yapmış bunu bir canlıya benzetmiş, dala konan bir kuş tu sevgisi yani onun sevgisi.
Dala konan bir kuş uçtu diyor sevgiyi ne yapmış burda?
Sevgi soyut bir kavramdır.
Bir kuş gibi göstermiş bize.
Yani o zaman ne olmuş gene somut yapmış.
İnsanlık nerede?
İnsanlık soyut bir kavramdır.
İnsan demiyor.
İnsanlık bir değerden bahsediyor.
Nerede ifadesiyle de sanki.
Bulunması gereken bir nesne bir madde imiş gibi ne yapmış burayı somut hale getirmiş.
Somut anlam kazandırmış.
Hep bir benzetme yolu izlediğini görüyoruz.
Cümleleri misin?
Örnekler üzerinden devam edelim.
Su çok sıcaktı, hiç düşünmedik.
Mesela buradaki sıcak kelimesi somut mudur, soyut mudur?
Su çok sıcaktı.
Somut.
Mutluluk içinde oyun oynadılar.
Bakalım mutluluk nedir burada?
Soyut.
Mavi elbisesi çok yakışmış.
Diğer bir cümleye bakalım mavi bir hüzün kapladı gökyüzünü.
Hemen şimdi mavi elbisesi derken buradaki mavi renk anlamında karşımıza çıkmış.
Somut değil mi?
Mavi bir hüzün derken buradaki mavi miz artık bizim ne olmuş?
Soyut üslup kazanmış şuradaki şu yüzünden dolayı.
Evet cümleler içerisindeki örnekleri mizi anlayarak yapmaya çalışalım.
Örneğimizde bakalım yine kalpsiz olduğunu göstermiş oldu.
Kalpsiz.
Kalp ameliyatı başarılı geçmiş.
Kalp şimdi buradaki kalpsiz derken burası somut mudur, soyut mudur acaba?
Burası soyut anlam kazanmış artık.
Kalpsiz olmak, acımasız olmak yani kalp ameliyatı derken buradaki kalp nedir?
Somut alandır.
Evet, cümleler üzerindeki derneklerimizi bu şekilde sonlandırıyoruz, sizlerin dikkat edeceği nokta nedir?
Cümledeki hangi anlamda kullanıldığına bakacaksınız.
Ona göre somut ya da soyut olduğuna karar vereceksiniz.
